پیش نیازهای اصلاح الگوی مصرف

عملیاتی کردن هر ایده و اندیشه ای باید در قالب یک طرح و برنامه ای مدون و مستند صورت گیرد زیرا بدون برنامه ریزی و هدف گذاری نمی توان از موفقیت طرح ها اطمینان داشت

عملیاتی کردن هر ایده و اندیشه ای باید در قالب یک طرح و برنامه ای مدون و مستند صورت گیرد . زیرا بدون برنامه ریزی و هدف گذاری نمی توان از موفقیت طرح ها اطمینان داشت . اصلاح الگوی مصرف نیز ایده و فکر از جانب مقام معظم رهبری است که به مثابه همه طرح های دیگر نیازمند هدف گذاری و برنامه ریزی است .

منظور از پیش نیازهای اصلاح الگوی مصرف مجموعه اقدامات اولیه و بسترهایی است که برای اجرای طرح اصلاح الگوی مصرف لازم و ضروری است . هر طرح و برنامه ای مستلزم شرایطی است که بدون تحقق آنها عملیاتی و اجرایی نخواهند شد.اصلاح الگوی مصرف تاکنون به عنوان یک ایده مطرح شده و شاید تاکنون از مصادیق اجرایی آن خبرهای زیادی نیست ،در این قسمت به برخی از اقدامات لازم به عنوان پیش نیازهای اصلاح الگوی مصرف به شرح ذیل اشاره می شود :

۱) مطالعه و شناخت وضعیت موجود :

اولین اقدام برای اصلاح الگوی مصرف ، آگاهی و شناخت از وضعیت فعلی است . شناخت الگوی مصرف موجود شرط لازم برای اصلاح الگوی مصرف می باشد ، زیرا بدون شناخت وضعیت موجود نمی توان هیچ برنامه ای برای تغییر و اصلاح تدوین و اجرا نمود.

در این مرحله باید آمار و ارقام معتبر در زمینه های مختلف مصرف جمع آوری و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرند .آنچه بسیار مهم جلوه می کند اطمینان از صحت و درستی ارقام و اطلاعات است. آمار و اطلاعات پایه اساسی برای تدوین الگوی مطلوب می باشد و میزان فاصله با الگوی مطلوب را مشخص می نماید .

البته در این مرحله باید علاوه بر مقایسه با دیگران روند گذشته نیز بصورت سریهای زمانی مورد بررسی قرار گیرند تا روند موجود نیز مشخص شود زیرا برخی از متغیرها ممکن است در مصرف مؤثر باشند ولی بصورت الگو نباشند .

۲) آسیب شناسی تاثیر عوامل موثر در شکل گیری الگوی مصرف:

آشنایی صرف با عوامل موثر در شکل گیری الگوی مصرف به تنهایی کاربردی ندارد، بنابراین باید میزان اثر گذاری هر یک از عوامل و مؤلفه های مختلف مشخص شوند.

به عنوان مثال متوسط مصرف سوخت ماشین های بنزینی در کشورهایی مانند آلمان و ژاپن ۵/۲ لیتر، انگلیس ۵/۳ لیتر، فرانسه ۹/۱ لیتر در روز است، اما این رقم در کشور ایران حدود ۱۱ لیتر در روز است .تنها یک عامل باعث مصرف زیاد نیست بلکه همه عوامل موثر به تنهایی و در رابطه با همدیگر مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. عوامل احتمالی مصرف سرانه بیشتر در ایران می تواند دلایل زیادی داشته باشد از جمله:

▪ استفاده بی رویه از خودرو

▪ غیر استاندارد بودن خودرو

▪ کیفیت نامناسب سوخت

▪ وضعیت ترافیک جاده ها و خیابانها و...

همانطوری که ملاحظه می شود عوامل زیاد در یک متغییر موثرند که باید میزان تاثیر گذاری هر کدام از عوامل شناسایی تا با برنامه ریزی مناسبت نسبت به حل مشکل اقدام گردد.

۳) استاندارد کردن عوامل موثر در اصلاح الگوی مصرف :

پس از شناسایی عوامل موثر بر مصرف و تعیین میزان آسیب های هر یک از آنها در الگوی مصرف، باید استاندارهایی تعیین و تبیین شوند.

استاندارد سازی مهمترین روش و ابزار کاربردی برای اصلاح الگوی مصرف است: با تعریف استاندارد و رعایت استانداردهای تدوین شده اصلاح الگوی مصرف امکان پذیر خواهد بود.

استانداردسازی هم در مرحله تولید و هم در مرحله توزیع و هم در مصرف باید تهیه و تعریف شوند استاندارد سازی عوامل، تاثیر مستقیمی بر اصلاح الگوی مصرف دارد.

۴) طراحی و تعریف الگوی صحیح و مناسب مصرف:

با شناخت وضعیت موجود و مقایسه آن با وضعیت مطلوب و استانداردهای جهانی، حالت‌های مختلفی بوجود می‌آید.

▪ حال اول : وضعیت موجود مطلوب بوده در این صورت باید تدابیری اندیشیده شود تا وضعیت موجود ادامه یابد.

▪ حالت دوم: وضعیت موجود نسبت به وضعیت مطلوب فاصله داشته و الگوی موجود الگوی مناسب و بهینه نمی باشد، در این صورت باید الگوی درست و صحیح طراحی و جایگزین الگوی قدیمی گردد، در این حالت باید راهکارهای رسیدن به الگوی مطلوب تدوین شوند.

مسأله اصلی این است که باید طرح‌ها و الگوهای تدوین شده متناسب با امکانات، سلایق، شرایط و بر اساس فرهنگ جامعه بوده و الگوی جدید بتواند انگیزه مثبت در مصرف کنندگان برای اصلاح و تغییر رفتار مصرفی ایجاد نمایند.

۵) نحوه اشاعه و ترویج الگوی صحیح مصرف در جامعه:

در این مرحله باید اقداماتی انجام شود تا الگوی درست مصرف تهیه شده نهادینه شوند.روشهای ترویج الگوهای صحیح مصرف کمتر از خود الگوها نیستند زیرا طراحی صرف الگوهای درست و مناسب بدون اقدام عملی و اشاعه آن در اقشار مختلف جامعه هیچ کمک برای اصلاح الگوی مصرف نخواهد کرد.روشها ،متدها و ابزارهای تروج الگوی صحیح مصرف باید متناسب با شرایط و مقتضیات زمان باشد.

در این مرحله باید از نظرات صاحب نظران علوم ارتباطات، جامعه شناسان و روان شناسان اجتماعی یاری جست، زیرا تعمیم و ترویج الگوهای جدید بسیار مهم هستند. اگر از ابزار و روشهای مناسب بهره گیری نشود الگوی اصلاح شده در جامعه عملیاتی و نهادینه نخواهد شد.

۶) نظارت بر میزان موفقیت الگوی مصرف اصلاح شده

فرایند اصلاح الگوی مصرف با اطلاع رسانی و تدوین الگوی درست مصرف ایجاد نمی شود.زیرا بدون سنجش و نظارت نمی توان از فرایند اصلاح الگوی مصرف مطمئن شد. میزان تاثیر الگوهای جدید در فرایند مصرف باید بصورت مستمر و مداوم مورد سنجش و ارزشیابی قرار گیرند تا هم میزان موفقیت و هم میزان انحرافات احتمالی شناسایی شوند.

هدف از اصلاح الگوی مصرف ،جایگزین کردن الگوهای درست مصرف به جای الگوی نادرست گذشته می باشد. همواره باید فرایند چگونگی جابجایی و جایگزینی دو الگو مورد بررسی و سنجش قرار گیرد. هدف از نظارت و سنجش نیز اصلاح و بهبود در جهت تحقق هدف اصلاح الگوی مصرف می باشد.

http://jalilkhani.blogfa.com/