آلزایمر"؛ آزمون دشوار ایمان

فیلم سینمایی "آلزایمر" به کارگردانی احمدرضا معتمدی درباره دشواری ایمان و تجربه‌ای تازه در کارنامه این فیلمساز است.
احمدرضا معتمدی فضای ذهنی خاصی دارد که دوست داشتن فیلم‌هایش …

فیلم سینمایی "آلزایمر" به کارگردانی احمدرضا معتمدی درباره دشواری ایمان و تجربه‌ای تازه در کارنامه این فیلمساز است.

احمدرضا معتمدی فضای ذهنی خاصی دارد که دوست داشتن فیلم‌هایش منوط به دوست داشتن این فضای ذهنی است و شاید به همین علت است که با وجود موضوع‌های غالبا متفاوت فیلم‌ها، تعداد افرادی که آثارش را دوست ندارند بسیار زیاد است.

"آلزایمر" به گفته خود کارگردان بر مبنای تم ایمان گسترش یافته است. اما تصور می‌کنم که این برچسب، جهت گیری خاصی به فیلم می‌دهد و موجب می‌شود که تاکید آن بر متفاوت بودن شخصیت آسیه (مهتاب کرامتی) و امیرقاسم (مهدی هاشمی) و جذب شدن آسیه به خاطر اشتراک درهمین تفاوت‌ها ، تحت تاثیر این برچسب کمرنگ شود.

کارگردان دو بازیگری را برابر هم می‌گذارد که کوچکترین تناسبی ندارند و اولین چیزی که در مورد آن‌ها توی ذوق می‌زند همین عدم تناسب است، این گزینش همان‌طور که از نظر تماشاگران غیر عادی است، از نظر شخصیت‌های دیگر فیلم نیز عجیب و غیر قابل باور است.

آسیه به چه انگیزه‌ای می‌تواند کله خراب شیرین عقل و فراموشکار را همسر خودش بداند؟ آن هم در شرایطی که این ادعا برای سایرین شگفت‌آور است. ایمانی که کارگردان بر آن تاکید می‌کند این جا پررنگ می‌شود. آسیه به زنده بودن همسرش ایمان دارد و با این ایمان فرد دیگری را خلق می‌کند.

فردی که شبیه همسرش نیست، فردی که تست دی ان ای دخترش با او همخوانی ندارد، فردی که هیچ کس نمی‌شناستش، فردی که هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد که آسیه او را آگاهانه انتخاب کرده باشد. اما ایمان آسیه قادر است نه تنها در ذهن خودش او را جایگزین همسرش کند بلکه دیگران را نیز به شک وادارد، در صحنه آخر، نعیم قلب موزیکال را باز می‌کند و تصویر آسیه و همسرش را در آن می‌بیند، با سابقه جیب‌زنی که از کله خراب می‌شناسیم ممکن است او این قلب را از آسیه دزدیده باشد اما این شک در دل نعیم و تماشاگر نیز ایجاد می‌شود که او حقیقتا همسر آسیه است.

با وجود موضوع جذاب و سکانس‌هایی که برخی به طور مجزا بسیار خوب از آب درآمده‌اند، داستان آن‌طور که باید قوام نیامده و همچنان خام است. استایل و فیزیک مهتاب کرامتی، نرمش لازم را برای ارائه چنین نقش‌هایی ندارد و همین موجب می‌شود که بسیاری از صحنه‌هایی که او در آن نقش محوری را ایفا می‌کند خالی و ساکن بماند.

"آلزایمر" به گفته خود کارگردان بر مبنای تم ایمان گسترش یافته است. اما تصور می‌کنم که این برچسب، جهت گیری خاصی به فیلم می‌دهد و موجب می‌شود که تاکید آن بر متفاوت بودن شخصیت آسیه (مهتاب کرامتی) و امیرقاسم (مهدی هاشمی) و جذب شدن آسیه به خاطر اشتراک درهمین تفاوت‌ها ، تحت تاثیر این برچسب کمرنگ شود.

از آن سو خصوصیات اخلاقی برادر او هم از جایی به بعد برای این که سدی جلوی پیش روی داستان نباشد عوض می‌شود. آن مرد عصبی که با هر تلنگری آسیه را به باد کتک می‌گرفت از نقطه‌ای و با وجود بدتر شدن اوضاع و ورود مرد غریبه به خانه، واکنش خشونت باری نشان نمی‌دهد و حتی در صحنه‌ای با تشر آسیه، عقب می‌نشیند. در حالی که چند سکانس قبل و داخل کلانتری، زمانی که آسیه کله خراب را همسرش خطاب کرد به صورت او سیلی زد، اکنون با خونسردی عجیبی سایر اتفاقات را تاب می‌آورد.

وضعیت دختر آسیه نیز چندان مشخص نیست. او مادرش را عاقل می‌داند یا دیوانه؟ اگر به حرف مادرش آنقدر اطمینان دارد که تا مشخص شدن نتیجه آزمایش صبر می‌کند چرا در قبال بردن مادرش به اسایشگاه روانی واکنشی نشان نمی‌دهد؟ یا چرا ذهنیت بدی نسبت به عمو و دایی‌اش ندارد در حالی که می‌داند این همه سال آن‌ها بوده‌اند که او را در آسایشگاه نگه داشته‌اند. چگونه بعد از برگشتن آسیه به خانه کسی با او برخوردی متفاوت ندارد و همه، ماموران پلیس و اهالی محل و خانه طوری با او رفتار می‌کنند که انگار سال‌ها مانند آن‌ها و در همین خانه زندگی می‌کرده است؟

چطور مامورین به حرف زنی که این همه سال در آسایشگاه روانی بوده اعتماد می‌کنند؟ همین آسانگیری‌ها است که اجازه نمی‌دهد داستان آن طور که باید و شاید شکل بگیرد. جدا از این به نظر می‌رسد که نام "آلزایمر" هم نام چندان مناسب برای فیلم نباشد . "آلزایمر" به کوچک شدن مغز و از بین رفتن تدریجی سلول‌های مغزی گفته می‌شود و با از دست دادن حافظه دراز مدت بر اثر ضربه متفاوت است. مگر این که کارگردان به علت دیگری این نام را انتخاب کرده باشد که علت آن با وجود مضمون و شیوه روایت فیلم، شفاف و درک شدنی نیست.