افغانستان فرصتی تازه برای ارتباط با ایران

کمتر کشوری را می توان به اندازه ایران برای حضور اخیر امریکا در افغانستان مفید یافت با وجود این پس از سقوط طالبان در افغانستان, امریکا در سرمایه گذاری روی امکان برقراری روابط استراتژیک با ایران ناکام ماند اکنون نیروهای ائتلاف و افغان در حال شکست خوردن از همان شبه نظامیانی هستند که سال ۲۰۰۱ با آنها مواجه بودند

کمتر کشوری را می توان به اندازه ایران برای حضور اخیر امریکا در افغانستان مفید یافت. با وجود این پس از سقوط طالبان در افغانستان، امریکا در سرمایه گذاری روی امکان برقراری روابط استراتژیک با ایران ناکام ماند. اکنون نیروهای ائتلاف و افغان در حال شکست خوردن از همان شبه نظامیانی هستند که سال ۲۰۰۱ با آنها مواجه بودند. این جنگی است که امریکا در صورت عدم بازنگری در روابطش با ایران، بعید است در آن به پیروزی دست یابد. حتی پیش از وقوع حملات ۱۱ سپتامبر در سال ۲۰۰۱، ایران مخالف طالبان بود و قویاً از نیروهای ائتلاف شمال افغانستان حمایت می کرد. پس از این حملات تهران به تلاش برای سرنگونی دولت افراطی افغانستان ادامه داد و خواستار ۵۶۰ میلیون دلار کمک برای اقدام در جهت بازسازی در این کشور شد. افزون بر این ایران توان موثری را در همکاری با دولت نوپای افغانستان و راهنمایی آن از خود نشان داد. جیمز دوبین، اولین فرستاده ویژه دولت بوش به افغانستان، مشارکت اساسی ایران در آموزش و تجهیز ارتش افغانستان را مورد تایید قرار داد. او همچنین همکاری ایران در کنفرانس بن را که سال ۲۰۰۱ برگزار شد، مورد تقدیر قرار داد.

متاسفانه دولت بوش به جای آنکه با استفاده از نفوذ ایرانی ها، افغانستانی بالنسبه باثبات ایجاد کند، این روابط موفق را با تداوم تلاش هایش به منظور منزوی ساختن ایران عقیم گذاشت. از آن بدتر اینکه بوش در سخنرانی سالانه خود در ۲۰۰۲ ایران را به عنوان یکی از کشورهای «محور شرارت» نام برد. اگرچه دولت بوش نسبت به حضور ایران در برخی از ناآرامی های در خاورمیانه انتقاد دارد، اما منش و رفتار این دولت هرگز به گونه یی نبوده است که به کمک های اساسی ایران علیه طالبان اشاره یی داشته باشد. در عوض رئیس جمهور امریکا اجازه داد محاسبات سیاسی بر واقعیت های استراتژیک پیشی گرفته و از توجه به این واقعیت ها غفلت شود. امریکا از سکوت دیپلماتیک خود در برابر ایران کمترین بهره را داشته است. از زمانی که ایران به عنوان یکی از محورهای شرارت شناخته شد، توانست برنامه های غنی سازی اورانیوم خود را به پیش ببرد. ایران همچنین به دلیل تهاجم امریکا به عراق و همچنین روی کار آمدن دولتی شیعی پس از برگزاری انتخابات در این کشور، نفوذ خود را در منطقه خاورمیانه گسترش داده است. در همین حال امریکا بیش از پیش در افغانستان با مشکل مواجه شد و نیروهایش به طور فزاینده یی هزینه آن را پرداختند.

بوش اظهار داشته امریکا بدون تعیین پیش شرط با ایران گفت وگو نخواهد کرد و درخواست از ایران برای همکاری در افغانستان به معنای ازسرگیری مناسبات دیپلماتیک یا تمایل به تحمل برنامه هسته یی ایران نیست بلکه بیانگر نوعی به رسمیت شناختن عملی نیاز به استفاده از دیپلماسی منطقه یی به منظور برقراری ثبات در افغانستان است. این در حالی است که سایر کشورهای منطقه پیشدستی کرده و به بهبود روابط تیره خود پرداخته اند. حتی گزارش ها حاکی است عربستان سعودی که در سال ۲۰۰۱ به روابط خود با طالبان خاتمه داد، گفت وگوهای صلحی را میان دولت حامد کرزی و گروه طالبان ترتیب داده است. هفت سال پیش امریکا این فرصت را داشت که رفتاری همسو با ایران را از خود نشان دهد.

این کشور می توانست به امید بهره گیری از تجربه طولانی ایران در خاورمیانه بزرگ تر و اطلاعات دست اول شان از همکاری با ائتلاف شمال افغانستان، به ایران نزدیک شود. امریکا می توانست روابطی کاری را با ایران به منظور ایجاد ثبات در افغانستان پایه ریزی کند. اگرچه ناکامی امریکا در انجام چنین مهمی تلاش های نیروهای ائتلاف در افغانستان را تضعیف نکرد و در عین حال به بدتر شدن اوضاع در عراق نینجامید، با این حال عدم تمایل دولت بوش به همکاری با کشوری که آن را دوست ندارد، دستیابی به اهداف امریکا را در این دو کشور بسیار مشکل کرده است. در حالی که تلاش های امریکا در افغانستان نیازمند اعزام نیروهای بیشتر به این کشور است، اما این تلاش ها تا زمانی که با تعهدی تازه در راستای به کارگیری دیپلماسی و نزدیکی با همسایگان افغانستان همراه نشود، با موفقیت قرین نخواهد شد. افغانستان هم اکنون در موقعیتی حساس به سر می برد. تلفات امریکا از هر زمانی در گذشته پس از تهاجم این کشور به افغانستان بیشتر شده است و بی ثباتی در پاکستان موجب افزایش خشونت ها در مرزهای این کشور با افغانستان شده است. امریکا ممکن است شانس دیگری برای نزدیکی به ایران به منظور تضمین مشارکت این کشور در تلاش برای ایجاد ثبات در افغانستان داشته باشد. اما این بار باید تصمیم درستی اتخاذ کند.

منبع؛ اینترنشنال هرالدتریبیون