نیای شناگر پرندگان

دانشمندان با كشف فسیل های پرنده ای كه ۱۱۰ میلیون سال پیش می زیسته و به نحو چشمگیری شبیه یك پرنده آبی امروزی كوچك بوده است، شكاف موجود در تكامل پرندگان را پر كردند. یكی از این فسیل …

دانشمندان با كشف فسیل های پرنده ای كه ۱۱۰ میلیون سال پیش می زیسته و به نحو چشمگیری شبیه یك پرنده آبی امروزی كوچك بوده است، شكاف موجود در تكامل پرندگان را پر كردند. یكی از این فسیل های تازه در شمال غربی چین، حتی نشان از وجود پرده هایی بین پاها را دارد. یافته ها از همان ایده ای پشتیبانی می كنند كه در آن، همه پرندگان حاضر از شترمرغ گرفته تا اردك و مرغ و مگس از تبار نیایی هستند كه در كنار ساحل می زیسته است.

اولین فسیل این پرنده (Gansus yumenensis) ۲۵ سال پیش در كنار شهر Yumen در ایالت Gansus چین كشف شد و همین نام را هم بر خود گرفت. اما فسیل باقیمانده تنها شامل یك پا و قسمتی از قوزك بود كه تنها نشان می داد Gansus كوچك بوده (تقریباً هم اندازه یك سینه سرخ)، اما هنوز هم ناشناخته ها بسیار بود.

در سال ۲۰۰۴ محققان به رهبری «های لو یون» (Hai Lu Yun) از آكادمی علوم زمین شناسی چین به این ناحیه برگشتند و حدود ۴۰ فسیل دیگر Gansus را در ناحیه ای یافتند كه زمانی دریاچه بوده است. بهترین فسیل های حفظ شده تقریباً كامل بودند و حتی قسمت هایی از پرها هم آشكار بود اما هیچكدام شامل جمجمه پرنده نمی شدند.

استخوان های فوقانی پیكر نشان می داد كه Gansus، مشابه اردك های امروزی توانایی پرواز از سطح آب را داشته است. پاهای پرده دار و زانوان استخوانی - كه احتمالاً ماهیچه هایی قوی را نگه می داشته - نشان از آن دارد كه Gansus توانایی شنا كردن را هم داشته است. «ماتیو لامانا» Matthew C.Lamanna)) معاون سرپرست بخش دیرین شناسی مهره داران در موزه تاریخ طبیعی كارنگی در پیتزبورگ می گوید: «ما آن را بیشتر شبیه یك اردك شیرجه رو یا یك لون تصور می كردیم ولی امروز آن را یك شناگر یا غواص می بینیم.»

پرندگان نخست حدود ۴۰ میلیون سال قبل از حیات Gansus تكامل یافتند اما نخستین شان مثل آركئوپتریكس بیشتر شبیه دایناسورهایی بودند كه اكثر دیرین شناسان عقیده دارند پرندگان از تبار آنها هستند. در عوض Gansus از شكل استخوان بندی برخوردار است كه در پرندگان امروزی به چشم می خورد- برای نمونه استخوان های قوزك و پای فوقانی در هم درگیر شده اند.

«لامانا» می گوید: «از ابتدای دوران كرتاسه هیچ پرنده دیگری مثل این با پرندگان امروزی نسبت نزدیكی ندارد.» زمانی كه Gansus می زیست اغلب پرندگان در آسمان از نوعی بودند كه به «پرندگان وارون» شناخته می شوند، چون برخی استخوان های پاها و كتف هایشان در مقایسه با پرندگان امروزی وارون بود.

اما به نظر می رسد در این دریاچه چینی، Gansus غالب ترین پرنده بوده است. حدود ۸۰ درصد فسیل پرندگانی كه تاكنون كشف شده اند، Gansus بوده اند. شاید همین نكته سرنخ هایی به دست دهد كه چگونه پرندگان امروزی بعدها غلبه یافتند در حالی كه پرندگان وارون همراه با دایناسورها در ۶۵ میلیون سال پیش منقرض شده اند. در ترسیم درخت خانوادگی پرندگان هم دانشمندان به این نكته رسیده بودند كه اكثر خویشاوندان نزدیك پرندگان امروزی در كنار یا داخل آب می زیسته اند.

«می دانستیم زنجیره پرندگان آبزی سرانجام به پرندگان امروزی رسیده است.»

NewYorkTimes,Jun.۱۶.۲۰۰۶

كنت چانگ

ترجمه: الهیار امیری