آرامگاه فردوسی را برق گرفت

مخدوش نمودن منظر آرامگاه فردوسی توسی با نصب دكل هایی از سوی وزارت نیرو برای انتقال برق از طریق سرخس به تركمنستان

تعرض به حریم میدان نقش جهان، احداث سد سیوند، توسعه اسكله بوشهر و خط انتقال نیروگاه عسلویه به بوشهر، تخریب حمام خسروآباد و مصلای تبریز و اینك:

مخدوش نمودن منظر آرامگاه فردوسی توسی با نصب دكل‌هایی از سوی وزارت نیرو برای انتقال برق از طریق سرخس به تركمنستان.

در گذشته‌های نه چندان دور وقتی تعرض به حریم میدان نقش جهان اصفهان و مغایرت این عمل با قوانین ثبت جهانی آثار تاریخی و فرهنگی یونسكو، در مطبوعات مطرح شد با اعتراضاتی كه در پی داشت متخلفین در مقام دفاع از خود اعلام داشتند كه قبل از احداث بنا در حریم میدان، درباره مشكلات این پروژه اطلاع‌رسانی به موقع و جدی انجام نگرفته و جلوگیری از ادامه آن مستلزم خسارت می‌باشد.

اگرچه مسئولان میراث فرهنگی ادعایی عكس آن داشتند ولی ظاهر قضیه حكایت از آن داشت كه شاید خود دست‌اندركاران این سازمان نیز، تا این حد از جدی بودن اجرای قوانین جهانی، درباره حفظ و صیانت آثار فرهنگی ثبت شده مطمئن نبودند و طبعاً وقتی كار به جای باریك رسید و حذف ثبت جهانی میدان نقش جهان مطرح گردید با بهره‌گیری از كیسه «بیت‌المال» و تخریب طبقاتی كه مشكل‌ساز شده بودند قضیه فیصله یافت.

در پیگیری و چاره‌اندیشی مشكل پیش آمده برای میدان نقش جهان و سد سیوند و … مسایلی این چنینی، عدم قوانین لازم یا فقدان صراحت لازم، در پاره‌ای قوانین موجود مورد توجه مسئولان قرار گرفت، با توجه به ارزش و اهمیت آثار برجای مانده از تاریخ كهن ایران، اقداماتی در جهت اطلاع قوانین موجود، یا تصویب قوانین و مقررات جدید صورت گرفت. نمایندگان مجلس و دولت قوانین و آیین‌نامه‌های لازم را تهیه و تصویب كردند و براساس آن، كلیه سازمان‌ها و نهادهای دولتی موظف به حفظ حریم میراث فرهنگی و تاریخی كشور شدند و دولت در سال ۱۳۸۳ طی بخشنامه‌ای از آنها خواست كه در طرح‌ها و پروژه‌های توسعه كشور و برنامه‌های عمرانی مطالعات میراث فرهنگی نیز لحاظ گردد و با مجوز میراث فرهنگی اقدامات لازم صورت گیرد اما:

از آنجا كه خیلی‌ها به تجربه دریافته‌اند پاره‌ای قوانین برای كسانی لازم‌الاجراست كه از امكانات «ویژه» برخوردار نباشند. و امكانات ویژه كمك به كش دادن قضایا از طریق مذاكرات پیگیر و زمینه‌سازی برای فراموشی سپردن و یا بی‌اهمیت جلوه دادن تخلفات و ایرادات به وجود می‌نماید خاصه این كه عالباً طرف مقابل خود نیز به صورتی در شكل‌گیری تخلف سهیم باشد چنانكه میراث فرهنگی در به وجود آمدن پاره‌ای از تخلفات یا ندانم‌كاری‌ها و مسایل پیش آمده بی‌اثر نمی‌تواند باشد همچنانكه وقتی با تمام هشدارها و انتقادهایی كه برای بنای ساختمان، در نزدیكی میدان نقش جهان انجام گرفت ساختمان ساخته شد و بعد از آن هم در شرایط اضطراری هزینه‌اش از سوی دولت پرداخت گردید.

نقض قانون حجابی شد برای تاخیر در انجام وظیفه سازمان میراث فرهنگی …

اما در تخلفات بعدی كه آخرین آن مخدوش كردن حریم آرامگاه فردوسی توسط وزارت نیرو می‌باشد چه كسی یا افراد و سازمان‌هایی می‌توانند مقصر باشند.

محمدحسین بحرالعلومی مدیر كل حفظ و احیای بناهای تاریخی كشور با اشاره به وظایف سازمان میراث فرهنگی در حفظ آثار و بناهای تاریخی، گفته است قوانین حاكم بر سازمان میراث فرهنگی از سوی دولت و نمایندگان مجلس وضع شده و برای كلیه نهادهای دولتی و غیر دولتی لازم‌الاجرا می‌باشد.

دولت طی بخشنامه‌ای كلیه سازمان‌های دولتی متبوع خود را موظف كرده است كه در تهیه طرح‌های جامع توسعه از جمله ساخت شهرهای جدید، راه‌سازی، سدسازی و هر آنچه در ارتباط با توسعه كشور انجام می‌گیرد باید با مطالعات میراث فرهنگی و در نهایت مجوز میراث فرهنگی اقدام گردد.

وی در تعرض به حریم منظر آرامگاه فردوسی، سازمان میراث فرهنگی استان را نیز مبرا از تقصیر ندانسته و گفته است مكاتبات زیادی از سوی استان خراسان داشته‌ایم كه با وجود قول و قرارها برای مشخص كردن حریم توس و سازمان‌دهی محوطه آرامگاه و روشن شدن تكلیف شهرك‌های اطراف، هنوز اقدام عملی صورت نگرفته است.

مدیر كل حفظ و احیای بناهای تاریخی كشور با اشاره به مخدوش شدن حریم منظری آرامگاه فردوسی گفته است:

وزارت نیرو مدعی است كه طی نامه‌ای درخواست مجوز از سازمان میراث فرهنگی كرده ولی سازمان تاكنون پاسخ لازم را نداده است. وی همچنین گفته است جای تعجب است كه یك وزارتخانه برای اجرای یك طرح عظیم ملی، تنها به ارسال نامه، بدون پیگیری بسنده كرده است و این سوال را مطرح ساخته كه آیا دریافت نكردن پاسخ نامه، دلیل موافقت و صدور مجوز برای اجرای امری خلاف قانون محسوب می‌شود؟ و اما:

در این كه وزارت نیرو بدون اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی خراسان مبادرت به نصب دكل برق كرده و این می‌تواند یك تخلف به حساب آید جای هیچ بحثی نیست ولی آیا برای ادامه یك پروژه كه قطعاً توقف یا تاخیر آن می‌تواند بار مالی داشته باشد چه مدت باید منتظر ماند و اصولاً یك فرد یا دستگاهی وقتی درخواست خود را به سازمانی ارایه می‌دهد و احیاناً درخواست مجوز می‌كند نباید آن سازمان به صورت خودكار، براساس شرح وظایف در یك زمان منطقی پاسخ مثبت یا منفی درخواست كننده را بدهد یا اینكه باید صاحب نامه هر روز به عنوان «پیگیری» به سازمان مربوطه مراجعه نماید.

اگر وزارت نیرو براساس ادعایی كه كرده درخواست مجوز از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نموده است باید در زمان منطقی جواب خود را دریافت می‌كرده و همچنان كه عدم دریافت پاسخ نامه نمی‌تواند مجوز ادامه كار و احیاناً تخلف باشد تاخیر در پاسخ نیز خود جای سوال و پیگیری را دارد.

شك نیست اجماع نظر تمام مردم ایران در جهت حمایت از زادگاه و آرامگاه مردی كه تا دنیا، دنیاست زبان و فرهنگ فارسی و تاریخ ایران وامدار زحمات ۳۰ ساله اوست وزارت نیرو دكل‌های برق را از حریم منظر و مسیر دید صدها هزار بازدید كننده مدفن پاك او دور خواهد ساخت اما: آیا مقامی هست كه این پرسش را مطرح سازد مسئولیت اتلاف وقت و هزینه نصب و كندن و تغییر مسیر آن با چه كسی است؟ آیا غیر از «بیت‌المال» كسان دیگری هم باید از عهده این خسارت برآیند یا خیر؟

مسعود رحمانپور