بچه دار نشوید تا صاحبخانه دوستتان داشته باشد

وضعیت اجاره نشینی

از روزی که رئیس دولت دهم منتقدان را مخاطب قرار داده و به صراحت اعلا م کرد که «به شما چه ربطی دارد که چند بچه کافی است» خوشحال شدیم و گفتیم اگر فردا صبح اول وقت از خواب بیدار شویم نه تنها تمام مشکلا ت کشور حل شده بلکه زن خانواده هایی که ۱۰-۱۵ تا بچه دارند مورد لطف قرار می گیرند و هر کجا که پا بگذارند برای خود و زن وبچه هایشان فرش قرمز پهن می کنند. اما گویا چنین نیست و هنوز نه تنها ۷ خان بلکه ۷۰ خان بر سر راه خانواده هایی که بیش از یک فرزند دارند گسترده شده است.

از هزینه های دوران بارداری، ویزیت های کلا ن پزشکان، سونوگرافی در انواع گوناگون، داروهای خاص، رژیم غذایی ویژه، لباس مناسب و صدها مورد دیگر که بگذریم، تازه اول راه است و باید پول هنگفتی را برای بیمارستان و زایمان کنار بگذاریم. با توجه به قیمت بالا ی گوسفند، در عمل نمی توان گوسفندی جلوی پای زائو و نوزاد قربانی کرد، که عیبی ندارد مرغی را قربانی می کنیم. با توجه به هزینه های بالا ی پوشک نیز از این پس کهنه بچه را به کار می گیریم و پس از هر بار فشاری که به امحا و احشای نوزاد می آید، به جای آن که پوشک را دور بیندازیم کهنه را می شوییم. شیرخشک هم که گران است و شیرگاو هم که به تازگی با لطف کنترل قیمت ها و پیش زلزله های هدفمندکردن یارانه ها ۱۰۰ تومان گران شده و برای یک خانواده ۲ نفره خریداری آن مقدور نیست. بنابراین مادر نوزاد را مکلف می کنیم به هر قیمت که شده نوزادش را شیر بدهد. البته باید مراقب باشیم که یک وقت جوش نخورد! به همین خاطر تا سرحد امکان اجازه شنیدن اخبار از انواع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و... را نیز به او نمی دهیم اما در مورد اجاره خانه چه کنیم؟ با قیمت های بالا ی اجاره و گوشه چشم نازک کردن صاحبخانه چه کنیم؟ از آنجا که همه موارد را نادیده گرفته و یک جوری زورکی حل و فصل کردیم، گذری به اجاره مسکن انداختیم تامشخص شود که یک خانواده ۴ نفره باید چه کار کند اگر خدای ناکرده مستاجر باشد!

● ای کاش مستاجری فقط توی خواب باشد

نیاوران، پنت هاوس۵۰۰ متر، ۵ خوابه، سونا، جکوزی، لا بی مجلل، ۵۰ میلیون پیش، ۵ میلیون اجاره- ظفر ۲۰۰ متر، ۳ خوابه، ۱۰ میلیون پیش، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان اجاره- الهیه ۱۷۰ متر با کلیه امکانات ۵۰ میلیون پیش یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان اجاره- کریم خان ۱۴۰ متر ۳ خوابه پارکینگ و انباری، ۱۰ میلیون پیش، ۶۵۰ هزار تومان اجاره و... نیازمندی های روزنامه را به گوشه ای پرتاب می کنی. به نظرت میآید که مجله فکاهی را ورق زده ای. مگر می شود؟ اینها چقدر درآمد دارن که ماهی یک میلیون تومان اجاره می دهند. توی بنگاه سر خیابون از این حرفها نبود. کفش و کلا ه می کنی و از خانه بیرون می زنی. انگار که بنگاه دار حال جواب دادن نداره، شاید هم برای راحتی قشری این کار را کرده. کاغذهای کوچک را به شکل کلبه بریده و قیمت های اجاره رو رویش نوشته، آپارتمان ۵۰ متری ۱۰ میلیون پیش ۷۰ هزار تومان اجاره. خیالت راحت می شه که مثل اصحاب کهف به خواب نرفتی و بعد از ۳۰۰ سال بیدار نشدی. اما چند روز بعد که گذرت به شمال شهر می افتد، از سر کنجکاوی توی بنگاه های معاملا ت املا ک سرک می کشی و باز هم آپارتمان ۲۰۰ متری با کلیه امکانات: ۵۰ میلیون پیش ماهی یک میلیون تومان اجاره. تازه متوجه می شوی بین شمال شهر و جنوب شهر ۳۰۰ سال فاصله است. اما نمی فهمی که جنوب شهری ها ۳۰۰ سال خواب بودن و یک باره بیدار شدن یا شمال شهری ها از علم و تکنولوژی روز خیلی بهره مند شدن و ۳۰۰ سال جلوتر زندگی می کنن. نمی فهمی بین تو که برای رفتن به استخر مجبوری ۲ ساعت توی صف بایستی و پس از آنکه به استخر رفتی هفته بعد ببینی یه پارچه سفید بزرگ سر در استخر نوشته شده که به علت رعایت نکردن نکات بهداشتی این استخر یک ماه تعطیل می شود با اونی که توی خونه اش استخر خصوصی داره چه تفاوت هایی هست و چرا باید تو اینجور باشی و اون هم اونجور.

سری به بنگاه محل که در جنوب شهر قرار داره (البته زیاد هم جنوب نیست) می زنی. یک زن و مرد در کنار مرد تنهایی نشسته اند و با التماس می خوان که ۱۰ میلیون پیش بدن و ۸۰ هزار تومان اجاره، اما صاحبخونه پاشو کرده تو یه کفش که یک کلوم ۱۰۰ هزار تومان اجاره. بنگاهی میونه داری می کنه و می گه «بیا پایین، آقا ناصر تا همین پارسال یک خونه ۱۰۰ متری تو کوچه بالا یی داشت اما کلیه هاش که به مشکل خورد مجبور شد خونه اش رو بفروشه و خرج دوا درمون کنه». آقا ناصر اجازه نمی ده کلا م منعقد بشه و سر صحبت رو به دست می گیره و می گه «قربون خدا برم، نمی دونم چه خطایی به درگاهش کردیم که ما رو به این روز نشوندن، تا حالا آزارم به یه مورچه هم نرسیده». اما صاحبخونه که انگار حرف آقا ناصر رو نشنیده می گه«ماهم آدمیم، باشه اما باید ببینم زنم نظرش چیه» و آقا ناصر در حالی که زیر لب می گه«این هم شانس گند منه، آقا زن ذلیل از آب دراومد» از در بنگاه بیرون می ره. صاحبخونه به بنگاه دار می گه«ببین، از این لقمه ها واسه من نگیر. اومدیم فردا تو خونه من مرد، هم اجاره خونه ام میپره، هم از تو خونه جنازه بیرون می ره که خوب نیست».

قبل از این که بالا بیاری وبنگاه معاملا ت املا ک را به گند بکشی، می زنی بیرون.

سعی می کنی بی خیال بشی، اما نمی شه. تصمیم می گیری به بنگاه دیگری بری شاید فرق داشته باشد. این بنگاه هم تروتمیز و باکلا سه. پسر جوونی که دست دختر جوونی روگرفته، بیرون بنگاه ولش می کنه و تنهایی میآد تو و می پرسه «یه آپارتمان نقلی جمع وجور می خواستیم ۸ میلیون پیش بدیم اما کرایه ندیم». بنگاه دار به بقیه اونهایی که رو صندلی ها نشسته اند نگاهی می کنه و می گه «با این پول باید حداقل ۱۰۰ هزار تومان اجاره بدی». جوون وارد بنگاه می شه و در حالی که به دختر بیرونی اشاره می کنه می گه «ببین آقا، ما نزدیک ۲ ساله نامزدیم، من هم یک کارگر ساده بیشتر نیستم که با اضافه کاری و شب کاری ماهی ۴۰۰ هزار تومان حقوق می گیرم. سر خرج های عروسی هم کلی بدهی بالا آوردم و اگر جشن رو بگیرم کلی قسط رو سرم آوار می شه». بنگاه دار که گویا گوشش از این حرف ها به اندازه کافی پر شده و بارها چنین منظره هایی رو دیده می گه«ببین آقاجون، خونه مال یکی دیگه اس، یکی دیگه ام می خواد اجاره اش کنه، ما هم این وسط مرده شوریم به اعمال مرده هم کاری نداریم، با این پولی که توداری لونه موش هم نمی تونی پیدا کنی». جوون از در بنگاه بیرون می ره و یه چیزی به دختره می گه و باز هم دست همدیگه رو می گیرن و به سمت بنگاه بعدی حرکت می کنن.

بی اختیار از ذهنت این فکر می گذره که این دوجوون ۳۰ سال بعدوارد بنگاهی می شن و همین اتفاق تکرار می شه اما این بار جوونه پیر شده و به جای این که بگه ۲ ساله نامزدیم می گه ۳۲ ساله نامزدیم. یاد شعارهای مسوولا ن می افتی که چقدر جوون ها را تشویق به ازدواج می کنن. از در بنگاه میآی بیرون و دلت برای هر چی جوونه، کباب می شه.

به امید این که توی بنگاه بعدی اتفاق قشنگی بیفته حرکت می کنی. توی این بنگاه یک زن و مرد میانسال نشسته اند و بنگاه دار مثل باز جویی که می خواد زیر زبون یه جنایتکار بالفطره رو بکشه، تمام زندگی و تاریخ تولد زن و مرد و بچه هاشون رو می پرسه و مرد هم با دقت جواب می ده تا می رسه به اینجا که ۴ تا بچه داره. بنگاه دار که گویا منتظر بهانه ای بگیره می گه «مرد حسابی، تو این اوضاع خراب که مردم به نون شب محتاج هستن، آدم بی خونه زن می گیره؟ حالا زن گرفت، دیگر ۴ تا بچه چه خبره»؟

این دیگر آخر شه. تحملت طاق شده، از خودت می پرسی مگه خونه نداشتن و دنبال اجاره رفتن چه جرمی داره که باید توضیح بدی چرا ۴ تا بچه داری؟ اصلا مگه بنگاه دار کیه که باید به خودش اجازه بده از تو بپرسه چرا ۴ تا بچه داری؟ به اون چه مربوطه؟ در مونده شدی. از هر چی بنگاه معاملا ت املا ک متنفر شدی، تو مغزت همه آدم ها را محاکمه می کنی و می بینی همه تقصیر کار هستن اما هیچکس به روی مبارکش نمی آره. توی عالم خودتی و سعی می کنی برای سوالا ت دلیل بتراشی تا عقلت رو از دست ندی.

یک باره می بینی پیاده رو بسته شده. یخچال، اجاق گاز، بخاری، وسایل دست دوم خونه وسط پیاده رو پهن شده. دقت که می کنی متوجه می شی زن و مردی با ۲ بچه شان به خاطر این که توان پرداخت اجاره خونه رو نداشته مورد لطف قرار گرفته و اسباب و اثاثیه اش رو توی خیابون ریخته اند. از مرد می پرسی چی شده و او پاسخ می ده که اجاره خونه ام عقب افتاده بود جای دیگری رو هم نتونستم اجاره کنم صاحبخونه هم از دادگاه حکم تخلیه گرفت و با حضور مامور، وسایلم رو توی کوچه ریختن. شهرداری هم امشب رو مهلت داده و فردا باید یه خاکی توی سرم بریزم.

داری دیونه می شی، انگار هیچی سر جای خودش نیست. پس انسانیت چی می شه؟ به سرعت و بدون این که به چیز دیگه ای نگاه کنی به طرف خونه ات می ری. وحشت داری که مبادا مورد بدتری هم پیش بیاد. کلید رو داخل قفل می چرخونی و یک راست توی رختخواب می ری و آرزو می کنی که فردا همه اینها رو درخواب دیده باشی.

● بچه دار شدن به قیمت التماس به صاحبخانه نمی ارزد

یک بنگاه دار که در ۲ منطقه شمال و جنوب شهر در معاملا ت املا ک فعالیت می کند اعتقاد دارد که رشد تورم و گران شدن کلیه مایحتاج عمومی و مصرفی باعث گران شدن اجاره بهای مسکن می شود بنابراین دولت باید جلوی گرانی ها را بگیرد.

ابراهیم محمدپور که صبح ها در منطقه شمال شهر و عصرها در منطقه جنوب شهر در حوزه معاملا ت املا ک فعالیت می کند گفت: باید بپذیریم که اگر فردی نیاز مالی نداشته باشد خانه خودش را اجاره نمی دهد که نمونه های بسیاری وجود دارد که افراد بی نیاز خانه های خودشان را خالی رها کرده اند اما اجاره نمی دهند.

وی با تاکید بر این که در بحث مسکن باید شهر را طبقه بندی کنیم گفت: اگر از شمال شهر به سمت جنوب حرکت کنیم قیمت مسکن واجاره به مرور کاهش می یابد به نوعی که در حال حاضر در شمال تهران آپارتمان از متری ۸ میلیون تومان با قدری بالا و پایین خرید و فروش می شود اما به نقاط جنوب شهر که می رسیم این قیمت ها به زیر یک میلیون تومان می رسد بنابراین قیمت اجاره نیز بر اساس قیمت مسکن متغیر است. این مشاور املا ک با اعلا م این که اجاره دادن، فرمول خاصی دارد گفت: فرض کنید که یک آپارتمان ۳۰۰ متری از قرار متری ۳ میلیون تومان ۳۰۰ میلیون تومان خرید و فروش شود. میزان اجاره یک پنجم تا یک ششم قیمت ملک است که ۵۰ میلیون تومان می شود و بابت این مبلغ ۳ درصدش را اجاره بها تعیین می کنند که ۵۰ میلیون خرید ۳ درصد می شود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره ماهیانه و اگر ۲۰ میلیون تومان پول پیش بدهد (۶۰۰=۳/۱۰۰*۲۰) ۶۰۰ هزار تومان کم می شود و باید ماهیانه ۹۰۰ هزار تومان اجاره بپردازد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا ۹۰۰ هزار تومان اجاره ماهیانه زیاد نیست گفت: این قیمت در منطقه مرکزی شهر معمولی است و قیمت های بسیار بالا تری برای اجاره پرداخت می شود. محمدپور در پاسخ به این پرسش که مشاوران املا ک طرف صاحبخانه را می گیرند زیرا مستاجر می رود و صاحبخانه برای محل باقی می ماند گفت: این گونه نیست. اول این که هر چیزی که کف و یک سقف دارد و مشاور املا ک میانه کف و سقف را می گیرد تا معامله انجام شود و از سوی دیگر، مردم با چشم بسته برای اجاره نمیآیند بلکه ده ها و صدها بنگاه را می گردند و هنگامی که به اجاره ملکی تمایل نشان دادند تمام جوانب را بررسی کرده و از بین صدها گزینه، بهترین را با توجه به توان مالی شان انتخاب کرده اند. وی با تاکید بر این که هر فردی با توجه به توان مالی اش باید در منطقه و محدوده شهری خاص ساکن شود گفت: فردی که ۱۰ میلیون تومان نقدینگی و توان پرداخت ۱۰۰ هزار تومان اجاره را دارد نمی تواند در شمال شهر خانه اجاره کند بنابراین باید به نقاط جنوبی تر برود و آنقدر پایین برود که پولش با قیمت خانه های منطقه همخوانی داشته باشد. این مشاور املا ک با اعلا م این که اکثر کسانی که برای اجاره مراجعه می کنند زن و مرد هر دو شاغل هستند گفت: متاسفانه شرایط به گونه ای شده که زن و مرد باید هر دو حقوق بگیر باشند تا با درآمد یکی اجاره مسکن پرداخت شود و با درآمد دومی خرج خانه تامین شود و این بدترین نوع زندگی است.

وی در پاسخ به این که خرید و فروش یا اجاره ملک از طریق بنگاه بهتر است یا از طریق آگهی روزنامه گفت: این هم به منطقه بستگی دارد. در مناطق جنوب شهر، افراد در همان منطقه خودشان می گردند تا گزینه دیگری را پیدا کنند. اغلب این افراد حسابگر هستند و از قیمت ها خبر دقیق دارند، زیرا درآمد ناچیزشان اجازه ولنگاری را نمی دهد اما در مناطق شمال شهر درآمد بالا ست بنابراین طرف حوصله گشتن در بنگاه ها را ندارد در نتیجه به یک بنگاه خبر تلفنی می دهد و بنگاه دار در روزنامه آگهی می کند و اگر به آگهی ها سری بزنید حدود ۸۰ درصد آگهی ها به وسیله بنگاه های معاملا ت املا ک اعلا م می شود.

وی با اعلا م اینکه اغلب کسانی که خانه شان را اجاره می دهند بازنشسته یا از کارافتاده هستند گفت: حقوق بازنشستگی این افراد به جایی نمی رسد بنابراین خودشان اعلا م می کنندکه خانه شان را برای کمک خرجی اجاره می دهند و حتی بسیاری از آنها خودشان در اطاق کوچک زندگی می کنند تا طبقه بزرگتر را اجاره بدهند و از پس مخارج روزمره برآیند. محمدپور با اعلا م این که یک سری افراد نیز روی خانه شان وام گرفته اند گفت: اینها نیز فقط برای آنکه اقسام وام را بپردازند خانه شان را اجاره می دهند. وی در پاسخ به این سوال که آپارتمان های بسیاری ساخته شده که صاحبانشان آن را خالی رها کرده اند و اجاره نمی دهند گفت: این درست است اما به چند دلیل آپارتمان های نوساز را اجاره نمی دهند.

اول این که شغل فرد بساز و بفروش این است که زمین بخرد و بسازد و بفروشد. در نتیجه شغل این فرد اجاره دادن خانه نیست بلکه خودش را برای ساختمان سازی آماده کرده است، دوم این که قیمت آپارتمان نوساز با آپارتمانی که فردی در آن ساکن شده باشد متفاوت است و بین ۱۰۰ تا یک میلیون تومان (بسته به منطقه) تفاوت قیمت دارد. بنابراین اگر فرد آپارتمانش را یک سال اجاره بدهد، آن را دست دوم کرده و مبلغ قابل توجهی از آن کسر می شود. سوم این که حتما مستاجر ملک را تخریب می کند که برای بساز و بفروش ضرر دارد و چهارم این که اگر مستاجر در موعد مقرر بلند نشود باید راه دادسرا و دادگاه را دوید که باز هم بسازو بفروش اهل این کارها نیست. به همین دلا یل و شاید دلا یلی دیگر، آپارتمان های زیادی خالی رها شده اند.

محمدپور از بالا و پایین شدن قیمت ساختمان انتقاد کرد و گفت: قیمت ساختمان در عرض چند ماه رشد سرسامآوری داشت تا دچار رکود شد و قدری قیمت ها پایین آمد در نتیجه عده ای به امید کاهش بیشتر قیمت و صاحبان آپارتمان ها نیز به امید افزایش قیمت از معامله خودداری می کنند.

وی شغل مشاور املا ک را پرمسوولیت اعلا م کرد و گفت: اول این که هر مشاوری باید به قیمت واقعی ملک معامله کند زیرا طرف هر کدام (خریدار، فروشنده، مالک، مستاجر) را بگیرد طرف دیگر آبرویش را می برد و به عنوان مشاور بد معرفی می شود و از سوی دیگر باید در قبال هزینه ای که دریافت می کند بر معامله نظارت داشته باشد. بدین معنا که سند مالک مشکل نداشته باشد، مالک واقعی برای اجاره آمده باشد نه آن که فرد واسطه ای بیاید و پول پیش یا پول خانه را بگیرد و فرار کند، مستاجر آدم بدی نباشد که دردسر درست کند و...

وی با یادآوری خاطره ای گفت: صاحب خانه ای در محل داریم که بسیار آدم خوبی است اما در خانه اش بیش از ۲۵ مرغ و خروس نگه می دارد و هر مستاجری که وارد این خانه می شود از سروصدای این جانوران و بوی نامطبوعی که دارند شکایت می کند اما چه کار کنیم؟ پیرمردی بیآزار و با اخلا ق اما عاشق مرغ و خروس صاحب خانه شده است.

محمدپور نحوه محاسبه سهم بنگاه از اجاره را تشریح کرد و گفت: روال این است که هر چقدر اجاره ماهیانه تعیین شود یک چهارم آن سهم بنگاه از اجاره دادن است. به عبارت دیگر اگر اجاره ملکی ۴۰۰ هزار تومان باشد ۱۰۰ هزار تومان سهم بنگاه می شود اما در اکثر موارد این درصد را نمی پردازند و تخفیف می گیرند.

وی با تاکید بر این که در هر اختلا فی مشاور املا ک پاسخگوست گفت: اگر مستاجر اجاره ملک یا پول آب و برق و شارژ را ندهد، به خانه آسیب برساند یا شکایتی در مراجع قانونی مطرح شود اولین کسی که باید پاسخگو باشد معاملا ت املا ک است. به عبارت بهتر از زمانی که ملک اجاره داده شد تا زمانی که مستاجر از خانه بیرون برود بنگاه دار پاسخگوی همه اتفاقات خواهد بود.

وی یکی از چالش های مالک و مستاجر را تعداد فرزندان اعلا م می کند و می گوید: اولین چیزی که صاحبخانه در مورد مستاجر جدید سوال می کند تعداد فرزندان است بنابراین ایده آل ترین مستاجر آنهایی هستند که به قول معروف اجاق کور هستند و صاحب بچه نمی شوند و بدترین مستاجر نیز آن افرادی هستند که بیش از ۲ بچه دارند. محمودپور در تشریح این دلیل می گوید: موقع تحویل خانه به مستاجر، تمام شرایط خانه را در قولنامه ذکر می کنیم اما هنگام تخلیه با ده ها مشکل مواجه هستیم که ۹۰ درصد آن را خانواده های بچه دار ایجاد می کنند. وی با اعلا م این که بچه ها دیوارها راخط می کشند، شیشه ها را می شکنند و به ساختمان آسیب می رسانند گفت: ذات بچه در بازی کردن است و هیچ اعتراضی به عملکرد بچه ها نداریم اما مشکل اصلی بین مالک و مستاجر است که صاحبخانه حاضر نیست به خانواده بیش از ۲ فرزند خانه اجاره دهد.

این مشاور املا ک می افزاید: در شرایط فعلی باید قبل از بچه دار شدن به عاقبت کار اندیشید. فردی که خانه ندارد و از درآمد کافی برخوردار نیست به جای آن که به بچه هایش بیفزاید بهتر است کاری کند که خانه دار شود زیرا بچه دار شدن به قیمت التماس کردن به صاحبخانه ها نمی ارزد.

وی از جنجال هایی که تاکنون بین صاحبخانه و مستاجر رخ داده خبر می دهد و می گوید: صاحبخانه ای هنگام عقدقرارداد اجاره، شرط گذاشته که تعداد بچه های مستاجریکی است اما هنوز قرارداد به پایان نرسیده مستاجر بچه دار شده است. آنگاه صاحبخانه به بنگاه مراجعه کرده که منزل را به یک خانواده ۳ نفره اجاره داده ام و اکنون ۴ نفر شده اند باید به اندازه یک نفر اجاره اضافه شود. این مشاور املا ک در پاسخ به این سوال که آیا این قبیل اظهارات را منطقی و انسانی می دانید گفت: ما چه کاره هستیم؟ یکی خانه اجاره می دهد و دیگری خانه اجاره می کند. قبل از سکونت نیز شرایط می گذارند. بنابراین کسی که مستاجر است باید از شرایط فعلی کشور با خبر بوده و بر اساس شرایط موجود اعضای خانواده اش را تعریف کند.

نویسنده : کوروش شرفشاهی