همپیمانی ملی درحال فروپاشی است العراقیه در حال انشعاب

سرانجام پس از ماهها کشمکش میان احزاب و جناحهای سیاسی در عراق, نوری مالکی از سوی همپیمانی ملی به عنوان نامزد پست نخست وزیری اعلام شد

سرانجام پس از ماهها کشمکش میان احزاب و جناحهای سیاسی در عراق، نوری مالکی از سوی همپیمانی ملی به عنوان نامزد پست نخست‌وزیری اعلام شد. هر چند که این خبر بازتاب‌ قابل توجهی در رسانه‌ها داشت و این امر را به اذهان القاء کرد که مالکی در یک قدمی نخست‌وزیری قرار دارد، اما باید یادآور شد که گروهها و احزاب، به صورت مشروط حمایت خود از مالکی برای نامزدی وی را اعلام کرده‌اند مثلا به طور مشخص جریان حکیم همچنان از حمایت از مالکی سرباز می زند و حتی این احتمال را مطرح کرده که با فهرست العراقیه ائتلاف کند. این بدان معناست که نبود اجماع همچنان مهمترین چالش موجود میان بازیگران حاضر در صحنه سیاسی عراق است و نامزدی مالکی در صورتی که وی نتواند خواسته‌های همپیمانانش را برآورده سازد،تفاوت چندانی به حال بن‌بست سیاسی این کشور نخواهد کرد. خبر در گفتگو با حسین رویوران، کارشناس خاورمیانه به بررسی اعلام نامزدی نوری مالکی و تأثیر آن بر آینده دولت عراق پرداخته است.

آیا اعلام نامزدی مالکی از سوی همپیمانی ملی به معنای آنست که مالکی در یک قدمی نخست‌وزیری قرار دارد؟

این ادعا نمی‌تواند صحت داشته باشد. چرا که مجموعه گروههای سیاسی و همچنین همپیمانی ملی عراق با اجماع کامل، مالکی را نامزد نخست‌وزیری انتخاب نکردند بلکه این توافق براساس یک قطب‌بندی خاص صورت گرفته است. به عبارت دقیق‌تر مجموعه ائتلاف دولت قانون، مجموعه آزادگان (حزب احرار متعلق به صدر)،جریان اصلاح جعفری و همچنین چلبی، شخص مالکی را نامزد نخست‌وزیری اعلام کرده اند در حالیکه دو گروه دیگر یعنی مجلس اعلای اسلامی به رهبری عمار حکیم و حزب فضیلت از تأیید نامزدی مالکی خودداری کرده‌اند. علاوه بر آن مسئله مهم دیگری که در حال حاضر وجود دارد آنست که صدریها که هم‌اکنون ۴۰ نماینده در پارلمان در اختیار دارند تقریبا به عنوان مهمترین وزنه سیاسی در کنار دولت قانون، به صورت مشروط این نامزدی را تأیید کرده‌اند. خلاصه کلام آنکه در کنار همه چالشهای موجود اگر مالکی موفق شود العراقیه را به این ائتلاف جذب کند این نامزدی باقی می‌ماند و اگر وی شکست بخورد آنها از این ائتلاف خارج شده و مالکی بار دیگر حامیانش را از دست خواهد داد.لذا باید گفت که نامزدی مالکی گامی ناقص به جلوست و تحولات بعدی در صحنه سیاسی عراق روشن خواهد ساخت که آیا این گام می‌تواند مثمرثمر خواهد بود یا نه؟

تا پیش از این مالکی با موجی از انتقادات برای باقی‌ماندن در نخست‌وزیری روبرو بود و حتی بسیاری از جناح ها از حضور در ائتلافی که مالکی در آن بود،خودداری می‌کردند،به عبارتی همه جناح های شیعه مخالف مالکی بودند،چه اتفاقی افتاد که ورق برگشت؟

انتخابات در اسفند ماه سال گذشته برگزار شد و تشکیل کابینه باید ظرف یک ماه صورت می‌گرفت.در حال حاضر قریب به شش ماه از برگزاری انتخابات می‌گذرد اما هنوز این امر محقق نشده و دولت جدید در عراق شکل نگرفته است. عراق عملا در بن‌بست سیاسی فلج شده است. کابینه قبلی نیز موقت و وضعیت بی‌ثباتی دارد.حل این معضل ضرورتی بود که شش ماه پیش باید انجام می‌‍‌‌شد و امروز گروهها اندکی به ضرورت این امر پی برده‌اند.از همه مهمتر آنکه اعضای مجلس انتخاب شده اما همین مجلس تنها یک جلسه معارفه برگزار کرده و تاکنون هیچ جلسه‌ جدی برای معضلات و مسائل مهم کشور برگزار نکرده است.اگر همین وضعیت ادامه یابد، مجلس عراق نیز زیر سوال خواهد رفت.این مسئله بیانگر این امر است که در حال حاضر همه گروههای سیاسی بدون استثنا در بن‌بست قرار گرفته‌اند.

وضعیت عادل عبدالمهدی که به تازگی از سوی ائتلاف ملی برای نامزدی نخست‌وزیری اعلام شده بود، چه خواهد شد؟

در حال حاضر مجلس اعلا و حزب فضیلت همچنان بر نامزدی عادل عبدالمهدی اصرار دارند. گفتگوهای این جناح با العراقیه که طی چند روز اخیر نیز اعتراضاتشان شدت پیدا کرده و همچنین با همپیمانی کردستان، نشان می‌دهد که این همپیمانی ملی نه تنها دچار دوگانگی شده بلکه از هم پاشیده است. چرا که هدایت و مدیریت بخشی از آن در درون و بخشی دیگر با بیرون در حال هماهنگی و اجراست. در نهایت اینکه طبق قانون اساسی عراق انتخاب رییس‌جمهور باید با رأی دو سوم آراء صورت گیرد،اما به نظرمی‌رسد شرایط به گونه‌ای است که شاید در آینده‌ای نزدیک شاهد یکسره‌ شدن این وضعیت برای هیچیک از طرفها نباشیم. چرا که مالکی هم‌اکنون ۸۹ کرسی در اختیار دارد و افرادی که به نوعی از وی حمایت کردند نیز نزدیک به ۴۵ کرسی در اختیار دارند که در مجموع حدود ۱۳۵ کرسی می‌شود. این در حالی است که تلاشها و تحرکاتی در جریان است تا جبهه العراقیه با مجلس اعلا و کردها که کرسی های بیشتری در اختیار دارند ائتلاف تشکیل دهد.این جریانات نشان می دهد عراق نه تنها هنوز از بن‌بستی که در آن گرفتار بوده خارج نشده بلکه تنها شکل بازی به دلیل دودستگی‌های موجود در همپیمانی ملی عراق کمی تغییر کرده است.

آیا می توان با توجه به مواردی که اشاره کردید و با عنایت به اینکه علاوی همچنان بر خواسته خود پافشاری می‌کند،به این جمع بندی رسید که اعلام نامزدی مالکی از سوی همپیمانی ملی بی ارزش است؟

در حال حاضر نمی‌توان گفت که نامزدی مالکی اتفاق خاص و مهمی است. العراقیه همچنان بر نخست‌وزیری علاوی اصرار دارد و مخالف سرسخت مالکی است. حتی مخالفتهای آنها شدت بیشتری نیز پیدا کرده به گونه‌ای که شخص علاوی اعلام کرده یا شخصی غیر از مالکی باید نامزد شود و یا اینکه در صورت عدم پذیرش خواسته‌اش وی در صف معارض قرار می‌گیرد.اما ذکر این نکته نیز ضروری است که با توجه به توافقات و شروط رد و بدل شده میان دولت قانون و مالکی اگر علاوی همچنان بر این مسئله اصرار ورزد ممکن است لیست العراقیه دچار انشعاب شده و بخشی از نیروهای موجود در لیست العراقیه برای اینکه در قدرت باقی بمانند،ضمن مخالفت با تصمیم علاوی و به جای باقی ماندن در جناح اپوزیسیون مشارکت در ساختار قدرت را انتخاب کنند.در لیست العراقیه کسانی که تمایل بیشتری به این مسئله دارند،شخص طارق هاشمی و نجیفی هستند که چندان بی‌تمایل نیستند که العراقیه را ترک کنند.

واکنش کردها در این میان چیست؟

در حال حاضر چون کردها وضعیت تعیین‌کننده‌ای پیدا کرده‌اند به دنبال باج‌گیری سیاسی بیشتر از هر دو طرف هستند. اساسا کردها ۱۸ خواسته را طی لیستی تهیه کرده و آن را برای هر دو جناح ارسال کرده‌اند.سعی آنها بر اینست که با این خواسته‌ها حداکثر امتیازات ممکن را از طریق چنددستگی‌های به وجود آمده به دست بیاورند. بر همین اساس آنها خواسته‌هایی با سقف‌ بسیار بالا در خصوص منطقه کرکوک ،ماده ۱۴۹ قانون اساسی،آمار جمعیتی کردها،مناطق کردنشین در استانهای نینوا، دیاله، صلاح‌الدین را نیز مطرح کرده‌ و به دنبال توسعه مناطق خودمختار کردستان هستند.به اعتقادم اختلاف عربها اعم از شیعه و سنی زمینه باج‌گیری کردها را به شدت تقویت کرده است.

آیا می‌توان گفت که در حال حاضر از نقش و دخالت عوامل بیرونی در توافقات میان گروهها و جناحهای عراقی کاسته شده است؟

شاید اینطور باشد. و دلیل آن نیز در حال حاضر این است که نیروهای داخلی عراق آنچنان دچار اختلاف و چنددستگی هستند که نقش عنصر خارجی کمتر نمود پیدا می‌کند.چالش مهم امروز عراق بحران داخلی و عدم اجماع میان گروهها و جناحهاست.

پیش‌بینی‌شما از رویدادهای آتی چیست؟

در حال حاضر نمی‌توان گفت که عراق از بحران خارج شده است. عراق همچنان در بحران دست و پا می‌زند. تنها تغییر به وجود آمده آنست که بازیگران این بحران تغییر کرده‌اند و نوع دسته‌بندی ها متفاوت شده است. با این حال تصور می کنم نوعی پویایی در عرصه عراق در جهت اتحاد و ائتلافهای جدید و نه براساس دسته‌بندیهای قدیم در حال شکل‌گیری است که قطعا در شرایط سیاسی آینده عراق تعیین‌کننده خواهد بود.

نام گفت و گو شونده: حسین - رویوران

خبرنگار: زهرا - خدایی

منبع: سایت خبری - خبر آنلاین - تاریخ شمسی نشر ۱۳/۷/۱۳۸۹