دستاوردها و افق پیش روی فلسطینیان

ما به آستانه دروازه های ارض موعود فلسطین رسیده ایم جایی که فلسطینیان سال ها برای رسیدن بدان آرزوی اش را داشتند

ما به آستانه دروازه های ارض موعود فلسطین رسیده ایم؛ جایی که فلسطینیان سال ها برای رسیدن بدان آرزوی اش را داشتند. با این همه تا گام های آخر را نخست خود برنداریم، وارد آن نخواهیم شد. اولین دستاورد بزرگمان آن است که پس از سال ها سردرگمی در مسیری درست قرار گرفته ایم و مهمتر از همه موفق شده ایم سایر فلسطینی ها را که در مسیری غلط راه می رفتند، دعوت به همراهی با خود در مسیر درست ارض موعود فلسطینی کنیم؛ مسیری که بدون توسل به جنگ و کشتار و تنها با شیوه های مسالمت آمیز و همزمان صلح آمیز طی می شود. این بدان معنی است که مهمتر از همه، نبرد معنوی ای را که سرزمین فلسطین تنها یک آزمون برای ماست، نباخته ایم و سپس در مسیر درست برای کسب حقوق دنیوی مان گام های بزرگ و کلیدی برداشتیم؛ آن هم پیشروی بدون اسلحه و تنها با شاخه زیتون در مقابل کسانی که بمب های هسته ای دارند و حامی شان تنها ابر قدرت جهان است. جامعه جهانی را با شیوه های صلح آمیز نسبت به اهمیت تشکیل کشور فلسطینی با خود همراه ساخته ایم و تندروهای اسرائیلی را که رندانه می خواستند با کش آوردن و دبه در آوردن سر مذاکرات، تشکیل کشور فلسطینی را دو دهه عقب بیاندازند، زمین گیر کرده ایم، به طوری که در کشور خودشان منزوی شده اند و در سطح بین المللی به چنان انزوایی افتاده اند که خودشان اذعان می کنند، در تاریخ شان سابقه ندارد.

با این حرکات درست، هم نقشه های ریاکارانه تندروهای اسرائیلی را نزد افکار عمومی جهان لو دادیم و هم به آمریکا و اسرائیل فهماندیم که می بایست طرفی جدّی را در مذاکرات پای میز بنشانند و گرنه ما منتظر نخواهیم ماند که دیگران برایمان تصمیم بگیرند و خود به سوی ارض موعودمان حرکت خواهیم کرد.

جانبداری آمریکا از اسرائیل حتی زمانی که آنان را محق نمی داند، تا پیش از این برای آمریکا هزینه نداشت، اما اینک آمریکا حتی در مواضع اش دچار سردرگمی شده چون می بیند که در آستانه باختن بهار عربی است، آن هم به قیمت دفاع از تندروهای اسرائیلی که بزودی کنار خواهند رفت. تغییراتی که آمریکا در سطح مقامات مسئول در خاورمیانه داده، نشان از این حرکات دیپلماتیک درست فلسطینیان است. عضویت در یونسکو را با وجود مخالفت های قدرت های بزرگ کسب کردیم که ظرفیت حقوقی ای که آن به فلسطینیان می بخشد، به همان میزانی است که اگر عضو رسمی و کامل سازمان ملل می شدند.

چون از آن طریق می توانیم، پیشروی اسرائیل در سرزمین های اشغالی را که با شهرک سازی دنبال می کند، کاملاً خنثی سازیم و آن شهرک ها از این پس جزو سرزمین کشور فلسطین خواهند بود و از این طریق تندروهای اسرائیلی متوجه خواهند شد که رها کردن و تأخیر در مذاکرات و دبه در آوردن بر سر توافقات گذشته، نه تنها به نفع شان نیست، بلکه هزینه های بیشتری برایشان خواهد داشت و شهرک های اسرائیلی که تا دیروز جزو مذاکرات بودند، از این پس به عنوان سرزمین فلسطین شناخته شده و به همین سبب از دستور کار خارج می شوند و از نظر حقوقی دست فلسطینیان کاملاً باز است؛ مگر این که خود بخواهند به طرف اسرائیلی امتیاز بدهند. حتی آمریکا نیز کمک های مادی را که تهدید کرده بود، قطع می کند، برای جلب خواسته های فلسطینیان و کاهش فشار افکار عمومی عربی و جهانی بر علیه خودش گفته قطع نمی کند.

با تشکیل کشور فلسطینی نیز تنها به میزان چند تلاش دیپلماتیک فاصله داریم؛ بار اول نشد، بار دوم یا سوم. پس خوب به دستاوردهایمان بنگریم تا آن را کوچک نشماریم و از آن سبب، براحتی آن ها را رها نسازیم یا دلسرد نشویم.هم اینک نیز امکان طرح کشور فلسطین در مجمع عمومی را داریم که بردش تقریباً قطعی است و به سوی طرح آن در شورای امنیت در جایی ایستاده ایم که ۸ رأی مثبت شورای امنیت را نقد داریم و فقط یک رأی دیگر نیاز داریم؛ همان یک رأی ای که من تأکید داشتم باید تا لحظه آخر با رایزنی و دیپلماسی پیگیری کنید؛ پیگیری نه فقط توسط فلسطینیان، بلکه علاوه بر آن ها از طرف اعراب و کشورهای اسلامی. ابومازن در تلاش هایش سنگ تمام گذاشت و هم اینک نیز دستاوردهایش بیش از انتظار بوده است، اما سایر گروه های فلسطینی که از طرح محمود عباس حمایت لفظی کردند و به خصوص اعراب و کشورهای اسلامی کم کاری کردند. ببینید، شما همواره از طرف مقابلتان نمی توانید انتظار داشته باشید که حرکات موردپسندتان را انجام دهند، ولی خودتان باید نسبت به حرکات درست تان، اقدام کرده و با جدیت پیگیری کنید، و گرنه حتی توقع تغییر نظر دیگران انتظار بیجا و غیرواقعی است و آن ها ممکن است در غایت انعطاف شان، چند گام به سوی شما بردارند، ولی بقیه کار با خودتان است و گام های دیگر را باید خودتان بردارید.

اگر انتظار داشتید که با همین چند ماه رایزنی نظر آمریکا در شورای امنیت برگردد، انتظار غلطی است، چون اگر آمریکا به همین راحتی استراتژی هایش را تغییر می داد که اینک ابرقدرت جهان نبود و کشوری بود سردرگم و احتمالاً اگر کشوری نبود اشغال شده، شانس آورده بود. توجه کنید، وقتی روش های مسالمت آمیز را جایگزین رویه های مسلحانه و خشونت آمیز کردید، آن به مفهوم انفعال و تماشاچی بودن نیست، بلکه باید با جدیت همان روش های مسالمت آمیز را پیگیری کنید و اتفاقاً با انرژی مضاعف، چون ابزارهای خشونت آمیز را کنار گذاشته اید، روش های مسالمت آمیزتان باید عمق و گسترش بیشتری را از طریق توده های مردم و نهادهای مدنی سازماندهی و برنامه ریزی کند تا به هدف تان برسید. در این راه، سایر گروه های فلسطینی و همین طور پناهندگان فلسطینی در سایر کشورها، به ویژه همسایگان تقریباً کاری نکردند.

متأسفانه یکی از مشکلات آن است که گروه های مبارزی که اسلحه را کنار می گذارند، موقعی که می خواهند تصمیم بگیرند، چون یاد نگرفته اند تا به شیوه های مسالمت آمیز مبارزه کنند، منفعل و تماشاچی می شوند. در حالی که این اشتباه بزرگی است و اینک چون اسلحه را کنار گذاشته اند، باید دقیقاً روش های مبارزه شان را با جدیت و شیوه های متنوع و بیشتری دنبال کنند و به هیچ وجه کوتاه نیایند. آیا آوارگان فلسطینی که من تأکید داشته و دارم که فتح نسبت بدان ها نیز مسئول است و تنها نباید به فلسطینی های ساکن سرزمین های اشغالی محدود شود، منتظر نشسته اند تا برادران شان کشور فلسطینی را لقمه کنند، بگذارند در دهانشان و البته اگر به جایشان بجوند هم بهتر است!؟ در بهار عربی، آوارگان فلسطینی که خواهان بازگشت به سرزمین های فلسطینی هستند، حداقل کاری که برای خود می توانستند بکنند این بود که تظاهراتی مسالمت آمیز در غزه، اردن، لبنان، مصر، سوریه و سایر کشورهای منطقه و دنیا برگزار کنند.

افکار عمومی جهانی یک متغیر مهم از نظر سیاستمداران غربی است (چنان که می بینید در مورد سوریه و یمن چون مردم تا آخر ایستاده اند، با وجود مانع تراشی های روسیه و چین، و با وجود این که دیکتاتور یمن از متحدان آمریکاست، آمریکا برای تغییر رژیم شان متقاعد شده و در مقام مقایسه با سایر کشورها نیز به صراحت گفته که دیگران همچون مردم سوریه و یمن تا آخر نایستادند تا به جهان ثابت کنند که رژیم هایشان دیگر از نظر آنان مشروعیت ندارند) و حداقل آن بود که آمریکا و اروپا می فهمیدند که ایستادن در مقابل خواسته های فلسطینیان در سازمان ملل چه هزینه های سنگینی برایشان دارد، اما نه زمانی که شما نشسته اید و قضایا را از طریق اخبار رسانه ها تماشا می کنید! وقتی خودتان برای حقوق معوقه تان تلاش نمی کنید، انتظار آن از دیگران و به خصوص طرف های مقابلتان توقع غلطی است.

مهمتر از آن، با فرض این که اینک کشور فلسطینی نیز در سازمان ملل به عضویت کامل در آید، آیا کارمان تمام است و بعد از چند روز جشن باید بدنبال کار خود برویم؟ کارتان تازه شروع شده است و شما قرار است، پس از موانع حقوقی برداشته شده برای کشور فلسطین، آن را با سهیم شدن در سازندگی و اداره اش عملاً تحقق و فعلیت بخشید و سازمان ملل تنها یک مجوز حقوقی بیشتر به شما می دهد که اگر از ظرفیت های آن ها استفاده نکنید، تغییرات عملی چندانی نیز به شما نمی افزاید.

پس عضویت در سایر نهادهای زیر مجموعه سازمان ملل را با جدیت دنبال کنید، به ویژه نهادهایی که امکان فعالیت های تجاری و تعاملات جهانی بیشتر به شما می بخشد تا فلسطین را عملاً از سرزمین اشغالی و سوخته، به سرزمین زنده و با امید به سوی آینده ای بهتر سوق داده و بدل سازید. باید تا پیش از رأی گیری رسمی شورای امنیت هم رایزنی هایتان را افزایش دهید و هم گروه ها و آوارگان فلسطینی، اعتراضات و تظاهرات مسالمت آمیز بر علیه کشورهایی بر پا کنند که مخالف عضویت کامل فلسطینی هستند و حتی رأی دهندگان عرب ساکن آمریکا با اعلامیه های رسمی نشان دهند که اگر سیاسمتداران آمریکایی به طرفداری یک سویه از اسرائیل ادامه دهند، رأی آنان را از دست خواهند داد.

اگر طرح کشور فلسطین در شورای امنیت برای بار اول رأی نیاورد، پرونده را دنبال کنید و برای بارهای دیگر با برنامه ریزی بیشتر و رایزنی های گسترده تر دنبال کنید و چند ماه دیرتر یا زودتر برای فلسطینیان خیلی فرق نمی کند –البته در صورتی که دلسرد نشوید- اما برای آمریکا و منطقه فرق می کند و اگر سیاستمداران آمریکایی می خواهند در ازای عضویت چند ماه دیرتر فلسطین در سازمان ملل، با دفاع از تندروهای اسرائیلی که بزودی دولت را از دست می دهند، هزینه ای به بزرگی باختن بهار عربی داشته باشد، خود دانند! شما زمانی می توانید نسبت به تغییر رفتار آمریکا امیدوار باشید که عملاً هزینه های گزینش های غلط آمریکا را به وی بفهمانید و تنها به تهدید هزینه ها هم اکتفا نکنید، بلکه عملاً آمریکا ببیند که انتخاب اش به سبب واکنش های حساب شده شما، چه هزینه های سنگینی برایش دارد و برای اجتناب از آن هزینه ها، تغییر رفتار دهد.

فتح باید بیشتر اتحادیه اروپا را برای گفتگوهای صلح بین فلسطینیان و اسرائیل فعال سازد و به طرف های آمریکایی بگوید که افکار عمومی فلسطینیان با مانع تراشی ای که آمریکا در مسیر تشکیل کشور فلسطینی صورت داده نمی تواند دیگر آمریکا را به عنوان سوی بی طرف بشناسد و از این نظر برای سیاستمداران آمریکایی متأسف است. درضمن تندروهای اسرائیل ممکن است با یک درگیری منطقه ای بدنبال بهانه ای بگردند که دوباره غزه را اشغال کنند؛ پس در هر نوع درگیری منطقه ای فلسطینیان به هیچ وجه شرکت نمی کنند و به خصوص اهالی غزه و تنها اگر به غزه حمله شد، پاسخ به حمله کنندگان –نه مردم عادی و شهروندان اسرائیلی- و نظامیان متجاوز می دهند و از آن طریق مانع از گسترش جنگ در جهت تأمین نقشه تندروهای اسرائیلی می شوند.

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هیئت علمی دانشگاه آبردین با رتبه پروفسوری

عضو جامعه شناسان بدون مرز