توان بخشی و آسیب های ورزش دو میدانی

آسیب ورزشی در « دو » عبارت است از شرایطی که بازیکن را مجبور به کاهش طی مسافت موردنظر در هفته می نماید

آسیب ورزشی در « دو » عبارت است از شرایطی که بازیکن را مجبور به کاهش طی مسافت موردنظر در هفته می نماید . عوامل مؤثر در افزایش خطر آسیب در ورزش « دو » به دو گروه تقسیم می شوند :

۱) مشکلات آناتومی

۲) خطاهای آموزشی که شایع ترین آنها شامل تغییر زمین ورزش « دو » به نوع سخت تر ، افزایش ناگهانی مسافت تا بیشتر از ۱۰٪ در هفته ، افزایش ناگهانی شدت دویدن - دو سربالایی - « دو » در جاده های ناهموار ، استراحت ناکافی ، آسیب قبلی ، شایع ترین محل آسیب در ورزش دو ، زانو است . ساق پا ، مچ پا جزو آسیب پذیرترین نواحی در ورزش دو می باشند . نواحی هیپ ، لگن و کمر حدود ۲۰٪ کل آسیب ها را تشکیل می دهد .

گرفتن شرح حال دقیق کمک به تشخیص آسیب و مکانیسم آن می نماید . بنابراین توجه به نکات زیر مورد نظر می باشد .

۱) زمان شناسی آسیب : شروع حاد یا تدریجی درد ، طول مدت درد و زمان شروع آن

۲) ماهیت درد : مداوم یا متناوب ، عوامل تشدید کننده و تسکین دهنده آن ، وجود التهاب همراه درد

۳) ملاحظات سنی : مثلاً در ورزشکار جوان با درد استخوان ران به شکستگی استرسی استخوان ران یا التهاب کششی آپوفیز آن و در ورزشکار مسن تر به شکستگی یا تنگی مهره های ستون فقران فکر می کنیم .

۴) ویژگی های دو : مسافت ، سرعت ، انجام یا عدم انجام تمرین های کشش عضلانی قبل و بعد از دویدن ، نوع عضلات تحت کشش ، وجود افزایش ناگهانی در مدت ، شدت و تعداد تمرین ها ، داشتن تمرین فردی یا جمعی

۵) ءتجهیزات ورزشی : نوع کفش دونده ، مدت استفاده از آن و استفاده از لوازم طبی یا ارتوپدی

۶) زمین ورزش : سطح سخت ، ناهموار ، سربالایی ، سطح هموار دایره ای و ریل متحرک . انتخاب نامناسب ترین نوع زمین عدم تعادلی در سطح پا و مچ ایجاد می نماید و به زنجیره بیومکانیک اندام های فوقانی منتقل می گردد .

۷) بررسی سلامت سیستم های مختلف بدن : و دیگر عواملی که سلامت کلی ورزشکار را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد .

۸) تاریخچه آسیب : تعداد آسیب های قبلی ، محل آسیب و نوع درمان انجام شده .

۹) توانایی تسلط : تحمل استراحت مطلق یا نسبی ، تحمل کنارگذاشتن ورزش « دو » برای مدت نامعلوم و ... برخی از ورزشکاران اختلالات روحی قابل ملاحظه ای را در پاسخ به آسیب تجربه می کنند که نیازمند حمایت روانی - احساسی می باشند . « برای انجام توان بخشی موفق مشاوره با روانپزشک یا روانشناس ورزشی بسیار ضروری است . »

● معاینه فیزیکی :

معاینه کمر ، هیپ ، زانو و مچ پا باید به طور معمول در همه دوندگان آسیب دیده توسط پزشک انجام شود و یک دونده در سه وضعیت استراحت راه رفتن ، دویدن با سرعت های متفاوت با کفش و وسایل ارتوپدی و بدون آن مورد بررسی قرار گیرد . به انجام معاینه عصبی و برررسی آسیب اعصاب پوستی توصیه شده است .

توان بخشی شامل ۵ مرحله می باشد :

۱) تشخیص دقیق : با هدف تشخیص و چگونگی آسیب عضله و تاندون : اجزاء آن عبارتند از : مرحله آسیب بافت - مرحله بروز - مرحله آسیب بافت مرحله بروز علائم بالینی - مرحله پرشدگی بافتی - مرحله نقص عملکرد بیومکانیک -مرحله تطابق عملکردی

۲) درمان حاد : تلاش جهت کاهش اثرات التهاب حاد و کنترل درد و زمان کلیدی برای مشاوره با یک روانشناس

۳) توان بخشی اولیه : کنترل قابلیت کشش و بهبودی رشد کلاژن و نظم آن

۴) اصلاح عدم تعادل ها : با فروکش کردن درد ، تقریباً قدرت همگرایی کامل عضله به دست آمده ، برنامه توانایی واگرایی عضله هم آغاز می شود .

۵) بازگشت به عملکرد طبیعی

● ارزیابی آسیب های اختصاصی ورزش دو بر اساس مراحل توان بخشی

▪ کشیدگی عضله پشت ران : آسیب در سرعت های بالای دونده رخ داده . شایع ترین محل آسیب ، قسمت فوقانی محل اتصال وتری ، عضلانی است .

▪ علائم بالینی : درد ناحیه فوقانی ران ، ضعف عضلات پشت ران ، کبودی و احساس توده در قسمت خلفی ران و نشستن به سختی . مرحله نقص عملکرد بیومکانیک : کاهش باز شدن زانو ، ضعیف تر شدن نسبت نیروی عضلانی پشت ران به چهار سر ، افزایش خمیدگی هیپ . مرحله تطابق عملکردی : کاهش طول قدم ها .

▪ عوامل افزایش کشیدگی : انعطاف پذیری نامناسب و گرم کردن ناکافی عضله ، عدم تعادل نیروی عضله پشت ران و چهار سر ، آسیب قبلی . درمان اولیه : شامل اصول Price ، محافظت Protection ، استراحت rest ، یخ Ice ، فشار Compressnoi ، بالا نگه داشتن عضو Elevation و استفاده از عصا در آسیب های شدید .

▪ توان بخشی اولیه : پس از فروکش کردن درد ، توصیه به ورزش ایزومتریک می شود .

تنها هنگامی که دامنه کامل حرکت ، حداقل ۹۰٪ قدرت پای سالم و برابری نسبت نیروی عضلانی چهارسر به پشت ران به دست آمد ، می تواند دویدن را آغاز کند .

▪ سندرم درد مفصل کشککی - رانی :

شایع ترین شکایت زانو در دوندگان است . ورزشکار از درد اطراف کشکک زانو و احساس صدای خش خش حین پایین آمدن از پله و تورم مفصلی شکایت دارد .

درمان اولیه ) شامل اصول Price و مصرف داروی ضدالتهابی ، اصلاح مشکلات آناتومی ، بانداژ به همراه ورزش تقویت عضلانی زانو ، استفاده از محافظ ثابت کننده کشکک . تقویت عضلات و استوس مایل داخلی

▪ سندرم تحریک نوار خاصره ای - درشت نی :

با خم و راست شدن زانو ، نوار خاصره ای - درشت نی به سمت عقب و جلو بر روی برجستگی خارجی استخوان ران حرکت می کند . در این سندرم احساس دردناک بر روی برجستگی خارجی ران وجود دارد و با دویدن تشدید می شود .

▪ عوامل مستعدکننده : دویدن بر روی سطح های شیب دار ، عدم تناسب طول اندام تحتانی ، انحراف استخوان درشت نی به طرف خارج . حداکثر چرخش به داخل پا ، انقباض نوار خاصره ای - درشت نی .

درمان اولیه ) شامل اصول Price و مصرف داروهای ضدالتهابی ، تزریق موضعی ترکیبی از بی حس کننده و کورتیکورستروئید مؤثر است .

توان بخشی اولیه : بر کشش عضلات خم کننده هیپ و عضله سرینی بزرگ و کشنده فاسیالاتا تأکید شده .

▪ التهاب فاسیای کف پایی :

شامل پارگی های بسیار کوچک در فاسیای کف پا و ساختمان همراه آن در محل اتصال به استخوان پاشنه ، در اثر کشش ، می باشد . علائم بالینی به صورت درد موضعی در امتداد فاسیا و ناتوانی در دویدن و اولین قدم دردناک در صبح می باشد . بصورت جبرانی ، ورزشکار با قسمت جلوی پا ، با گام های نامرتب سعی در انحراف پا به داخل دارد .

عوامل مستعد کننده : خم کردن مچ پا به طرف بالا ، گرفتگی عضله پشت ساق ، چرخس به داخل شدید ساق پا .

درمان اولیه ) شامل اصول Price و مصرف داروهای ضدالتهابی ، تزریق استروئید در محل اتصال فاسیا به استخوان پاشنه ، استفاده از محافظ قوس پا ، بانداژ و پدهای پاشنه مؤثر است .

▪ التهاب تاندون آشیل :

شایع ترین آسیب مچ پا ، تاندونیت یا التهاب حاد تاندون آشیل و تندنیوزیس یا تخریب بافتی تاندون و ضخیم شدن تاندون آشیل می باشد . آسیب های خفیف مکرر منجر به پارگی های کوچک تاندون در ناحیه فوقانی محل اتصال تاندون به استخوان پاشنه می شود . در همین ناحیه دچار درد شده که با خم کردن مچ پا به طرف بالا تشدید می یابد .

درمان اولیه ) اصول Price ، مصرف داروهای ضدالتهابی « تزریق داخل تاندون هرگز انجام نمی شود »

بالا بردن پاشنه که در صورت تداوم سبب کوتاهی طناب پاشنه می شود ، کاهش در فعالیت های همراه تحمل وزن ، در موارد مزمن استفاده از اولتراسوند . این بیماران کاندید خوب برای انجام ورزش های مرتبط با آب هستند . با کاهش درد به تدریج ورزشهای تقویت واگرایی و همگرایی عضلات کف پا شروع شود .

▪ شکستگی های استرسی :

به شکستگی کامل یا ناقص استخوان در اثر عدم توانایی قسمتی از آن در برابر فشارهای مکانیکی مکرر و غیرشدید می گویند .

▪ شایع ترین محل شکستگی :

استخوان درشت نی ، نازک نی ، استخوان کف پایی و ران .

که با فعالیت تشدید و با استراحت بهبود می یابد .

در گرافی ساده به سختی تشخیص داده می شوند و در موارد شک زیاد به این نوع شکستگی اسکن استخوان توصیه می شود .

▪ عوامل مستعد کننده : عدم تناسب طول اندام تحتانی ، چرخش به داخل بیش از حد پا ، دویدن بر روی سطح سخت .

درمان اولیه ) باقی نگه داشتن سطح فعالیت ورزشکار به میزانی که ایجاد علامت بالینی نکند . اجتناب از دویدن بر روی سطح سخت به دلیل تأمین فرصت کافی جهت ترمیم آن ( ۳ هفته برای استخوان نازک نی ، ۴۸ هفته برای درشت نی و ماه ها باری گردن استخوان ران ) . قبلاً ورزشکاران دچار شکستگی استرسی از انجام ورزش های هوازی ( شنا ، دوچرخه سواری ) منع می شدند . در سال های اخیر ورزش دو در آب امکان پذیر شده است و این تکنیک به علت توان بخشی بالا ، امکان بازگشت زودتر به حال قبل از آسیب را فراهم می نماید .