فصل یخبندان سینما

حتما برایتان اتفاق افتاده در ماه های آخر سال ناخودآگاه چشمتان به سردر سینماهای شهر بیفتد و آن را خالی و سوت و کور دیده باشید احتمالش زیاد است که بی اعتنا از کنارش گذشته باشید و حتی نگاه جدی هم برای دیدن نام فیلم و بازیگرانش نکرده باشید اگر هم چند ثانیه ای تامل کرده و چشم چرخانده اید, غالبا با فیلم قابل اعتنایی روبه رو نشده و دوباره به عوالم خودتان فرو رفته اید

حتما برایتان اتفاق افتاده در ماه‌های آخر سال ناخودآگاه چشمتان به سردر سینماهای شهر بیفتد و آن را خالی و سوت و کور دیده باشید. احتمالش زیاد است که بی‌اعتنا از کنارش گذشته باشید و حتی نگاه جدی هم برای دیدن نام فیلم و بازیگرانش نکرده باشید. اگر هم چند ثانیه‌ای تامل کرده‌ و چشم چرخانده‌اید، غالبا با فیلم قابل اعتنایی روبه‌رو نشده و دوباره به عوالم خودتان فرو رفته‌اید.

این تجربه دور از ذهنی نیست و در روزهای پایانی سال یا حتی زمانی که تب و تاب جشنواره فیلم فجر می‌خوابد، دیدن سینماهای خالی از تماشاچی عجیب نیست. در این موقع سال گیشه‌ها بدون تقاضا، سالن‌های انتظار و صندلی‌های سالن سینما بدون تماشاچی و جلوی سینماها کمترین ازدحام قابل مشاهده است.

برای همین است که اغلب کارشناسان به این مقطع زمانی، فصل سرد اکران می‌گویند و کمتر تهیه‌کننده‌ای تن به اکران فیلمش در چنین زمانی می‌دهد؛ اما آنهایی هم که برای نسوختن فیلمشان و حجم بالای فیلم‌های اکران‌ نشده حاضر به این کار شده‌اند، با کمترین فروش روبه‌رو هستند. کما این‌که فروش فیلم‌هایی که پس از جشنواره سی و یکم فیلم فجر اکران شده‌، در بهترین حالت خود ۳۳ میلیون تومان بوده است.

جدا از این‌که برای این برهه زمانی هیچ فیلم خوبی در نظر گرفته نمی‌شود و تماشاچیان با فیلم‌های کمدی و درجه سوم روبه‌رو هستند، اما به نظر می‌رسد با اکران‌ نشدن ۳۵ فیلم از جشنواره فیلم فجر سال گذشته باید از این فرصت دوماهه سود جست و برای تغییر حال و هوای این زمان اکران کاری کرد. در این گزارش با کارشناسان سینما، مسوولان و سینماگران این موضوع را در میان گذاشته‌ایم.

● هیچ کاری نمی‌شود کرد

علی وزیریان، کارگردان فیلم سینمایی «یک سطر واقعیت» که پس از جشنواره فیلم فجر اثرش روی پرده سینماها رفته، با بیان این‌که فیلمش در فصل سوخته اکران به نمایش درآمده، می‌گوید: من تمایل نداشتم فیلم در چنین زمانی اکران شود، ولی تهیه‌کننده به عنوان صاحب فیلم دلایل خاص خودش را داشت. او می‌افزاید: اعلام شده یک سطر واقعیت در ۱۰ سالن سینما نمایش داده می‌شود، در حالی که فقط در پنج سینما اکران شده است. فیلم فقط یک سئانس سینما آزادی، فرهنگ و زندگی را در اختیار دارد و مثلا در سینما شکوفه سئانس ۱۲ ظهر و ۸ شب اکران می‌شود، زمانی که اصلا کسی به سینما نمی‌رود.

این کارگردان سینما درباره تزریق جنب و جوش به اکران بعد از جشنواره فیلم فجر می‌افزاید: می‌توانم به مزاح بگویم باید زمان جشنواره فیلم فجر و عید نوروز را تغییر داد، ولی جدا از شوخی گل اکران‌ها نوروز است و هیچ کاری هم نمی‌شود کرد.

او که معتقد است فیلم جدی در این برهه زمانی اکران نمی‌شود، می‌گوید: معمولا کمتر کسی علاقه‌مند به اکران فیلمش در این زمان است، به نظرم فیلم‌هایی از جنس «پله آخر» هم مجبور شده‌اند فیلمشان را در این زمان اکران کنند.

● باید ذهنیت برنامه‌ریزان اکران تغییر کند

مهدی عظیمی، معاون فعالیت‌های سینمایی و سمعی و بصری سازمان سینمایی هم به رکود سینما در آخرین ماه‌های سال معتقد است و می‌گوید: پس از جشنواره فیلم فجر تا پایان سال دچار دور باطل اکران می‌شویم و در این مقطع به خاطر رکود اکران، فیلم‌های ضعیف‌تر نمایش داده می‌شود که با مخاطب کمتر ارتباط برقرار می‌کند.

او که امیدوار به تغییر چنین شرایطی است، می‌افزاید: اگر کسانی که مسئول برنامه‌ریزی چینش فیلم‌ها هستند، طوری عمل کنند که در موقعیت‌های مختلف سال فیلم‌های مناسبی اکران شود، می‌توانیم در هر فصل سال و هر موقعیتی اکران گرمی داشته باشیم.

عظیمی با بیان این‌که الزاما مخاطب جشنواره فیلم فجر و اکران پس از آن یکی نیست، می‌گوید: اگر تصور کنیم مخاطبان اکران پس از جشنواره همان کسانی هستند که فیلم‌های جشنواره را دیده‌اند و دیگر حوصله فیلم دیدن ندارند، احساس خمودی، خواب آلودگی و کسالت را به اکران تزریق کرده‌ایم و طبیعی است که فیلم‌هایی را به نمایش در می‌آوریم که با شکست و عدم ارتباط با مخاطب روبه‌رو می‌شوند.

معاون فعالیت‌های سینمایی و سمعی بصری سازمان سینمایی تاکید می‌کند: برای تغییر این روند ابتدا باید ذهنیت برنامه‌ریزان اکران تغییر کند تا از رخوت اکران بیرون بیاییم. اتفاقی که در جریان اکران نوروزی می‌افتد و از یکی دو ماه قبل تبلیغات و فضاسازی آن شروع می‌شود، می‌تواند برای این ماه‌ها هم بیفتد. وقتی مقدمه اکران فراهم می‌شود و مخاطب را نسبت به فیلم‌ها حساس می‌کنیم، آنها هم ترغیب می‌شوند تا به تماشای فیلم‌ها بنشینند.

● کاش پس از جشنواره، فیلم‌های خوب اکران شود

سیروس تسلیمی، تهیه‌کننده و پخش‌کننده سینما، زمان مرده اکران را محدود به پس از جشنواره نمی‌داند و می‌گوید: زمان مرده اکران فقط یک ماه اسفند نیست و جشنواره فیلم فجر، دوره‌ سه ماهه اکران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در واقع، دو سه هفته مانده به شروع جشنواره هم فیلم پرمخاطب اکران نمی‌شود؛ چون خلأ سینماهایی که در اختیار جشنواره قرار داده شده، احساس می‌شود. او می‌افزاید: بعد از جشنواره فیلم فجر هم فرصتی برای اکران وجود ندارد و یک هفته مانده به عید نوروز هم فیلم‌های اکران نوروزی به نمایش درمی‌آید. در واقع با اکران فیلم در این مقطع زمانی، چیزی دست تهیه‌کننده را نمی‌گیرد و بخش عمده‌ای از درآمد حاصل از فروش ناچیز هم باید صرف بیلبورد و تیزر تبلیغاتی شود.

این پخش‌‌کننده کهنه‌کار سینما می‌گوید: طبق آمارهای مختلف، جمعیت شهر تهران حدود ۱۰ میلیون نفر است و پردیس‌ها و سینماهایی هم که در تهران وجود دارد، جوابگوی پرتماشاگرترین فیلم‌هاست. در حالی که جمعیت ناچیزی از همین شهر تهران به سینما می‌روند که با فیلم خوب می‌توانند جذب شوند.

او تاکید می‌کند: اگر فیلم‌های خوب اکران شود، می‌توان اکران پررونقی داشت. کاش پس از جشنواره فیلم فجر دست‌کم چند فیلم خوب اکران می‌شد و اکران نوروزی هم در پی آن ادامه پیدا می‌کرد. با این حرکت، فضای خالی نمایشی با فیلم‌های خوب پر می‌شد.

تسلیمی با بیان این‌که کمتر تهیه‌کننده‌ای برای اکران پس از جشنواره ریسک می‌کند، می‌گوید: فقط یادم است فیلم چهارشنبه‌سوری (اصغر فرهادی) پس از جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد که فروش خوبی هم داشت. ولی در هر حال، طی مراتب قانونی اخذ پروانه نمایش و طی مراحل اداری هم وقتگیر است و باعث می‌شود زمان از دست برود.

او ادامه می‌دهد: نمایش تک‌فیلم خوب مثل «پله آخر» ـ که این روزها در حال اکران است ـ با وجود داشتن ساختار و بازیگرهای سرشناس جوابگو نیست، این اکران باید با چند فیلم خوب انجام شود. در خارج از کشور قبل از تعطیلات ژانویه بهترین و پرفروش‌ترین فیلم‌ها اکران می‌شود، ولی ما می‌گذاریم یک ماه از دست برود و به تعطیلات برسیم و تازه اکران را آغاز می‌کنیم.

● آغاز اکران نوروزی از اسفند ماه

حبیب کاوش، سخنگوی شورای صنفی نمایش هم معتقد به از دست‌رفتن فرصت اکران قبل از تعطیلات عیدنوروز است و می‌گوید: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که عیدنوروز خیلی جدی است و مردم یک ماه و نیم وقت صرف می‌کنند تا تدارکات عید را بچینند. به همین دلیل، اکران نزدیک به عید، اکران بی‌رمق و کمرنگی است.

او می‌افزاید: همان‌طور که اکران ماه رمضان به شیوه‌ای جدید رقم خورد و اکران پرنشاطی پیدا کرد، می‌شود برای این فصل هم برنامه‌ریزی کرد تا جان تازه‌ای به این اکران دمیده شود.

کاوش به راهکار شورای صنفی نمایش در تغییر حال و هوای این اکران اشاره می‌کند: امسال تصمیم گرفته‌ایم فیلم‌های نوروزی را زودتر از همیشه اکران کنیم و یکی دو هفته فیلم‌ها زودتر از سال‌های گذشته روی پرده می‌رود. در واقع از آنجا که همه فیلم‌های اکران، جدید و متعلق به سال جاری هستند، جبران مردگی اکران اسفند ماه خواهد شد.

آزاده کریمی