موادمخدر بزرگترین شوک هزاره سوم

امروزه در کنار سه بحران جهانی فقر و رشد جمعیت, نابودی محیط زیست و تهدیدات هسته ای, موضوعِ موادمخدر بعنوان بحران چهارم و بزرگ ترین شوک هزاره سوم سبب گردیده که بالغ بر ۱۷۰ کشور در جهان با این معضل دست و پنجه نرم کنند

امروزه در کنار سه بحران جهانی فقر و رشد جمعیت، نابودی محیط زیست و تهدیدات هسته‌ای، موضوعِ موادمخدر بعنوان بحران چهارم و بزرگ ترین شوک هزاره سوم سبب گردیده که بالغ بر ۱۷۰ کشور در جهان با این معضل دست و پنجه نرم کنند. بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد بالغ بر ۲۰۰ میلیون نفر از جمعیت جهان بعنوان معتاد، مصرف کننده موادمخدر می باشند. تقاضای موادمخدر از سوی مصرف کنندگان، زمینه را برای اشتغال بیش از ده میلیون نفر قاچاقچی حرفه ای بعنوان مافیای موادمخدر در سطح جهان فراهم نموده است. سود خالص حداقل ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد دلار در سال ناشی از تجارت غیرقانونی موادمخدر با چرخش مالی سالیانه ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ میلیارد دلار، سبب شده است که موادمخدر در کنار اسلحه، نفت و توریسم بعنوان یک صنعت غیرقانونی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص دهد. بر این اساس نمی توان انتظار داشت از سوی ابرقدرتهای جهان که خود را حامیان حقوق بشر تلقی می نمایند، برای مهار و کنترل این پدیده گامهای اساسی برداشته شود. بعبارتی می توان گفت موادمخدر بعنوان یک ستیز دائمی بلندمدت، تا زمانی که بشر وجود دارد، عامل تهدید کننده ای برای سلامت جسمانی، بهداشتی، روانی، اجتماعی و فرهنگی انسانها خواهد بود.

شاخص تولید موادمخدر در کشور افغانستان بیانگر این واقعیت تلخ است که در سالهای اخیر سالیانه بالغ بر ۴۶۰۰ تن موادمخدر از این کشور برداشت گردیده و این روند درحال افزایش است بطوریکه برای سال جاری رقمی بیش از ۶۰۰۰ تن برآورد شده است. همجواری افغانستان با مرز مشترک حدود ۱۰۰۰ کیلومتر با کشور عزیزمان جمهوری اسلامی ایران، سبب گردیده ورود موادمخدر توسط افراد سودجو به عموم شهرها و روستاهای کشور فراهم گردد.

در نظر سنجی بعمل آمده بالغ بر ۸۵% مردم پس از فقر و بیکاری، مقوله اعتیاد و موادمخدر را به عنوان سومین عامل تهدید کشور مطرح نموده‌اند.

نیم نگاهی به پیامدهای شوک عظیم موادمخدر بعنوان زلزله خاموش، جنگ بدون مرز و بزرگترین منکر عصر حاضر بیانگر آن می‌باشد که از لحاظ بهداشتی سوء مصرف موادمخدر و عوارض اعتیاد بعنوان چهارمین عامل مرگ کشور (پس از تصادفات رانندگی، سکته های قلبی و سوختگی‌ها) محسوب شده و بطور میانگین در سالهای اخیر روزانه حداقل پنج نفر بعلت ناخالصی‌های موجود در موادمخدر و سوءمصرف مواد، جان خود را از دست داده و هزینه‌های پزشکی زیادی را نیز بر جامعه تحمیل نموده است.

از لحاظ اقتصادی بر اساس شاخص سال ۱۳۸۳ سالیانه ده هزار میلیارد تومان هزینه و خسارت (بدون محاسبه خسارت‌های معنوی) برای امر مبارزه با موادمخدر بر اقتصاد کشورمان تحمیل می گردد. ضمن آنکه با ایجاد اختلال در سیستم اقتصادی کشور و درگیر شدن سرمایه‌های داخلی در معاملات غیرقانونی ناشی از خرید و فروش موادمخدر، سبب بروز مشکلات دیگری بر جامعه میشود. در همین راستا روزانه تعداد قابل توجهی از منابع انسانی کشور شامل افراد بی سواد تا تحصیل کرده، بیکار تا مهندس، مجرد تا متأهل، شهری و روستایی، ۱۰ ساله تا ۱۰۰ ساله، مذکر و مونث، افراد فاقد سابقه تا بزهکاران حرفه‌ای، بعلت ورود به جرگه موادمخدر، دستگیر می‌شوند.

از لحاظ اجتماعی بواسطه ارتباط مستقیم بین استفاده از موادمخدر و توسعه جرائم، شاهد افزایش آمار زندانیان ورودی به زندانها طی ربع قرن اخیر بوده‌ایم، بطوریکه جرائمی همچون شرارت، سرقت و اعمال منافی عفت با درصدهای رشد مواجه بوده است. از لحاظ فرهنگی متأسفانه مصرف موادمخدر در جامعه برای افراد در معرض خطر که فاقد هرگونه حمایت‌های اجتماعی، عاطفی، مهارتهای مقابله‌ای، و باورها و نگرش‌های معنوی و ... می‌باشند، بعنوان یک هنجار مثبت ذهنی و جزعی از سبک زندگی برای کسب لذت و گذراندن اوقات فراغت و دوری از استرس، اضطراب و ناامیدی تلقی گردیده است. علاوه بر پیامدهای یاد شده، شاهد تغییر الگوی مصرف از موادمخدر طبیعی (یعنی تریاک، حشیش، هروئین) به مواد صنعتی و شیمیایی بوده بطوریکه درحال حاضر ۲۰۰۰ انواع ماده شیمیایی خطرناک و منحرف‌کننده در جهان تولید شده و در عصر جهانی شدن با شکسته شدن مرزها از زمین، هوا و دریا انواع زیادی از اینگونه مواد وارد کشور گردیده و به تبع آن با کاهش نرخ سنی و پیر گریزی و جوان گزینی موادمخدر روبرو هستیم. شاخص های مختلف ذکر شده بیانگر تهاجم وسیع و همه جانبه و حکایت از هوشمندی و فعالیت شبانه‌روزی سیستم موادمخدر دارد که تلاش می‌کند با نفوذ از درب منازل، درب خوابگاهها و مراکز دانشگاهی، درب مدارس و محیط های کاری اعم از صنعتی، کارخانجات و پادگانها، به سوی تک تک افراد رفته و همواره بدنبال جذب یک نفر جدید بوده تا بر جمعیت آمار معتادان افزون نماید و موجبات از بین رفتن انسانهای سالم را فراهم نماید.

بر اساس پژوهش‌های صورت پذیرفته در سال ۸۲، ۳/۱۳ درصد دانش‌آموزان (مقاطع سوم راهنمایی و دبیرستان) و ۶۹/۲۰ درصد دانشجویان (ورودی ۸۳ – ۸۴) دانشگاهها در معرض خطر مصرف موادمخدر بوده و ۶۷ درصد زندانیان موادمخدر ورودی به زندانهای کشور طی ربع قرن اخیر را افراد متأهل تشکیل داده که با احتساب همسران و فرزندان آنان، می‌توان استنباط نمود که حداقل ۱۰ میلیون از افراد جامعه، در معرض تهدید این آسیب بزرگ اجتماعی قرار دارند.

در کنار همه سخت‌کوشی‌های جان بر کفان امر مبارزه در مرزها و شهرها و تقدیم ۳۵۰۰ شهید و ۱۰۰۰۰ جانباز ـ بطوریکه ایران اسلامی سردمدار امر مبارزه با مواد مخدر در جهان مطرح شده است ـ اساسی‌ترین سوال این است که رسالت والدین و متولیان فرهنگی جامعه برای آنکه اگر باران موادمخدر طبیعی و صنعتی و شیمیایی در کوچه و خیابان‌های کشور ببارد چه کار باید کرد تا فرزندانمان خیس نگردیده و معتاد نشوند؟

در مقاله‌های بعدی روشهای پیشگیری از مصرف موادمخدر در ابعاد مختلف ارائه خواهد شد تا همه با هم بصورت عملی، موجبات سالم سازی و ارتقاء سلامت نسل‌هایمان را فراهم آوریم.

حمید صرامی