مواد لازم برای تهیه یک مسابقه خوب

به نظر شما مسابقه رادیویی یا تلویزیونی خوب چطور مسابقه ای است البته «خوب» صفتی نسبی است بهتر است بپرسم به عقیده شما چه مسابقه ای می تواند موفق باشد

به نظر شما مسابقه رادیویی یا تلویزیونی خوب چطور مسابقه‌ای است؟ البته «خوب» صفتی نسبی است. بهتر است بپرسم به عقیده شما چه مسابقه‌ای می‌تواند موفق باشد.

احتمالا شما هم مانند هزاران انسان دیگر که مخاطب رسانه‌های امروز دنیای ارتباطات هستند، متناسب با نیاز و سلیقه خود به این سوال پاسخ می‌دهید.

اگراهل مطالعه و دانش باشید، حتما مسابقه‌ای را موفق می‌دانید که به معلومات عمومی و دانش شما بیفزاید و اگر تفریحات و سرگرمی‌های سالم را دوست داشته باشید، مسابقه‌ای را انتخاب می‌کنید که شما را هیجان زده و سرگرم کند.

البته به فراخور سلیقه‌ای هم که دارید، صفت خوب بودن یا خوب نبودن را بر آن مسابقه اطلاق می‌کنید. می‌بینید اصل اول موفق بودن یا نبودن یک مسابقه این است که به نیاز مخاطب خود پاسخ بگوید.

حالا شما تصور کنید می‌خواهید مسابقه‌ای تهیه کنید؛ مسابقه‌ای که بتواند موفق شود و حتما می‌دانید که اصل اول موفقیت، برخورداری از مخاطب بسیار است. برای این کار باید مراحل مختلفی را طی کنید.

● اول:‌ هدف

در اولین مرحله شما باید هدف خود را مشخص کنید با جزئیات کامل. حداقل برای خود شما مشخص باشد از تهیه و تولید این مسابقه می‌خواهید به چه نتیجه‌ای دست یابید.

مثلا آیا می‌خواهید مخاطب خود را سرگرم و شاد کنید یا به علم و دانش او بیفزایید. شاید هم می‌خواهید با تکیه بر عناصر فرهنگی و بومی، مخاطب خود را با تعلقات فرهنگی‌اش آشتی دهید یا یک نمونه موفق غیرداخلی را در کشور خود امتحان کنید. به هر حال پس از تعیین هدف است که شما می‌توانید وارد مراحل بعدی شوید.

● دوم: انتخاب شبکه

مزیت بزرگ توسعه تخصصی شبکه‌های رادیو و تلویزیون در دنیای امروز این است که به شما فرصت می‌دهد به فراخور و متناسب با آنچه قصد دارید ارائه کنید رسانه خود را برگزینید.

مثلا اگر قصد دارید برای گروه سنی کودک و نوجوان یا خانواده‌ها مسابقه‌ای طراحی کنید، باید سراغ شبکه دو بروید و اگر قصد دارید هیجان و تفریح را به عنوان کارکرد اصلی مسابقه خود تعیین کنید، باید سراغ شبکه سه که شبکه جوانان است، اگر برنامه شما کارکرد آموزشی دارد، شبکه آموزش و اگر گروه خاصی از مخاطبان فرهیخته را هدف گرفته‌اید، شبکه چهار را انتخاب می‌کنید. خلاصه این‌که شما باید پس از هدف‌گذاری، شبکه مورد نظر خود را انتخاب کنید و با آن وارد مذاکره شوید.

● سوم: شناخت مخاطب

گام سوم که البته به دلایلی می‌تواند گام اول هم باشد، شناخت مخاطب است. اصلا فکر نکنید که با هدف‌گیری گروه یا قشر خاصی از جامعه براحتی می‌توانید مسابقه مورد علاقه آنها را تولید کنید و آب هم از آب تکان نخورد. چرایش هم خیلی واضح و روشن است، چون انتخاب قشر یا گروه خاصی از جامعه و شناخت آنها نمی‌تواند به معنای شناخت کامل آنها تلقی شود.

مثلا فرض کنید مسابقه شما برای گروه سنی جوان طراحی شده و کارکرد تفریحی و سرگرم‌کنندگی دارد. می‌دانید جوان عنوانی کلی است. شاید جوان‌ها با هم وجوه تشابه بسیار داشته باشند، اما وجوه تفاوت آنها بسیار بیشتر است.

جوانی که شما انتخاب کرده‌اید، دانشجوست یا ورزشکار به ادبیات و موسیقی علاقه دارد یا حوزه فنی و مهندسی را انتخاب کرده است؟ طبیعی است شما نمی‌توانید همه جوانان جامعه را با سلیقه‌های گوناگون بشناسید، اما استادان ارتباطات و روان‌شناسان راهکارهایی را به شما پیشنهاد کرده‌اند، مثل این‌که خصوصیات کلی جمعیت هدف را در نظر بگیرید و نشانه‌گیری‌تان به سمت وجوه تشابه اکثریت باشد.

راهکار روان‌شناسان هم این است که برای شناخت دیگران به خودتان مراجعه کنید و تخصص‌تان را در نظر بگیرید. مثلا اگر اهل ادبیات و موسیقی هستید، می‌توانید مخاطبی را هدف بگیرید که مثل شما اهل ادبیات و شعر است. اگر مسابقه‌ای که می‌سازید، نیاز شما را تأمین کرد، نیاز مخاطب اهل ادبیات و شعر را هم تأمین می‌کند.

● چهارم: ایده

گام چهارم ایده طرحی است که شما می‌خواهید اجرا کنید. توجه داشته باشید شناخت حوزه مخاطب و تخصص شما وقتی به کارتان می‌آید که ایده و طرح خوبی برای اجرا داشته باشید ایده‌ای غیر تکراری و بدیع که قدرت جذب مخاطب را در کمترین زمان ممکن داشته باشد. یک ایده خوب می‌تواند خیلی از نواقص کار را بپوشاند.

● پنجم: طراحی

بهترین ایده‌ها هم اگر درست به مرحله عمل و اجرا درنیایند، می‌سوزند. ایده خوب را باید یک طراح خوب به سرانجام برساند.

شما پس از این‌که مطمئن شدید ایده بدیع و جالبی در ذهن دارید، باید آن را با یک طراح کارکشته در میان بگذارید تا او برای شیوه اجرایش به شما مشورت بدهد. یک مسابقه خوب در دو مرحله به طراح نیاز دارد.

طراح اول ساختار مسابقه را پی‌ریزی می‌کند و طراح دوم متناسب با هدف و مخاطب، سوالات یا چگونگی عرصه رقابت را طراحی می‌کند.

طراح خوب باید مثل شما هدف برنامه را بداند، مخاطبان را بشناسد و با در نظر گرفتن همه اینها فرم را طراحی کند. فرم باید با محتوا و هدف مسابقه کاملا باشد.

● ششم: دکور

طراح شما باید صحنه و گرافیک را خوب بشناسد و خودش با یک گرافیست یا طراح صحنه وارد مذاکره شود. او باید به طراح صحنه و گرافیست توضیح بدهد مسابقه چه هدفی دارد و چه نتیجه‌ای می‌خواهد بگیرد و چه کسانی مخاطب آن هستند.

در این مرحله گرافیست با توجه به توضیحاتی که می‌شنود، دکور مسابقه را طراحی می‌کند. اگر دکور و صحنه‌ای که او می‌آراید، با سلیقه گروه مخاطبان همخوانی نداشته باشد، شک نکنید مخاطب شما را پس می‌زند.

فکرش را بکنید یک مسابقه علمی، صحنه‌ای با رنگ‌های جیغ و دکوری شبیه مسابقه‌های تحرکی داشته باشد. پس طراحی صحنه و دکور مسابقه یا زیبایی یا همخوانی بصری به عنوان یکی از عناصر اصلی مهم و قابل تأمل است.

● هفتم: مجری

تا اینجای کار را خوب پیش رفته‌اید، ولی حالا به یکی از مهم‌ترین بخش‌های تصمیم‌گیری رسیده‌اید. در این مرحله باید مجری مسابقه را انتخاب کنید؛ کسی که وظیفه‌اش برقراری ارتباط با مخاطب است.

او باید زبان مخاطب شما را بلد باشد. در واقع باید او را خوب بشناسد و با لحن و بیانی که او دوست دارد برنامه‌اش را اجرا کند. اگر مسابقه برای گروه سنی کودک و نوجوان است، باید زبان این قشر را بداند.

نه این‌که ادای بچه‌ها را در بیاورد بلکه بداند با چه برخوردی می‌تواند آنها را جلب کند. بهترین شاهد مثال موفق این مورد هم مسعود روشن پژوه است که سال‌ها مسابقه‌‌‌های ویژه کودکان را اجرا کرده است.

مجری شما اگر بلد نباشد با مخاطب ارتباط بگیرد، برنامه شما را به زمین می‌زند. فرض کنید مسابقه‌ای برای قشر فرهیخته است، اما مجری دائم شوخی و مزه پراکنی می‌کند، احتمالا می‌توانید فاجعه‌ای را که رخ خواهد داد در ذهن خود تصور کنید! گاهی شما ناچارید داوری مسابقه را هم به عهده مجری بگذارید که در این صورت توانایی او اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

او باید بتواند در عین اجرای برنامه، داور خوبی هم باشد. البته گاهی داوری مسابقه به عهده افرادی پشت صحنه است که این افراد می‌توانند کارشناس، تهیه‌کننده، کارگردان یا حتی تماشاگران داخلی یا در خانه باشند. به‌هرحال اگر داور شما هر فردی غیر از مجری است، در مرحله بعد باید به انتخاب داور فکر کنید، در غیر این‌صورت گام بعدی شما، انتخاب شرکت‌کننده است.

● هشتم: شرکت‌کننده

در مرحله هشتم نوبت به انتخاب شرکت‌کننده می‌رسد. این بخش را بد نیست کاملا به کارشناسان بسپارید. معمولا در مسابقه‌ها یک آزمون اولیه می‌گذارند، کسانی که آزمون اولیه را با موفقیت پشت سر می‌گذارند، می‌توانند به عنوان شرکت‌کننده در مسابقه حضور یابند و بقیه کنار گذاشته می‌شوند.

آزمون اولیه را کارشناسان برگزار می‌کنند. مثلا کارشناس یک مسابقه ورزشی، یک ورزشکار است و کارشناس یک مسابقه سینمایی می‌تواند یک تحلیلگر آشنا به سینما باشد.

به هر حال بهتر است این بخش را به دست کارشناس مسابقه بدهید و از او بخواهید شرکت‌کنندگان را انتخاب و به شما معرفی کند.

گاهی همین کارشناس، داور مسابقه هم می‌شود. بهترین شاهد مثال این گفته هم فرامرز خودنگاه در مسابقه مردان آهنین است.

● نهم: ساعت پخش

در این مرحله شما باید همه تلاش خود را بکنید که مسابقه‌تان در ساعت پخش مناسبی شود؛ ساعتی که بتوانید مخاطبان بیشتری را جذب کنید. این ساعت هم به تناسب گروه و قشر مخاطبان شما متغیر است.

اگر مخاطب شما عموم مردم است ساعات شبانگاهی مناسب‌تر به نظر می‌رسد، چون خانواده‌ها در کنار هم شما را تماشا خواهند کرد و اگر مخاطب شما گروه سنی نوجوان و کودک است، همه تلاش خود را بکنید که ساعت عصرگاهی را از آن خود کنید.

● دهم: اسپانسر

اگر همه این مراحل را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اید، بد نیست در این مرحله به‌جذب یک اسپانسرخوب هم فکر کنید، چون در ارزشیابی برنامه‌ها مسابقه‌ها گروه «ج» هستند و به همین دلیل بودجه زیادی به آنها تعلق نمی‌گیرد.

اسپانسر خوب می‌تواند برنامه شما را تبلیغ و با اهدای جوایز نفیس برای مسابقه بازارگرمی کند.

در آخرین مرحله هم شما وظیفه دارید به بازخوردهایی که از گروه مخاطبان می‌گیرید، توجه کنید. شاید بگویید این کار چه ضرورتی دارد وقتی شما همه قسمت‌های برنامه‌تان را ضبط کردید و تحویل داده‌اید، اما فراموش نکنیم دریافت بازخوردها همیشه در تجربه‌های بعدی به کارمان می‌آیند و به ما کمک می‌کنند یک گام به شناخت مخاطب و پاسخ به نیاز او نزدیک شویم.

فاطمه رحیمی