یاما و نیاما

آهیمسا به معنای ”عدم خشونت“ یا ”بی آزاری“ است این مرحله اولین جزء پنج گانه ”یاما“ از یوگای ۸ مرحله ای ”پاتانجلی“ است ”آهیمسا“ در معنای لغوی خود ”در صلح و آرامش بودن“ می باشد که خودبه خود انعکاس و بازتاب چنین فضائی ”عدم خشونت و بی آزاری“ نیز تعریف می شود

● واژه ”یاما و نیاما“ چیست؟

یاما و نیاما اصل اول و دوم از یوگای ۸ مرحله‌ای ”پاتانجلی“ است. در این دو مرحله عناوینی مطرح می‌شود که جنبه‌های ”خودشناسی“، ”خودسازی“ و ”رفتار درمانی“ را در بر می‌گیرد.

الف ـ یاما: به معنای کنترل و منظور از آن اجتناب از یک‌سری عوامل خودکار و واکنشی رفتاری می‌باشد. که به ۵ مرحله تقسیم می‌شود:

۱. آهیمسا (Ahimsa) عدم خشونت (بی‌آزاری)

۲. ساتیا (Satiya) عدم ریا (صداقت)

۳. آستیا (Asetia) دزدی نکردن (درستکاری)

۴. آپاریگراها (Aparigraha) عدم وابستگی (رها بودن)

۵. براهماچاریا (Brahmacharia) عدم افراط در روابط جنسی (کنترل و تبدیل انرژی جنسی)

ب ـ نیاما: به معنای انضباط در زندگی و رفتاری و خودشناسی است و کسی‌که پیرو آن است، عواملی در فضای تعهد و اجراء آن، به زندگی شخصی خود وارد می‌کند، نیاما نیز به ۵ مرحله تقسیم می‌شود:

۱. ساواشا (Saosha) نظافت (جسم و احساسات و ذهن)

۲. سانتوش (Santosh) رضایت

۳. تاپاس (Tapas) قربانی دادن

۴. سوادهیایا (Sowad hiaya) مطالعه صحیح

۵. ایشوار پرانیدهانا (Ishvarpranidhana) به یاد خدا بودن

پاتانجلی، فیزیکدان و طبیب هندی که در ۲۶۰۰ سال پیش می‌زیسته است و یوگا را از حالت انحصاری بیرون آورده و به‌صورت تعریف شده و طبقه‌بندی شده به عموم معرفی نمود و مراحل سلوک آن به ۸ مرحله تقسیم می‌شود که امروزه به (آشتانگایوگا) معروف است. از میان ۱۰ عامل فوق ۴ عامل هستند که برای انسان امروزی، کاربردی فراوان دارند و هرکس با پویش در آنها می‌تواندن بر زندگی شخصی و اجتماعی خود تأثیرگذار باشد و علاوه بر این که مجری آن، در رفتار خودشناسی و خودسازی و پالایش رفتار خود، کار می‌کند، زندگی اجتماعی و ابعاد مادی می‌تواند بر ابعاد بیرونی خود نیز مؤثر باشد.

۱. عدم خشونت (Ahimsa)

۲. عدم وابستگی (Aparigraha)

۳. عدم افراط در روابط جنسی (Brahmacharia)

۴. قربانی دادن (سرعت بخشیدن به اهداف) (Tapes)

انسان امروز در شرایطی زندگی می‌کند که شدیداً نیازمند تجربه‌هائی است که ۴ عامل فوق را در برداشته باشد. خشونت عاملی است که ابعاد آن روزبه‌روز در زندگی کنونی گسترش یافته و اکثر مردم از (وابستگی) و (عدم وابستگی) سوءتعبیرهائی دارند و متوجه این امر نیستند که واقعاً با وابستگی‌هائی که برخی از آنها شدیداً مانع زندگی مؤثر می‌باشد چه باید بکنند؟...

می‌توان گفت که به‌طور کلی سیستم زندگی امروز با آهنگی پیش می‌رود که وابستگی را مرتب افزایش داده و همین‌طور دنیای امروز درماندگی عجیبی در مقابل میل و رابطه جنسی پیدا کرده و بیشتر انسان‌ها واقعاً نمی‌دانند که فضای معتدل بین افراط و تفریط در رابطه جنسی کجاست؟

در چهارمین اصل انتخابی از ۱۰ عامل یاد شده یعنی قربانی دادن (Tapas) با فضائی آشنا می‌شویم که راه رسیدن به اهداف مادی و معنوی و سرعت بخشیدن برای دست‌یابی به آنها را توسط تکنیک‌های مؤثر آموزش می‌گیریم.

● آهیمسا

چرا آهیمسا در ابتدا آمده است؟

آهیمسا به معنای ”عدم خشونت“ یا ”بی‌آزاری“ است. این مرحله اولین جزء پنج‌گانه ”یاما“ از یوگای ۸ مرحله‌ای ”پاتانجلی“ است. ”آهیمسا“ در معنای لغوی خود ”در صلح و آرامش بودن“ می‌باشد که خودبه‌خود انعکاس و بازتاب چنین فضائی ”عدم خشونت و بی‌آزاری“ نیز تعریف می‌شود.

در بسیاری از کتب مربوط به این قسمت، ”آهیمسا“ را به ”آزار نرساندن“ و ”اعمال خشونت نکردن“ تعریف کرده‌اند، در حالی‌که عناوین و تعاریف مذکور، نتیجه و حاصل تلاش‌هائی است که شخص برای رسیدن به صلح و آرامش، آشنا و مرتبط می‌کنند و مرحله ”بی‌آزاری“ در واقع فضائی است که همه انسان‌ها، آن را بالقوه در خویش دارند و شخص پوینده با تلاش پی‌گیر و آگاهانه خویش، خود رفتار او نیز از آن فضا سرچشمه می‌گیرد و او به ”بی‌آزاری“ می‌رسد، در آن جایگاه دیگر خشونتی وجود ندارد که تصمیم بگیرد انجام دهد یا نه. خشونت نکردن یا آزار نرساندن در جائی معنا می‌یابد که فرهنگ یا موج خشونت وجود داشته باشد و شخص تصمیم بگیرد که خشونت را انتخاب نکند، بلکه ”عدم خشونت“ را انتخاب کند، ولی وقتی او در آن جایگاه واقعی آهیمسای درونی خود بایستد، دیگر خشونت نکردن مفهومی نمی‌یابد، چون او دیگر در فضای دوگانگی ”خشونت“ یا ”عدم خشونت“ نیست. او در این حالت در مکانی خاص ایستاده و به همین دلیل در این‌جا ”آهیمسا“، ”بی‌آزار بودن“ تعریف می‌شود نه ”آزار نرساندن.“

● تعریف آهیمسا

یوگای پاتانجلی رسیدن به ”وحدت وجود“ است و در این راه، یوگی تمامی توجه و تلاش خود را بر این منوال می‌گذارد که انعکاس وحدت جهان هستی را، ابتدا در وجود خود ببیند و سپس با آن متحد و یکی شود، برای این منظور او کلیه وابستگی‌های آشکار و نهان خود را یک‌به‌یک می‌بیند و به موازات رشد و تکامل در این راه آنها را پشت‌سر می‌گذارد و با کاهش هر یک از آنها، آزادتر و سبک‌تر، در نتیجه ”پویاتر“ این راه واقعی را طی می‌کند. هنگامی‌که شما با دست و زبان و یا پندار خویش از خود آثار تخریب و خشونت برجای می‌گذارید و قلب موجود زنده‌ای را می‌شکنید، یک رشته وابستگی متناسب با میزان تأثیر تخریب بین قلب شخص آزرده و آگاهی شما برقرار می‌شود. اگر آگاهی شما ”رشد“ کرده باشد، این رشته را همیشه می‌بینید و اگر آگاهی شما ”خام“ باشد، باز هم این رشته وجود دارد، ولی از آن آگاه نیستید و این وابستگی بین قلب آن شخص و ناخودآگاه ”شما“ برقرار می‌شود، در این هنگام شما نمی‌توانید با ”خاطری سبک و آزاد“ تمرینات عمیق ”مراقبه“ و سایر تمرینات ”یوگا“ را انجام دهید و یا به‌طور کلی زندگی ”شاد“ و ”پویائی“ داشته باشید زیرا این رشته وابستگی بنا به میزان استحکام و هویت خودش، شما را به جهان مادی پیرامونتان (ارتباط‌ها و فضاهای دیگر...) متصل می‌کند و این اتصالات مانند لنگرهای سنگین کشتی هستند که جسم بزرگ آن را به کف اقیانوس وصل کرده و مانع حرکت آن می‌شود. کسی‌که راه معنوی ”خودشناسی“ را می‌پیماید مانند سفینه‌ای است که نیاز دارد خود را سبک کند و به سرعت پرواز خود بیافزاید. نبودن در فضای ”آهیمسا“ و تلاش بسیار برای دستیابی به آن، مانند همان ”کشتی“ است که لنگرهایش را به کف اقیانوس محکم وصل کرده‌اند و ”ناخدا“ سوخت زیادی را به موتور محرکه تزریق می‌کند تا حرکت ایجاد کند ولی تلاش او بی‌ثمر خواهد ماند.

---