روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی، بیماری به نسبت شایعی است که حدود یک درصد جامعه را گرفتار می‌سازد. این بیماری همان‌گونه که از نامش پیداست، در درجه اول مفاصل را مورد هجوم و تخریب قرار می‌دهد، …

روماتیسم مفصلی، بیماری به نسبت شایعی است که حدود یک درصد جامعه را گرفتار می‌سازد. این بیماری همان‌گونه که از نامش پیداست، در درجه اول مفاصل را مورد هجوم و تخریب قرار می‌دهد، ولی واقعیت این است که روماتیسم مفصلی، بیماری همه اعضای بدن است که علاوه بر مفاصل، اندام‌های مهمی چون ریه‌ها و قلب را نیز درگیر می‌سازد. این بیماری معمولا از ۳۰ سال به بعد سراغ آدم‌ها می‌آید و همانند بیشتر بیماری‌های روماتیسمی که به خاطر فعالیت زیاده از حد سیستم ایمنی ایجاد می‌شوند، خانم‌ها را چند برابر بیشتر درگیر می‌کند.

این‌که چرا یک فرد به این بیماری مبتلا می‌شود، مثل بسیاری از بیماری‌های دیگر هنوز معمایی حل نشده است. شاید عامل عفونی ناشناخته‌ای به بدن حمله می‌کند و سیستم ایمنی به آن پاسخ شدیدی می‌دهد که موجب آسیب به مفاصل و قسمت‌های دیگر بدن می‌شود.

این مهم‌ترین تئوری در مورد این بیماری است، اما هرچه باشد فردی که دچار روماتیسم مفصلی می‌شود، تا پایان عمر از آن رهایی ندارد و باید تحت مداوا باشد. قسمت خوب ماجرا این است که با داروهای موجود می‌توانیم تا حد زیادی این بیماری را کنترل و از خراب شدن و تغییر شکل مفاصل بدن جلوگیری کنیم. باید توجه کرد که شروع درمان در ابتدای شروع بیماری نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت آن دارد و نباید فقط به مسکن‌ها برای کاهش درد اکتفا کرد و از داروهای اصلی بیماری غافل شد.

علامت اصلی این بیماری، درد و ورم کردن مفاصل ریز بدن شامل مفاصل بین انگشتان دست و مفصل مچ دست است. متقارن بودن این درگیری، نکته مهم و تشخیصی این بیماری است؛ به این معنی که مثلا مچ هر دو دست همزمان ورم می‌کنند. باید بدانیم که درد در مفاصل بدن خیلی شایع است و لزوما به معنی روماتیسم نیست، ولی وقتی درد به همراه ورم، قرمزی باشد و بخصوص در دو طرف ایجاد شود، باید روماتیسم مفصلی را در نظر داشت.

خشکی صبحگاهی از علائم مهم این بیماری است. یعنی وقتی مفاصل بیمار ساعاتی را استراحت می‌کنند و بی‌حرکت می‌شوند به جای این‌که بهتر شوند، هنگام حرکت مجدد، خشک هستند و مدت زیادی طول می‌کشد تا به اصطلاح باز شوند.

مدتی بعد از شروع بیماری اگر درمان درستی در نظر گرفته نشود، التهاب باعث تخریب غضروف مفصلی شده و استخوان دو طرف مفصل ساییده می‌شود و تغییر شکل‌های نافرمی ایجاد می‌شود. بنابراین تشخیص بموقع بیماری و شروع درمان از مهم‌ترین اصول جلوگیری از تخریب مفصل است.

برای تشخیص روماتیسم مفصلی، آزمایش خون و عکسبرداری‌ها کمک کمی می‌کنند و مهم‌ترین وجوه تشخیص از سوی خود پزشک و با دقت در سیر بیماری و معاینه درست بیمار به دست می‌آید. بنابراین مراجعه به یک فوق تخصص روماتولوژی اگر در دسترس باشد یا متخصص داخلی حاذق راهگشاست.

از جمله داروهایی که با قیمت مناسب برای درمان این بیماری در دسترس است، داروی «متوترکسات» است که به صورت قرص بوده و هفته‌ای ۳ یا ۴ عدد مصرف می‌شوند. این دارو و داروهای مشابه اثر فوری روی درد و ورم مفاصل ندارند، ولی همان‌گونه که گفته شد، در درمان دراز مدت بیماری بسیار اهمیت دارند.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی