سه شنبه, ۱۲ تیر, ۱۴۰۳ / 2 July, 2024
اشتباه فیلسوف در باب ماهیت شناخت
![اشتباه فیلسوف در باب ماهیت شناخت](/web/imgs/16/87/myhyf1.jpeg)
اسپینوزا با زبانی ساده و نغز میگوید: «نخندید، گریه نکنید، بیزار نباشید، بلکه بفهمید...» اما آیا با فهمیدن در تحلیل نهایی چیزی جز همان شکلی از سه عمل فوق است که برای ما یکجا محسوس میگردند؟ آیا چیزی جز نتیجه انگیزههای متناقض خندیدن، گلایه کردن و نفرین کردن است؟ برای آنکه شناخت امکانپذیر گردد، ابتدا باید هر یک از این انگیزهها عقیده نسبی خود درباره رویداد یا چیز شناختی را ابراز کنند و سپس میان این نگرشهای نسبی جدالی درگیرد و این جدال سرانجام بتواند تعادل و سازش از این سه انگیزه ایجاد کند و هر کدام از طریق نوعی عدالت و قرارداد سهم خود را به دست آورند.
این تعادل و قرارداد به آنها امکان میدهد که همه باقی بمانند و درعین حال متقابلاً حق داشته باشند. ما، که فقط از آخرین مراحل این فرایند طولانی، یعنی سازش و تنظیم جدال، آگاه میشویم، از این روی ما فکر میکنیم که فهمیدن چیزی صلحجویانه، عادلانه، خوب و اساساً مغایر با آن انگیزههاست؛ در حالی که فهمیدن مطلق، تا مدتهای طولانی فقط به معنی اندیشه آگاهانه بود و تازه اکنون است که ما حقیقت را دریافتهایم، این حقیقت آن است که ما فهمیدهایم بخش اعظم فعالیت فکری ما، بیخبر از ما و ناآگاهانه، رخ میدهد. اما من فکر میکنم که انگیزههایی که در جدال فوق نقش دارند کاملاً واقفند که خود را برای یکدیگر محسوس سازند و متقابلاً به یکدیگر لطمه وارد کنند.
شاید خستگی ناگهانی تمام متفکران از همین جا ناشی شود (همانند خستگی سرباز در میدان جنگ). آری در اعماق وجود ما قهرمانی نهفته است. اما، برخلاف نظر اسپینوزا، در آنجا چیزی مقدس و تا ابد قائم به ذات وجود ندارد. اندیشه آگاهانه، بویژه اندیشه فیلسوف، کم خشونتترین اندیشهها و در نتیجه شیرینترین و آرامترین نوع اندیشه است. به همین خاطر، فیلسوف دقیقتاً بیشتر از هر کس دیگری امکان دارد درباره ماهیت شناخت اشتباه کند.
نیچه/ حکمت شادان
مسعود پزشکیان سعید جلیلی انتخابات ریاست جمهوری انتخابات انتخابات ریاست جمهوری 1403 پزشکیان ایران جلیلی انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم مناظره انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ مناظره انتخاباتی
وزارت بهداشت هواشناسی قتل تهران قوه قضاییه آتش سوزی شهرداری تهران آموزش و پرورش خانواده سلامت سازمان هواشناسی پلیس
قیمت دلار قیمت طلا خودرو دولت سیزدهم بازار خودرو قیمت خودرو قیمت سکه بورس دلار بازار سرمایه حقوق بازنشستگان الکامپ
علیرضا قربانی تلویزیون سینما رسانه ملی تخت جمشید سینمای ایران کنسرت کتاب شهید دفاع مقدس
دانشگاه تهران دانش بنیان حوزه علمیه وزارت علوم دانشگاه آزاد اسلامی ماهواره وزیر علوم
آمریکا اسرائیل روسیه رژیم صهیونیستی غزه فلسطین فرانسه ترکیه جنگ غزه جو بایدن دونالد ترامپ لبنان
یورو 2024 فوتبال استقلال پرسپولیس کریستیانو رونالدو باشگاه استقلال لیگ برتر باشگاه پرسپولیس نقل و انتقالات علیرضا بیرانوند بازی نقل و انتقالات استقلال
هوش مصنوعی نمایشگاه الکامپ سامسونگ موبایل اپل ایرانسل ربات گوگل وزیر ارتباطات
کاهش وزن سرطان ویتامین لاغری لوازم آرایشی ورزش آلزایمر سکته مغزی