آموزش و پرورش در ایتالیا

تحصیل برای همه افراد جامعه, یکی از اصول کلیدی است که توسط قانون اساسی جمهوری ایتالیا بیان شده است اصل ۳۰ این قانون تاکید می کند که تربیت کردن, آموزش دادن و تحصیل بچه ها وظیفه دولت و حق والدین بچه هاست

تحصیل برای همه افراد جامعه، یکی از اصول کلیدی است که توسط قانون اساسی جمهوری ایتالیا بیان شده است. اصل ۳۰ این قانون تاکید می‌کند که تربیت کردن، آموزش دادن و تحصیل بچه‌ها وظیفه دولت و حق والدین بچه‌هاست.

اصل ۳۳ این قانون همچنین بیان می‌کند که حکومت جمهوری، قوانین کلی برای تحصیل را وضع و مدارس دولتی را در همه سطوح آموزشی پایه‌گذاری می‌کند. بنابراین، حقی که بر گردن شهروندان است با وظیفه‌ای که برعهدة دولت است همانا فراهم کردن خدمات تحصیلی مناسب بدون هیچگونه تفاوت و تبعیض برای رسیدن به بالاترین سطح تحصیلی است.

علاوه بر این، قانون اساسی بازگو می‌کند که تحصیل می‌تواند مستقیماً توسط دولت و دیگر سازمان‌ها و نهادها که شامل مؤسسات خصوصی و غیرانتفاعی است، فراهم شود. به این ترتیب حق والدین بچه‌هاست که برای فرزندانشان یک مدرسه دولتی یا غیردولتی انتخاب کنند.

طبق قانون اساسی، تحصیل در مدارس دولتی، برای تمامی شهروندان برای حداقل نه سال از شش تا ۱۵ سالگی اجباری و رایگان است.تا سال ۲۰۰۰، تقریباً تمامی بچه‌های سه سال به بالا آموزش پیش دبستانی را پشت‌سر گذاردند.

در مورد افراد بالغ بی‌سواد یا کم‌سواد این کشور یک برنامه ملی با عنوان «Centri Territorial Perman» از سال ۱۹۹۸ با هدف فراهم کردن فرصتی برای این دسته از افراد برای رسیدن به آموزش بنیادی و اساسی و نیز بالا بردن میزان معلومات، توانایی‌ها و مهارت‌هایشان آغاز شد.

آموزش اساسی در ایتالیا باید برای تمامی افراد جوان، دانش، مهارت، تبحر و کاردانی لازم را برای گسترش و توسعه توانایی‌های بچه‌ها در تمامی زمینه‌های اخلاقی، اجتماعی، عقلانی و عملی و خلاقیت فراهم کند تا اینکه فعالانه در زندگی فرهنگی و اجتماعی شرکت کرده و بطور مثبت پاسخگوی نیاز بازار کار باشند.

طراحی نقشه ساختارهای پایه‌ای آموزش که برای پیشرفت مهارت‌ها و توانائی‌های مختلف در آینده لازم است. پایه‌گذاری زمینه آموزشی که در آن نقش و ارزش ناکارآمد روش‌های سنتی نشان داده شده و در عین حال با اصول اساسی و مهم فرهنگی و اجتماعی پیوند خورده باشد.

اطمینان از وجود روند ارتباطی مداوم میان آموزش و یادگیری و آیندة کاری جوانان نظیر ارتباط میان قابلیت‌های مهارتی و توانائی‌های به‌دست آمده در مدرسه و آنچه که در بازار کار مورد نیاز است.

● ارزیابی مقررات آموزشی

ساختار آموزشی در کشور ایتالیا شامل کودکستان، آموزش ابتدایی، آموزش متوسطه، دوره‌های آموزشی شغلی، شاگردی، آموزش استخدامی، قراردادی و پیمانی، تربیت معلم ابتدایی و تربیت معلم کودکستان، مدرسه حرفه‌ای، مدرسه فنی، مدرسه هنر، دبیرستان هنر، دبیرستان کلاسیک یا عملی، آکادمی هنرهای زیبا و دانشگاه و مؤسسات دانشگاهی است.

آموزش پایه دولتی تا سن ۱۵ سالگی است که تا هیجده سالگی نیز ادامه می‌یابد.

اسکولامه یا تحصیلات متوسطه فراگیر نیز که به اخذ گواهینامه دوره برای حضور در مدارس تکمیلی متوسطه می‌انجامد.

در مدارس تکمیلی متوسطه، دانش‌آموزان می‌توانند به واحدهای بالاتر علمی، تکنیکی، هنری یا حرفه‌ای وارد شوند و به شرط دریافت گواهینامه می‌توانند به همه دانشگاه‌ها بروند و سپس استخدام شوند.

سه سال دورة آموزش حرفه‌ای منجر به کسب گواهینامه صلاحیت و استخدام می‌شود و پنج سال دوره آموزشی منجر به دریافت گواهینامه حرفه‌ای می‌شود که برابر با گواهینامه مدرسه فنی است.

سیستم تحصیلی شامل موارد زیر است:

▪ کودکستان (غیراجباری) برای کودکان بین سه تا شش ساله.

▪ ابتدایی برای بچه‌ها بین شش تا یازده ساله.

▪ مدارس مقدماتی متوسطه برای بچه‌های بین یازده تا چهارده ساله.

▪ مدارس تکمیلی متوسطه که شامل انواع متفاوت تحصیلات است و درحالت کلی شامل دانش‌آموزان پانزده تا نوزده ساله است.

اجازه ورود به تحصیلات دانشگاهی و غیردانشگاهی تکمیلی به دانش‌آموزانی که امتحانات دولتی را بگذرانند داده می‌شود. دوره‌های آموزشی حرفه‌ای به‌صورت اختیارات کلی هستند و افرادی که سنشان بین شانزده تا بیست و پنج سال و گاهی اوقات بالاتر، می‌توانند حضور داشته باشند.

برای به‌دست آوردن اجازة ورود به دبیرستان، نیاز به گواهینامه پایان دوره مقدماتی متوسطه است هدف از قانون‌گذاری‌های خاص و نوآوری‌های آزمایشی ارشاد دانش‌آموزانی است که باید دربارة شغل آینده‌شان یا ادامه تحصیلات در دبیرستان تصمیم بگیرند.

● آموزش پیش‌دبستانی

از مراکز پیش‌دبستانی در ایتالیا با عنوان اسکولادل اینفاتریا یاد می‌شود. کودکستان که نخستین شکل آموزش بچه‌ها در ایتالیا است، اجباری نیست، اما در جایگاه نخستین سطح تحصیلات قرار می‌گیرد.

تعداد دانش‌آموزان شرکت‌کننده در این مدارس در حال افزایش است. اکنون در مجموع ۹۶ درصد از کودکان رده‌های سنی سه تا پنج سال در این کودکستان‌ها شرکت می‌کنند. در طول این دوره معلمان، باید مهارت‌های بچه‌ها را در مورد خلاقیت، طرز برخوردهای اجتماعی، استقلال و روش یادگیری بهبود بخشند.

تمامی کودکان رده سنی سه سال در شروع سال تحصیلی (اول سپتامبر) با آنهایی که سومین روز تولدشان قبل از ۳۱ دسامبر است، می‌توانند در یک کودکستان پذیرفته شوند.

برنامه آموزش کودکستان‌ها براساس ارتباط نزدیک میان اهداف آموزشی (همانندی، استقلال و رقابت) و ابعاد توسعه و سیستم‌های فرهنگی نمادین پایه‌ریزی شده است.

● برنامه‌های آموزشی

از جمله مهمترین برنامه‌های آموزشی که در مراکز پیش‌دبستانی ارائه می‌شود، می‌توان از موارد زیر نام برد:

▪ شناخت اعضای بدن و اعضای حرکتی.

▪ تقویت گفتار و ادای صحیح کلمات.

▪ شناخت اشیاء، زمان و طبیعت.

▪ شناخت پیام‌ها، اشکال و وسایل.

▪ برقراری ارتباط با دیگران.

آموزش پیش‌دبستانی در معنای دقیق‌تر آماده کردن تحصیلی بچه‌های سه تا پنج سال است که به وسیله طرح به اصطلاح Materno Or Scuole per Ilnfanzia فراهم شده است.

توجه و خدمات آموزشی ویژه‌ای برای بچه‌های زیر سه سال وجود دارد که به وسیله برنامهAsili Nido فراهم شده است. برنامهThe Scuole Mateme بخشی از سیستم آموزشی است که با مسئولیت وزارت آموزش و پرورش است. در حالیکه Asili Nido متعلق به سیستم آموزشی نیست و تحت مسئولیت وزارت کار است.

برنامه Asili Nido عمدتاً توسط شهرداری‌ها حمایت مالی شده و در میزان بسیار پایینی شرکت‌های خصوصی و غیرانتفاعی آن را حمایت می‌کنند که البته فقط نسبت خیلی کمی از جمعیت را زیر پوشش خود قرار می‌دهند یعنی در حدود ۸ درصد در سطح ملی و به ویژه در ایتالیای مرکزی و شمالی، به اضافه موارد اندکی در ایتالیای جنوبی و جزایر آن اما در طی دهة اخیر پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در آمادگی تحصیلی افراد دیده می‌شود.

حضور در مدارس پیش‌دبستانی اجباری نبوده اما تقریباً حالت فراگیر گرفته و بیش از ۹۵ درصد بچه‌ها در نوعی از محیط‌های آموزشی پیش‌دبستانی حضور یافته‌اند.

بچه‌های معلول هم به طور کامل در مدارس عمومی، با دیگر بچه‌ها تلفیق داده شده‌اند.

مدارس پیش‌دبستانی دولتی معیارها و الگوهایی را پیروی می‌کنند که توسط حکم وزارتی صادر شده است که این الگوهای آموزشی چیزی مثل برنامه آموزشی دروس برای معلمان این طرح‌ها در حقیقت، اهداف مقطع پیش دبستانی را طراحی می‌کنند که این اهداف عبارتند از تقویت قابلیت‌های فرد با توجه به ویژگی‌های بدنی، عقلانی و سایکودینامیک، کمک به فرد در حصول اعتماد به نفس، توسعه توانایی‌های فرد به ویژه توانایی‌های عقلانی، زبانی، حرکتی، ادراکی و احساسی اوست.

فعالیت‌های آموزشی به طور منظم کنترل و ارزیابی می‌شود که این توسط بازرسانی که در واقع در نقش مشاوران عمل می‌کنند، انجام می‌گیرد.

بیشتر مقطع‌های پیش‌دبستانی غیردولتی هم (نه به طور رسمی) این الگوی آموزشی را پذیرفته و به این ترتیب، کیفیت خدمات آموزشی را تضمین می‌کنند. عوامل احساسی که انتظار می‌رود در بهبود کیفیت خدمات آموزشی دخیل باشند شامل الگوهای آموزشی ذکر شده، به اضافه صلاحیت معلمان و نسبت تعداد معلمان به شاگردان است.

منظور از الگوهای آموزشی، یک سری از بایدهایی هستند که مدارس پیش‌دبستانی باید به آن برسند و آنها را به کار ببندند و فعالیت‌های تحصیلی بچه‌ها باید در راستای این بایدها باشد.

البته این «بایدها» صرفاً برنامه آموزشی واقعی یا خلاصه دروس نیست و فهرستی از استانداردهای کسب شده را به ما نمی‌دهند، اما می‌شود چنین پذیرفت که در واقع این معیارها به منزله یک کتاب راهنمای آموزشی برای معلمان است.

بسیاری از مدارس غیردولتی هم، یک سری هماهنگی‌هایی را در راستای فعالیت‌های آموزشی دنبال می‌کنند که معمولاً همسو و هماهنگ با مدارس دولتی بوده اما تا حدودی از طریق مطابقت با بافت محلی و اجتماعی غنی شده است.

در بسیاری موارد، هدف از حمایت آموزش پیش‌دبستانی، مزیت و ویژگی‌ خاص این دوره است که اغلب در سطوح بین‌المللی هم شناخته شده است.

قانون ۱۷۹ مصوب ۲۷ می ۱۹۹۱، مجلس شورای ایتالیا، نقطه شروع سیاست‌های این کشور در حوزه آموزش پیش‌دبستانی محسوب می‌شود.

● آموزش ابتدایی

تحصیلات اجباری در ایتالیا، با آموزش دورة ابتدایی آغاز می‌شود که قبلاً پنج سال به طول می‌انجامید و برای بچه‌های بین شش تا ۱۱ سال درنظر گرفته می‌شد. تحصیلات دورة ابتدایی در سراسر کشور کاملاً گسترده شده است. تشکیل و فعالیت مدارس ابتدایی به واسطه سیاست آینده‌نگری کلی که در تمامی کشور اعمال می‌شود، تنظیم شده است.

برنامه‌های آموزش ابتدایی طی آموزش‌های ۲۷ تا ۳۰ ساعته در هفته یا آموزش تمام وقت ۴۰ ساعت در هفته، ارائه می‌شود. مدارس دورة ابتدایی همچنین می‌توانند تحت مالکیت دولت بوده یا خصوصی باشند.

آموزش ابتدایی نخستین دورة مدارس اجباری با هدف بالا بردن سطح فرهنگی جامعه با دیدگاهی مثبت نسبت به آموزش اجتماعی و هماهنگی با دیگر ارگان‌ها است. آموزش ابتدایی اساساً توسط مدارس دولتی فراهم می‌شود که ۹۳درصد از گروه‌های سنی را در بر می‌گیرد. اما تعدادی مؤسسات خصوصی نیز وجود دارند که عمدتاً توسط گروه‌های مذهبی حمایت مالی شده که به ۷ درصد از جمعیت جوان خدمت می‌کنند. مدارس دولتی رایگان است در حالی که در مدارس خصوصی والدین شهریه پرداخت می‌کنند.

ابتکارات اساسی اعم از معرفی زبان‌های خارجی در برنامه‌های آموزشی و تعریف بهتری از گروه‌های انضباطی و تدریس موضوعات جداگانه در این مقطع به مورد اجرا گذارده شده است. این ابتکارات بر چارچوب اصلاح برنامة آموزش ابتدایی سال ۱۹۸۱ استوار است که هدف اصلی آن ایجاد فرصت‌های بیشتر برای دستیابی به سطح فرهنگی گسترده‌تر بویژه کسب مهارت در زبان‌های مختلف است. بنابراین کودکان با استفاده از روش‌های مختلف برای جستجوی تجارب خود، از پیشرفت و کسب توانائی‌هایی در جهت برخورداری از افکار انتقادی، خودمختاری و آموزش اساسی برخوردار می‌شوند.

برنامه آموزشی جدید بر اصل اختصاصی کردن فرآیند آموزش و یادگیری از طریق فعالیت‌های دانش‌آموزی بیشتر تأکید می‌کند. مطالعات زیادی در چند سال اخیر در زمینه محتوا و کیفیت آمادگی تحصیلی بدنبال قوانین جدید وضع شده انجام گرفت که مهمترین این ابتکارات استقرار سیستم کنترل در وزارت آموزش و پرورش است که به طور منظم هر دو سال وضع آموزشی را از ابعاد مختلف کنترل می‌کند. به عنوان مثال به بررسی و نظارت ساختار و ابعاد مؤسسات آموزشی و تعداد کلاس‌های درسی، تعداد معلمان و دانش‌آموزان می‌پردازد.

در حقیقت خودمختاری آموزشی این اجازه را به مؤسسات غیرانتفاعی می‌دهد که در راستای بهبود کیفیت آموزش بومی و منطقه‌ای به طراحی و برنامه‌ریزی طرح‌های آموزشی مدارس و فعالیت‌های فوق‌برنامه همسو با نیازهای ویژه و منابع قابل دسترس در جهت استفاده بهتر و مؤثرتر از منابع مبادرت کنند. تأکید عمده‌ای بر روی تداوم تحصیل از دوره پیش‌دبستانی به ابتدایی ارائه شده است. در این دوره همچنین به میزان تخصص معلمان اهمیت ویژه‌ای داده می‌شود.

در این زمینه معرفی مدل‌های جدید آموزشی شامل تخصص‌های اولیه بیشتر و کلاس‌های آموزشی درون‌گروهی کاربرد دارد که خود باعث جایگزینی مدل‌ها و روش‌های قدیمی با مسائل و روش‌های انضباطی جدید می‌شود.

مسأله ترک تحصیل یکی از مسائل مهم سیاستگذاران است. حتی اگر این تعداد نسبت خیلی کمی را شامل شود. که این امر هنوز هم یکی از موانع دستیابی به اولویت‌های سیاست آموزش همگانی است.

این وضعیت در سراسر کشور ایتالیا گسترش یافته اما از دیدگاه کمی این مشکل در مناطق جنوبی و جزایر جدی‌تر است و کودکان را بدون توجه به جنسیتشان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. واضح است که ابتکارات زیادی با هدف مبارزه با افت تحصیلی در این زمینه انجام شده که تا حدودی موفقیت‌آمیز نیز بوده است.

طی دهه ۹۵ نوآوری‌های متعددی در زمینه جلوگیری از ترک تحصیل و افت تحصیلی کودکان انجام شده است. در میان چنین مقیاس‌هایی دو مورد به نظر می‌رسد که مؤثر بوده، اولی کنترل افراد ترک‌تحصیل کننده بوسیله وزارت آموزش و پرورش که از طریق ارزیابی‌های مداوم در سطح استانی با هدف پیگیری افراد ترک تحصیل‌کننده و معرفی مجدد آنها به سیستم آموزشی صورت گرفته و دومی یک سری طرح‌هایی است که توسط وزارت آموزش و پرورش ارائه شده است در این چارچوب به دانش‌آموزان تجدیدی یک ساله یا دوساله توجه ویژه‌ای شده است چون که این وضع به عنوان یکی از عوامل ترک تحصیل به حساب می‌آید. این وضع در حال بهبود است و هم‌اکنون تعداد افراد تجدیدی ۳ درصد از کل بچه‌های ثبت‌نام شده را تشکیل می‌دهد. با این ابتکار با تأسیس سازمان نظارتی در زمینه نظارت بر افت تحصیلی مدنظر قرار گرفت.

بچه‌های معلول در کلاس‌های معمولی در کنار بچه‌های دیگر حضور یافته و از طرف معلم مساعدت می‌شوند و معلمان با آنها در زمینه طراحی، اجراء و طرح‌های آموزش ویژه همکاری می‌کنند. همینطور مهاجران هم در کلاس‌های عادی حضور یابند و در بسیاری موارد مدارس دوره‌های ویژه‌ای را برای آنها به زبان مادریشان برگزار می‌کند. برنامه آموزشی مدارس ابتدایی در این دهه توسعه یافته و مهمترین ابتکارات در این زمینه معرفی زبان خارجه به عنوان یک موضوع درسی جدید و استفاده از اطلاعات و تکنولوژی‌های ارتباطی است.

زبانهای تدریس شده به عنوان زبان دوم شامل زبان‌های انگلیسی، فرانسه، اسپانیولی و آلمانی است.

● اصلاحات آموزشی

به دلیل اصلاح سیستم تحصیلی (قانون باسانینی شماره ۵۹/۱۹۹۷) آموزش دوره ابتدایی هفت سال به طول می انجامد و به کودکان رده‌های سنی شش تا ۱۳سال ارائه می‌شود.

قانون باسانینی همچنین تصریح می‌کند: مدارس ابتدایی از استقلال آموزشی و سازمانی برخوردار هستند. استقلال، به معلمان یک مجموعه کامل از فرصت‌ها می‌دهد که برنامه‌های درسی جاری را انعطاف‌پذیرتر کنند و آنها را با نیازهای یادگیری دانش‌آموزان تطبیق دهند. این کار ابتکاری را افزایش می‌دهد که هم‌اکنون بسیاری از معلمان انجام می‌دهند. به علت اصلاح، هر مدرسه‌ای برنامه آموزشی مخصوصی را تشکیل خواهد داد و در اختیار دانش‌آموزان خانواده‌های آنها خواهد گذاشت.

● شرایط ورودی

تمامی کودکان رده سنی شش سال از حق حضور در مراکز آموزش ابتدایی برخوردار هستند.

محدودیت‌های مربوط به انتخاب مدرسه می‌تواند به دلیل امکانات مربوط به مکان مدرسه و تعداد واحدهای کارکنان آن باشد. کلاس‌ها معمولاً از حداکثر بیست و پنج و حداقل ۱۰دانش‌آموز متشکل می‌شود. طبق قانون مدارس ابتدایی نمی‌توانند کمتر از شش و بیشتر از۲۵ دانش‌آموز داشته باشند.

● برنامه‌های آموزشی

از جمله مهمترین برنامه‌های آموزش ابتدایی می‌توان از موارد زیر نام برد:

زبان ایتالیایی، زبان خارجی، ریاضیات، علوم، تاریخ، جغرافیا و علوم اجتماعی، آموزش هنر، آواز و موسیقی، تربیت‌بدنی و علوم مذهبی که تنها موضوع انتخابی است که گزینش یا عدم‌گزینش آن به اختیار خود دانش‌آموز و والدین وی است.

● ارزیابی تحصیلی

▪ امتحانات نهائی

در پایان کلاس پنجم، دانش‌آموزان ملزم به شرکت در آزمون پایان سال تحصیلی با عنوان (اسامی دی‌لیسترا المنتار) می‌شوند که در صورت موفقیت در آن به مقطع مقدماتی متوسطه راه می‌یابند. گفتنی است که آزمون پایان سال تحصیلی بر دو امتحان کتبی و یک امتحان شفاهی مشتمل می‌شود.

● آموزش متوسطه

▪ آموزش مقدماتی متوسطه

آموزش اجباری، علاوه بر آموزش ابتدایی شامل مقطع مقدماتی متوسطه می‌شود که سه سال طول کشیده و بچه‌های یازده تا چهارده سال در آن تحصیل می‌کنند. این دوره یک آموزش نظری عمومی و چارچوبی برای پیشرفت توانایی‌های دانش‌آموزان در تمامی زمینه‌ها را فراهم می‌کند. بیشتر مدارس مقدماتی متوسطه توسط دولت حمایت مالی شده که ۳/۹۶ درصد از دانش‌آموزان این رده سنی را شامل می‌شود. در حالی که ۷/۳ درصد بچه‌هایی که در مدارس غیردولتی هستند توسط مؤسسات مذهبی و سایر مؤسسات خصوصی و غیرانتفاعی حمایت مالی می‌شوند. آموزش مقدماتی متوسطه مانند مقطع ابتدایی در مدارس دولتی رایگان است و اولیاء از طرف دست‌اندرکاران منطقه‌ای برای خرید کتاب‌های درسی حمایت مالی می‌شوند. کودکانی که در مدارس خصوصی درس می‌خوانند هزینه و شهریه را پرداخت می‌کنند. آموزش مقدماتی متوسطه از اوایل دهه ۶۰ اجباری است. اما تا حدودی نسبت بالایی از بچه‌ها قبل از پایان این دوره‌ها و گرفتن مدرک ترک تحصیل می‌کنند یا ثبت‌نام نمی‌کنند. این مدارس فراهم‌کننده زمینه لازم برای دسترسی به آموزش تکمیلی متوسطه‌اند. ترک تحصیل مشکلی در این زمینه است که تأثیر و نتایج آن در زمینه آموزش اساسی بچه‌ها و نیز فرآیند شغلی و توانایی‌های کاری آنها مورد توجه واقع شده است.

دانش‌آموزان می‌توانند یکی از انواع مختلف رشته‌ها را در پایان دوره متوسطه پایین انتخاب کنند. آموزش مقدماتی متوسطه بر دوره آموزشی سه سال مشتمل می‌شود. آموزش مقدماتی متوسطه «اسکولا مدیا» از سه پایه تحصیلی اول، دوم و سوم متشکل شده و به آموزش دانش‌آموزان بین رده‌های سنی یازده تا چهارده سال تعلق دارد. آموزش تکمیلی متوسطه نیز در دبیرستان‌های کلاسیک، دبیرستان‌ها علمی، دانشکده هنری، مدارس فنی و مؤسسات حرفه‌ای ارائه می‌شود. مقطع مقدماتی متوسطه «اسکولا مدیا» از برنامه‌های آموزشی متنوع برخوردار نیست. دانش‌آموزان مدارس مقدماتی متوسطه وابسته به دانشکده‌های هنر و هنرکده‌های موسیقی از امکانات دو تا سه ساعت آموزش فوق‌العاده برنامه‌های هنری و موسیقی برخوردارند.

کلاسهای درسی مقطع مقدماتی متوسطه بر سی‌ساعت در هفته و یا سی و شش ساعت در هفته، همراه با آموزش زبان خارجی مشتمل می‌شود.

● شرایط پذیرش

برای ورود به مقطع مقدماتی متوسطه (اسکولا مدیا) دانش‌آموزان باید مدرک پایانی تحصیلی دوره ابتدایی را داشته باشند که معمولاً در یازده سالگی به دست می‌آید.

از دانش‌آموزان غیربومی علاوه بر دریافت مدرک پایان دوره ابتدایی، آزمون هوش و استعداد مبنی بر اعطای مجوز تحصیل به آنان به عمل می‌آید.

● ارزیابی تحصیلی

امتحان پایانی آموزش مقدماتی متوسطه «اسامه دی لینزا مدیا» از سه امتحان کتبی (زبان، ایتالیایی، ریاضیات و یک زبان خارجی و یک مصاحبه بین رشته‌ای از تمامی دروس امتحانی متشکل می‌شود. در پایان سال تحصیلی و بعد از ارزیابی نهایی، مدرک «دیپلمادی لینزا مدیا» به دانش‌آموزان اعطا می‌شود.

این مدرک بر مبنای طبقه‌بندی ارزشیابی تحصیلی با عناوین عالی، بسیار خوب، خوب و متوسط به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. علاوه بر این والدین دانش‌آموزان نیز از حق ارزیابی تحلیلی کودکان خود برخوردار هستند که در صورت تمایل، توسط کمیته امتحانی صورت می‌گیرد. به دانش‌آموزانی که از نتایج قابل قبولی در امتحانات برخوردار نشده‌اند، عنوان «نان لیستریا تو» اطلاق می‌شود.

● آموزش تکمیلی متوسطه

بعد از پایان دوره آموزشی اجباری و گذراندن امتحان دوره مقدماتی متوسطه، دانش‌آموزان ممکن است دوره‌های تحصیلی سه، چهار یا پنج ساله را بگذرانند.

افزایش در تعداد و نوع دوره‌های آموزشی قابل دسترسی، معرفی گسترده شاخه‌های جدید آموزشی (به عنوان مثال علوم کامپیوتر) و برنامه‌های جدیدی که خصوصاً دو سال اول این مقطع تحصیلی را شامل می‌شود به طور گسترده‌ای آمادگی تحصیلی این دوره را تغییر داده است. ساختار کلی این مقطع آموزشی در آینده نزدیک تغییراتی خواهد یافت چرا که اصلاح کلی سیستم آموزشی، اساسی‌ترین تأثیرش را در این سطح نشان خواهد داد. این مدارس هم عمدتاً توسط دولت حمایت مالی شده که ۲/۹۳ درصد از کل دانش‌آموزان را شامل می‌شود. ۸/۶ درصد باقی مانده نیز در مدارس غیردولتی حضور یافته توسط بخش‌های خصوصی و مذهبی حمایت مالی می‌شوند. مقطع آموزش تکمیلی متوسطه به خودی خود هنوز رسماً به عنوان بخشی از آموزش بنیادی محسوب نشده، اگرچه نسبت بالایی از فارغ‌التحصیلان دوره آموزش اجباری در این دوره ثبت‌نام می‌کنند. یک مشخصه عمومی در کل مناطق ایتالیا، نسبت بالاتر دانش‌آموزان دختر به پسر است.

مقررات جدید در زمینه آموزش اجباری باعث افزایش قابل ملاحظه‌ای از میزان جوانان شرکت‌کننده در آموزش رسمی برای گرفتن مدرک شده است. ترک تحصیل در این مقطع تحصیلی نیازمند توضیح نیست. چرا که مقطع تکمیلی متوسطه سطح اجباری نیست. دلایل این امر که چرا تعدادی از جوانان در این مقطع ثبت‌نام نکرده‌اند یا طی این دوره‌ها ترک تحصیل کرده‌اند متفاوت است که این تفاوت براساس زمینه اقتصادی، اجتماعی یا عوامل دیگر می‌تواند باشد. در برخی از مناطق به عنوان مثال در ایتالیای‌شمالی، برای عده‌ای از افراد بعد از پایان دوره آموزشی اجباری به راحتی فرصت شغلی امکان‌پذیر بوده و به همین دلیل این افراد انگیزه خاصی برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر ندارند.

در مناطق دیگر بویژه در ایتالیای جنوبی و جزایر، میزان بیکاری در میان جوانان بالاتر است .حتی در میان آن عده‌ای که دیپلم یا مدرک دانشگاهی دارند و این عوامل تا حدودی افراد را از ادامه تحصیل باز می‌دارد. میزان ترک تحصیل‌کننده‌ها بویژه بعد از نخستین سال آموزش متوسطه تکمیلی، خصوصاً در مؤسسات فنی و حرفه‌ای و مؤسسه‌های فرهنگی و هنری بالا است.

بعد از اتمام آموزش پایه و قبول شدن در امتحان پایانی مقدماتی متوسطه دانش‌آموزان وارد مقطع آموزش تکمیلی متوسطه می‌شوند که مدت زمان سه تا پنج سال به طول می‌انجامد.

در واقع، آموزش پایه در پایان نخستین سال آموزش تکمیلی متوسطه به پایان می‌رسد.

آموزش متوسطه تکمیلی به گروه‌های کلاسیک، هنری، فنی‌وحرفه‌ای تقسیم می‌شود.

● شرایط ورودی

هر دانش‌آموزی که به احراز مدرک پایانی آموزش مقدماتی متوسطه «دیپلمادی لینزا مدیا» نایل آمده باشد، از مجوز حضور در کلاس‌های آموزش تکمیلی متوسطه برخوردار خواهد بود و می‌تواند در آموزش متوسطة بالا شرکت کنند.

● مراکز آموزشی

▪ دبیرستان‌های کلاسیک که به مطالعه کلاسیک با عنوان «ارویند کلاسیکو» می‌پردازند.

دوره آموزشی این مدارس پنج سال مطالعه را شامل می‌شود که به دو دوره سازمان یافته (دورة دو ساله تکمیلی با عنوان «جیناسیو» و دورة سه سالة مقدماتی قبل از تشکیل «اسکولا مدیا» تقسیم می‌شود.

▪ دبیرستان‌های علمی «لایسئوسانیتینیکو»

دوره آموزشی این مدارس چهار سال طول می‌کشد و به دو بخش سازمان یافته (هنرهای تصویری و طراحی صحنه و معماری) تقسیم می‌شود.

▪ مدرسة هنرهای کاربردی «اینسبیتیو‌دآرت»

ـ دوره آموزشی این مدارس

پنج سال طول می کشد و به بخش‌های سازمان یافته متکی بر احراز تخصص‌های هنری نظیرنقاشی تزئینی، مجسمه‌سازی تزئینی، هنرهای گرافیک، هنرهای کاربردی چوبی، سرامیک و فلزی و غیره منتهی می‌شود.

▪ مدرسة موسیقی

دوره آموزشی این مدارس به آموزش مقدماتی سه ساله مشتمل می‌شود.

● اهداف کلی

از جمله مهمترین اهداف مراکز آموزش تکمیلی متوسطه می‌توان از موارد زیر نام برد:

▪ آماده‌سازی جوانان برای حضور در مراکز دانشگاهی به واسطه برگزاری دوره‌های آموزشی در لایسئو کلاسیکو (دبیرستان‌های کلاسیک).

▪ تربیت نیرو و کادر آموزشی مورد نیاز مدارس کشور به واسطه آموزش افراد لایق در استیتوتی ماگیترالی. (مدارس تربیت معلم).

▪ تربیت نیروی فنی مورد نیاز حوزه اقتصادی و صنایع کشور از طریق ارائه دوره‌های آموزشی فنی در استیتیوتی تکنیک (مدارس فنی).

▪ ترتیب نیروی حرفه‌ای مورد نیاز حوزه اقتصاد و صنایع کشور از طریق ارائه دوره‌های آموزشی در ایستیتیوتی پروفشنال (مدارس حرفه‌ای).

● ارزیابی تحصیلی

در پایان مقطع آموزش تکمیلی متوسطه دانش‌آموزان در آزمون نهایی مقطع تکمیلی متوسطه با عنوان (اسامه دی استاتو) شرکت می‌کنند. تمامی دانش‌آموزان مدارس دولتی و مدارس رسمی که موفق به گذراندن سال آخر دوره متوسطه شده‌اند می‌توانند در آزمون نهایی شرکت کنند. آزمون نهایی مقطع تکمیلی متوسطه از سه آزمون کتبی و یک آزمون شفاهی تشکیل می‌شود. به دانش‌آموزان موفق در آزمون نهایی گواهینامه دیپلم متوسطه اعطا می‌شود.

● دستاوردهای آموزشی

▪ بالا رفتن سطح کیفیت تدریس معلمان به واسطه آموزش‌های درون گروهی آنان.

▪ اصلاح محتوای واحدهای درسی تمامی سطوح آموزشی.

▪ ارائه تکنیک‌های جدید در فرآیند تدریس ـ یادگیری.

▪ افزایش توانایی مدارس در جهت آماده کردن جوانان برای زندگی و کار موفقیت‌آمیز.

▪ کسب پیشرفت چشمگیر در دستیابی جوانان به مدارک تحصیلی.

▪ ابزارهای آموزشی مورد استفاده در ایتالیا بسیار نزدیک به ابزارهای مورد استفاده کشورهای EU است اگرچه نسبت فارغ‌التحصیلان هنوز در سطح پایین قرار دارد.

▪ افزایش دوره‌های اجباری تحصیل به پانزده سال و شرکت اجباری در کلاس‌های آموزش فنی و حرفه‌ای تا هجده سالگی برای کسانی که از ادامه مقطع تکمیلی متوسطه خودداری می‌کنند.

▪ افزایش نرخ قبولی دانش‌آموزان در امتحانات نهایی.

▪ کاهش نرخ مردودین در آزمون نهایی.

▪ کاهش نرخ تکرار پایه تحصیلی.

این نتایج مهم مطمئناً به خاطر همراهی و مشارکت وسیع و فعالیت‌های مشترک مدارس و معلمان برای قوی کردن تجهیزات آموزشی به وسیله طرح‌های هدف‌دار و کاربردی تحصیلی است که خود باعث افزایش انگیزه، و افزایش سطح مشارکت و همراهی دانش‌آموزان می‌شود.