جنگ وحشیانه برای صلح

گیلو پونتكوروو یكی از اعضای حزب كمونیست ایتالیا شاهكار خود «نبرد الجزایر» را كه فیلمی تاثیرگذار و تامل برانگیز درباره جنگ بود به تشویق سعدی یاسف رهبر مقاومت الجزایر ساخت

گیلو پونتكوروو یكی از اعضای حزب كمونیست ایتالیا شاهكار خود «نبرد الجزایر» را كه فیلمی تاثیرگذار و تامل برانگیز درباره جنگ بود به تشویق سعدی یاسف رهبر مقاومت الجزایر ساخت. پخش این فیلم مدت ها در فرانسه ممنوع بود. این فیلم نشان می داد كه فرانسوی ها از سیاست های خودشان درباره منع شكنجه و خودداری از ارعاب و آدم كشی تخلف كرده اند. به این خاطر گفته می شود كه فیلم «نبرد الجزایر» نمایشنامه ای تبلیغاتی و دستورالعملی برای شكنجه و ارعاب نیست. در این فیلم، فرمانده فرانسوی شورش های چریك های الجزایری را سركوب می كند اما این اقدامات را با ابزارهایی خشونت آمیز انجام می دهد.

«نبرد الجزایر» در سال ۱۹۵۷ پایان یافت، یعنی پنج سال پیش از آنكه جنگ الجزایر به اتمام رسد. با فرانسوی ها موفق شدند مقاومت جبهه آزادی بخش ملی را در یكی از شهرهای قدیمی مسلمانان در هم بشكنند. این یك پیروزی بزرگ در بهترین حالت ممكن بود. اما نهایتاً فرانسه در جنگ شكست خورد و در سال ۱۹۶۲ از الجزایر عقب نشست و آن كشور را در دست رهبران جبهه آزادی بخش ملی الجزایر رها كرد. استفاده از زور موفقیتی تاكتیكی به همراه داشت اما چنین استفاده ای اشتباهی استراتژیك بود. اعمال خشونت بار زور، حمایت از ملی گرایان را در داخل و خارج از الجزایر به دنبال داشت و مایه بدنامی ارتش فرانسه شد. در داخل فرانسه این بدنامی منجر به رسوایی های سیاسی شد و برای زندگی سیاسی فرانسه در دهه های متمادی پس از آن خاطره ای عذاب آور بود.

●پیروزی در كارزار اندیشه

«جنگی وحشیانه برای صلح» كتابی پرخواننده باقی ماند. خواندن این كتاب برای افسران آمریكایی كه در عراق خدمت می كنند و برای رؤسای نظامی و غیرنظامی آنها در كاخ سفید و پنتاگون درس ها و آموزه هایی مفید در بر خواهد داشت. از چشم اندازی كه بیش از نیم قرن گذشته را نشان می دهد، جنگ الجزایر می باید به عنوان منادی تلاش هایی بی نظم باشد كه اكنون در افغانستان و عراق شكل گرفته اند، به نزاع هایی كه در آنها مفاهیمی مانند ایمان مذهبی، امپریالیسم، ملی گرایی و تروریسم به درجه تصورناپذیری از شدت رسیده اند و دیگر چون جنگ الجزایر به عنوان آخرین جنگ استعماری نیستند. این موضوع ممكن است بتواند اهمیت و همه گیر شدن این كتاب را در میان سازمان اداری بوش توضیح دهد.

چنانچه گفته شد بی شك موقعیتی كه اكنون آمریكا در عراق با آن مواجه است مانند موقعیتی است كه فرانسه در الجزایر با آن روبه رو بود. اگر آمریكا در حال سبك سنگین كردن تاكتیك هایی است كه در كتاب «جنگی وحشیانه برای صلح» توصیف شده اند، جنگ الجزایر نمونه ای است كه نشان می دهد در عراق چه كارهایی را نباید كرد و این به آن معنی نیست كه نیروهای آمریكایی از عملكرد فرانسویان در الجزایر تقلید كنند. وسوسه ای خاص وجود دارد كه برای مبارزه با سازمان های تروریستی زیرزمینی از ابزارهای خشونت بار استفاده شود اما به هر حال تجربه فرانسه در الجزایر روشن می كند كه این روش روشی نادرست است. تاكتیك های فرانسویان در قلوب و اذهان الجزایری ها با شكست مواجه شد و در پی این در واقعیت جنگ نیز شكست خورد.

اطلاعاتی كه از شكنجه زندان های حدیثه و ابوغریب منتشر شده اند سئوالی را بدون پاسخ گذاشته اند: آیا این حوادث نتیجه اوامری است كه از بالای سلسله مراتب فرماندهی صادر می شود و به دیگران فشار وارد می كند تا این اوامر را به عنوان فرامین تخطی ناپذیر اجرا كنند؟ من نمونه اینگونه فشارها را هنگامی كه در ویتنام افسر اطلاعات نظامی بودم به چشم خود دیده ام. حبس طولانی و بدون محاكمه زندانیان گوانتانامو و سیاست آزار و شكنجه آنان موجب نتایج منفی این تركیب نامبارك می شود. به هر روی توصیه من به هرم تصمیم گیری در آمریكا این است كه كتاب آلیستر هورن «جنگی وحشیانه برای صلح: الجزایر در سال ۱۹۵۴-۱۹۶۲» را بخوانید اما این كتاب را بخوانید تا بیاموزید كه چگونه می توان در این نبردها پیروز شد نه برای تكرار همان اشتباهاتی كه فرانسویان مرتكب شده بودند. شكست در عراق و جنگ گسترده ای كه در برابر تروریسم آغاز كرده اید نتیجه ای است كه از اقدامات خشونت بار خود شما ناشی شده است.

ترجمه: دانیال شاه زمانیان

منبع: fpif