معتادان بهبود یافته در انتظار تحقق وعده ها

خانه های میان راهی یکی از راهکارهای بهزیستی برای توانمندسازی معتادان بهبود یافته است که مقرر شده بود با ساخت این خانه ها معتادان بهبود یافته پس ازخروج از کمپ ها ومراکزدرمانی تا زمان پیدا کردن شغل, سرپناه و کسب درآمد دراین خانه ها ساکن شوند

خانه‌های میان راهی یکی از راهکارهای بهزیستی برای توانمندسازی معتادان بهبود یافته است که مقرر شده بود با ساخت این خانه‌ها معتادان بهبود یافته پس ازخروج از کمپ‌ها ومراکزدرمانی تا زمان پیدا کردن شغل، سرپناه و کسب درآمد دراین خانه‌ها ساکن شوند...

متوقف شدن طرح راه‌اندازی خانه‌های میان راهی برای معتادان خبری است که «فرید براتی سده»‌مدیرکل درمان و اعتیاد سازمان بهزیستی داده و می‌گوید: «اعتبار لازم برای اجرای این طرح تامین نشده است.» به گفته مسئولان بهزیستی با اختصاص ۸۰۰ میلیون تومان می‌توان در ۶ استان مورد نظر خانه‌های میان راهی را تاسیس کرد که از این مقدار بهزیستی قرار بود ۵۰۰ میلیون تومان اختصاص دهد و بقیه از سوی ستاد مبارزه با موادمخدر و وزارت تعاون،‌کار و رفاه اجتماعی تامین شود.اما به گفته براتی سده، خانه‌های میان راهی جزو مسائل اولویت دار ستاد مبارزه با موادمخدر محسوب نمی‌شود و ظاهرا به این علت است که اعتبار مورد نیاز این خانه‌ها از سوی این ستاد تامین نشده است.

راه‌اندازی خانه‌های میان راهی یکی از طرح‌های سازمان بهزیستی کشور برای حمایت از معتادان است که قرار بود در ۶ استان پر خطر اصفهان،خراسان رضوی،تهران، کرمانشاه، خوزستان و هرمزگان اجرایی شود اما تامین شدن اعتبار این طرح باعث شده تا عملیاتی شدن آن متوقف شود. ایجاد خانه‌های میان راهی یکی از راهکارهای بهزیستی برای توانمندسازی معتادان بهبود یافته است که مقرر شده بود با ساخت این خانه‌ها معتادان بهبود یافته پس از خروج از کمپ‌ها و مراکز درمانی تا زمان پیدا کردن شغل، سرپناه و کسب درآمد در این خانه‌ها ساکن شوند، چرا که در غیر این صورت معتادان بهبودیافته دوباره به سمت کانون‌های آسیب باز می‌گردند و فرآیند بهبودی با شکست مواجه می‌شود.

● اعتبارات ناکافی و حمایت‌های نصفه و نیمه

ناکافی بودن اعتبارات در بخش درمان و پیشگیری از اعتیاد یکی از مشکلات اساسی سازمان بهزیستی برای مبارزه با اعتیاد در کشور است. فرید براتی سده با بیان این مشکل می‌گوید: «معتادان بعد از ترخیص نیاز به حمایت‌های اجتماعی دارند اما برای خدمات مددکاری، روان‌شناختی و... اعتباری در نظر گرفته نشده است و این چرخه‌ای معیوب است.» به گفته وی، ستاد مبارزه با موادمخدر حتی یک ریال هم برای حمایت‌های اجتماعی پس از ترخیص پرداخت نمی‌کند و همین حمایتی نیز که از معتادان بعد از ترخیص می‌شود فقط از سوی سازمان بهزیستی انجام می‌شود که آن نیز با توجه به مشکلات این سازمان کافی نیست و پاسخگوی تمامی معتادان نخواهد بود. تا شهریور ماه امسال آمارمعتادان بهبود یافته‌ای که به‌طور قطع اعتیاد را ترک کرده‌اند ۳ تا ۵ درصد عنوان شده بود.مدیرکل درمان و اعتیاد سازمان بهزیستی ابراز امیداوری کرده بود ایجاد خانه‌های میان راهی بتواند به ارتقای این آمار کمک کند اما با وجود تخصیص نیافتن اعتبار نمی‌توان خیلی به کم شدن آمار معتادان خوشبین بود.

● تحویل مسکن مهر به معتادان بهبود یافته

ارائه مسکن مهر به معتادان بهبود یافته یکی دیگر از خدماتی است که با هدف تشویق معتادان به ترک اعتیاد در نظر گرفته شده است اما ظاهرا این طرح هم همانند دیگر طرح‌های مشابه به مرحله شکست نزدیک است تا پیشرفت. آمار اختصاص ۸۳ مسکن به معتادان بهبودیافته موید این ادعاست که این طرح نیز نتوانسته به افق‌های پیش رو حتی نزدیک شود. به گفته بابک دین پرست، معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با موادمخدر، هیات وزیران در مرداد ماه سال گذشته و بر اساس پیشنهاد دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر طرحی را به تصویب رساند که بر اساس آن وزارت‌خانه‌های راه و شهرسازی و تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقت مکلف شدند که معتادان بهبودیافته معرفی شده از سوی دبیرخانه‌های شورای هماهنگی مبارزه با مواد استان‌ها را در طرح مسکن مهر در اولویت قرار دهند. از زمان ابلاغ این مصوبه تا پایان روز ۵ بهمن سال‌جاری ۲ هزار و ۵۵۹ معتاد بهبود یافته در این طرح در ۲۶ استان ثبت‌نام کرده‌اند که از این تعداد ۸۳ نفر موفق به دریافت مسکن مهر شده‌اند. دین‌پرست با بیان اینکه استان‌های تهران با ۴۹۴ نفر، خوزستان با ۳۷۹ نفر، کرمان با ۲۸۲ نفر، گیلان با ۲۷۵ نفر و البرز با ۱۷۷ نفر از جمله استان‌هایی هستند که بیشترین بهبودیافتگان ثبت‌نامی را به خود اختصاص داده‌اند، می‌گوید: «کمترین تعداد ثبت‌نامی بهبودیافتگان در این تعداد از استان‌ها نیز مربوط به استان‌های چهارمحال و بختیاری با یک نفر، ایلام با ۶ نفر و سمنان با ۱۶ نفر است.»

وی تاکید می‌کند: «بیشترین افراد بهبودیافته‌ای که موفق به دریافت مسکن شده‌اند در استان‌های لرستان با ۴۳ نفر، قم با ۱۷ نفر و گلستان با ۱۱ نفر بوده است.»

بیمه معتادان موضوع دیگری است که در دستور کار متولیان مبارزه با موادمخدر قرار گرفته است. بر اساس مصوبه دولت صندوق‌های بیمه‌ای مکلفند هزینه‌های ترک اعتیاد معتادان را بر اساس دستورالعمل ستاد مبارزه با موادمخدر از بیمه‌های پایه تا بستری در دستور کار قرار دهند. وعده بیمه شدن معتادان سال‌های گذشته نیز رسانه‌ای شده بود اما از آبان ماه سال ۸۶ تاکنون که رئیس‌جمهور با بیمه معتادان موافقت کرد این موضوع تنها روی کاغذ باقی مانده است و هرگز عملی نشده است. به گفته دین پرست، در بحث حمایت‌های اجتماعی، معتادان بی‌بضاعت تحت حمایت‌های دولت برای درمان قرار می‌گیرند و وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی طی سال‌جاری اعتباری بالغ بر ۸ میلیارد تومان را به این امر اختصاص داده که متناسب با بودجه تخصیصی از سوی دولت در این مسیر هزینه خواهد شد.

● اشتغال معتادان؛ از رویا تا واقعیت

اشتغال معتادان نیز موضوع دیگری است که دین پرست به آن اشاره کرده و می‌گوید: شورای عالی اشتغال نیز موظف است حداقل ۵ درصد از اعتبارات تخصیص یافته مربوط به اشتغال را به صورت سالانه به اشتغال معتادان بهبود یافته و رها شده از اعتیاد اختصاص دهد اما این وعده نیز همانند دیگر وعده‌هایی که برای معتادان داده شده فقط روی کاغذ مانده و هیچ آماری از اشتغال معتادان تاکنون ارائه نشده است.

● ۲۰ میلیارد تومان کمبود بودجه

کمبود اعتبار همواره یکی از مشکلات دستگاه‌های حمایتی است. فرید براتی سده هم دل پر دردی از این موضوع دارد.به گفته او تمام طرح‌های حمایتی به وی‍ژه از اقشاری چون معتادان مستلزم طرح و بودجه کافی است اما کمبود اعتبار و بودجه سنگ بزرگ پیش پای این سازمان‌هاست. به گفته براتی سده، در سال‌جاری ۵ میلیارد تومان بودجه به سازمان بهزیستی تعلق گرفته که اعتبار واقعی مورد نیاز این سازمان ۲۵ میلیارد تومان است که این کسری بودجه بیشترین تاثیر را در بخش درمان، طرح‌ها و حمایت‌های اجتماعی دارد و همین کسری بودجه باعث شده تا طرح‌های حمایتی از معتادان روی کاغذ بماند. ‌مدیرکل درمان و اعتیاد سازمان بهزیستی تصریح می‌کند: «به علت کمبود بودجه امکان حمایت از معتادان وجود ندارد و این افراد بعد از درمان دوباره به اجتماع باز می‌گردند در حالی که معتاد باید بعد از ترک حمایت شود و از روش‌های غیر دارویی و مشاوره بهره‌مند شود. امامعتادی که به جامعه بر می‌گردد اگر کار نداشته باشد یا خانواده او را نپذیرد تمام مراحل درمان به هدر رفته و این فرد دوباره به موادمخدر روی می‌آورد.»

● حرفه آموزی و اشتغال

دکتر فرهاد اقطار، سرپرست مداخله و بازتوانی بهزیستی نیز با بیان این نکته که اعطای تسهیلات می‌تواند باعث موفقیت هر چه بیشتر معتادان بهبود یافته شود، می‌گوید: «اعطای وام‌هایی نظیر وام مسکن، اشتغال، کمک هزینه ازدواج و ادامه تحصیل در دستور کار بهزیستی قرار داده شده است.»وی با یادآوری حل مشکل اشتغال معتادان بهبود یافته می‌گوید: «مشکل اشتغال معتادان بهبود یافته با اعطای وام‌های یک یا دو میلیونی حل نمی‌شود بلکه باعث مقروض شدن آنها می‌شود چون با پرداخت این مبلغ حتی نمی‌توان یک کارگاه کوچک و زیر پله‌ای برای امرار معاش راه‌اندازی کرد. به جای پرداخت این هزینه‌ها بهتر است موضوع حرفه آموزی و اشتغال معتادان بهبود یافته در دستور کار قرار بگیرد.»

نگاهی کوتاه به تمامی دستورالعمل‌هایی که درخصوص معتادان بهبود یافته تا به حال تدوین شده نشان می‌دهد که کوتاهی‌های بسیاری در این باره صورت گرفته و تنها همتی بلند برای اجرایی شدن این دستورالعمل‌ها کفایت می‌کند تا بتوان تعداد زیادی از معتادان بهبود یافته را از افتادن دوباره به دامان اعتیاد نجات داد.

جواد طلسچی یکتا