تلاش آواتار برای نجات آمازون

این روزها کمتر کسی پیدا می شود که درباره یکی از عظیم ترین محصولات صنعت رؤیاپرداز سینما ـ آواتار ـ از جلوه های ویژه مسحورکننده و بهره گیری از آخرین فناوری های تصویربرداری آن گرفته تا طراحی آخرین نسخه ادوات و تجهیزات علمی و نظامی و صد البته پدیده ها و چشم اندازهای طبیعت سحر انگیز و پر رمز و راز لوکیشن های این هیولای سه بعدی سینما چیزی نشنیده باشد

این روزها کمتر کسی پیدا می‌شود که درباره یکی از عظیم ترین محصولات صنعت رؤیاپرداز سینما ـ آواتار ـ از جلوه‌های ویژه مسحورکننده و بهره‌گیری از آخرین فناوری‌های تصویربرداری آن گرفته تا طراحی آخرین نسخه ادوات و تجهیزات علمی و نظامی و صد البته پدیده‌ها و چشم‌اندازهای طبیعت سحر انگیز و پر رمز و راز لوکیشن‌های این هیولای سه بعدی سینما چیزی نشنیده باشد.

اما تمام هنر این فیلم و کارگردان حرفه‌ای و جستجوگرش که تجربه حضور در اعماق اقیانوس با پیشرفته‌ترین ربات‌های کاوشگر روز و پرسه‌های طولانی نفس‌گیر و مخاطره‌آمیز در اعماق جنگل‌های بارانی مناطق حاره را در سابقه خود یدک می‌کشد، به همین جا ختم نمی‌شود. چرا که جیمز کامرون قصد دارد تا در اقدامی نمادین و مبارزه‌جویانه اذهان عمومی و همچنین علاقه‌مندان محیط زیست زیبای آمازون را به تلاش برای متوقف کردن ساخت پروژه عظیم سد آمازون و نیروگاه برق ـ آبی برزیل معطوف سازد.

بله، قضیه این ماجرای زیست‌محیطی به اعتراض علیه پیشنهاد ساخت یک سد و پروژه برق ـ آبی غول‌آسا روی بخش برزیلی آمازون برمی‌گردد و به همین سبب نیز پای جیمز کامرون و حال و هوای افسانه‌ای آواتار را برای جلب توجه عمومی به منظور شرکت در نبردی زیست‌بومی به جنگل‌های بارانی آمازون برزیل باز کرده است.

به اعتقاد وی، این پیکار برای متوقف کردن ساخت و ساز پروژه‌ای برق ـ آبی سناریویی همسو و موازی با خط سیر روایت آواتار است. در واقع آواتار با تمام علاقه‌مندان خط سیر روایتش که مبتنی بر عشق و زایش و حفظ زمین و زیست‌بوم است، می‌خواهد اهالی بومی نقطه دیگری از سیاره سبز را در نبرد علیه تخریب زیست‌بوم زمین یاری کرده و به احترام زمین با طرفداران محیط زیست سراسر جهان ریسمان مصیبت گره بزند.

اما این بار نبرد آواتار به جای سرزمین پاندورا و جنگل‌های افسانه‌ای و حیات بخش آن قرار است در شکل و هیبتی امروزی و مربوط به زندگی واقعی در جنگل بارانی آمازون برزیل برپا شود؛ جایی که گروه‌های بومی و محلی در تلاش برای جلوگیری و متوقف کردن مقدمات ساخت پروژه کلان هیدروالکتریکی آمازون موسوم به سد بزرگ بلو مونته هستند.

در این میان و همسو با تلاش‌های اعتراض آمیز بومی‌ها و گروه‌های طرفدار محیط زیست، جیمز کامرون نیز ماه گذشته به اتفاق ال گور ـ معاون ریاست جمهوری سابق آمریکا و چهره زیست محیطی امروز ـ کار توجه بخشیدن و رسیدگی به موضوع اول زیست‌محیطی در آمازون را کلید زده است و قصد دارد تا دوباره به سائوپولو بازگشته تا جایگاه نسخه دی‌وی‌دی فیلم پر سر و صدا و کم نظیرش را بالا بکشد. فیلمی که در آن کار نظامیان و ناوگان آتشبار و نابودگرشان به طمع استخراج نفت و مواد معدنی با بومیان سرزمینی موهوم و خیالی که قصد حفاظت از موطن خویش یا همان ماه پوشیده از جنگل را دارند به جنگی ویرانگر و تباهی یک سرزمین می‌کشد.

در این میان نکته جالب توجه، سناریوی مشابه و موازی تجاوز به حریم زیست‌بوم‌های جنگلی اسرارآمیز و حیات‌بخش دو سیاره است.

اما آواتار دست‌های نمادین سبز خود را همسو با طرفداران محیط زیست سراسر دنیا گره زده است. از چین که میلیون‌ها نفر توسط پروژه‌های زیرساختی به اجبار جابه‌جا شده و تغییر موطن داده‌اند گرفته تا بولیوی که نخستین رئیس‌جمهور بومی و سرخپوست این کشور فیلم آواتار را به خاطر ارسال پیام حفظ و نجات محیط زیست از بهره‌کشی بی‌اندازه و سوءاستفاده ستایش کرده است. کامرون که همسو با بومیان سرخپوست و ساکنان محلی و همچنین فعالان زیست‌محیطی به نشانه اعتراض در مقابل وزارت معادن و انرژی برزیل اجتماع کرده‌اند، معتقد است موقعیتی که اکنون به وجود آمده به نحو شگفت‌انگیز و باورناپذیری همان جایی است که یک مقابله و مواجهه تمام‌عیار از جانب آواتار و با زمان و مکانی واقعی در حال روی دادن و پیشرفت است. در حقیقت همان چیزی که در آواتار روی می‌دهد در برزیل و همین طور در جاهایی مثل هندوستان و چین نیز در حال اتفاق افتادن است؛ جاهایی که روستاها و دهکده‌های سنتی تحت فشار پروژه‌های زیرساختی کلان اعم از سدها و شاهراه‌های ارتباطی ناگزیر از جابه‌جایی و جلای وطن هستند. اما مجوز پروژه ۱۱ میلیارد دلاری سد برق ـ آبی بلومونته برزیل که در صورت تکمیل، سومین پروژه عظیم از این نوع در جهان به شمار خواهد رفت، از طرف وزارت محیط زیست برزیل برای تاریخ اول سال میلادی جدید صادر شده است و انتظار می‌رود دعوت از پیمانکاران احتمالی آینده برای پیشنهادهای مزایده بعد از این تاریخ واقع شود. در این میان دولت برزیل خاطرنشان کرده در صورتی که حتی شرکای خصوصی برای ساخت سد روی رودخانه زینگو ـ منبع تغذیه رودخانه آمازون ـ پیدا نشود، کشور به‌تنهایی مبادرت به سرمایه‌گذاری تا اتمام پروژه خواهد کرد. این موضوع و چالش‌های مالی و زیست محیطی پیش روی آن در حالی است که پای رئیس‌جمهور لولا داسیلوا را به میان کشانده و بنا به استدلال وی، این پروژه برق ـ آبی کلان منبع مهم تامین انرژی پاک برای کشور به شمار می‌رود و لازم است از این راه نیازهای جاری و آتی انرژی برآورده شود.

اما این موضوعی است که به مذاق طرفداران محیط زیست خوش نیامده و بصراحت با آن به مخالفت برخاسته‌اند. به ادعای آنها اجرای این پروژه موجب تخریب و تباهی حیات وحش و همچنین از میان رفتن وسیله معیشت و حیات حدود ۴۰ هزار نفری خواهد شد که در این ناحیه زندگی می‌کنند و قرار است با آبگیری سد به منطقه‌ای مدفون در آب بدل شود. به باور و استدلال فعالان و علاقه‌مندان محیط زیست، انرژی تولید شده توسط این سد تا حد زیادی به مصرف عملیات بهره‌برداری‌های بزرگ معدنی در حوزه آمازون خواهد رسید و برای اشخاص معمولی این ناحیه سود و منفعتی ندارد. البته داسیلوا به نامه کامرون و درخواستش برای متوقف کردن این پروژه پاسخی نداده است.

هرچند این موضوع ساده‌ای نیست که گذرگاه آینده برزیل با این بهانه تغییر ماهیت دهد؛ اما در صورت بروز این تغییر و تصمیمات حیاتی از سوی دولتمردان، نباید از نظر دور داشت که این کشور رشد اقتصادی پایدار را به‌جای رشد اقتصادی تنها که عواقب مخاطره‌آمیزی برای بخش‌های مشخص و مهمی از جمعیت کشور دارد از آن خود کرده است.

با این اوصاف، از این حقیقت نمی‌توان چشم پوشید که آمازون در منطقه برزیل، بزرگ‌ترین دفاع طبیعی جهان در مقابل پدیده گرمایش جهانی است و به اعتقاد دانشمندان همچون چاهک یا جاذبی در خود فرو برنده برای مهم‌ترین گاز گلخانه‌ای سیاره یعنی دی‌اکسیدکربن عمل می‌کند و کمک به حفظ این جنگل بارانی و ناحیه‌ای که هنوز هم پای انسان به همه جای آن باز نشده به معنای کمک به نبرد با گرمایش جهانی و نجات زمین خواهد بود.

البته این ویژگی مهم در حالی است که همین حوزه بسیار مهم می‌تواند شریک و یاور موثری برای گرمایش نیز باشد؛ به نحوی که حدود ۷۵ درصد انتشارات گازی برزیل ناشی از پاک و صاف شدن همین جنگل‌های بارانی است که با سوختن پوشش گیاهی و قطع درختان و انهدام درختان پوسیده روی می‌دهد. در همین خصوص برخی کارشناسان و فعالان محیط زیست معتقدند اگر آمریکای شمالی و اروپا مسوول آلایندگی کربنی بوده‌اند که ما را به این وضعیت ناگزیر فعلی گرمایش جهانی کشانده، پس باید به نحوی بار مسوولیت‌های مالی برای تامین خدماتی که تاکنون طبیعت به شکلی طبیعی فراهم می‌کرده است را به دوش بکشند و کشورها و دولت‌های درگیر در مناطق خاص جهان را که ارزش مهمی برای حفظ زمین پاک دارند یاری کنند.

سایت Discovery

مترجم: مهریار میرنیا