چگونه با بلوغ زودرس فرزندانمان برخورد کنیم

امروزه بسیاری از پدرها و مادرها نگران پدیده ای در فرزندانشان هستند به نام بلوغ زودرس و این که می خواهند بدانند با این پدیده چگونه باید برخورد علمی و درست داشته باشند

● وقتی زود بزرگ می‌شوند

امروزه بسیاری از پدرها و مادرها نگران‌ پدیده‌ای در فرزندانشان هستند به نام بلوغ زودرس و این‌که می‌خواهند بدانند با این پدیده چگونه باید برخورد علمی و درست داشته باشند. این نوشتار می‌کوشد در این زمینه اطلاعات کاملی به شما بدهد.

ظاهر شدن علائم بلوغ از نظر فیزیکی و هورمونی در دختران قبل از ۸ سالگی و در پسران قبل از ۹ سالگی، بلوغ زودرس نامیده می‌شود.

ابتدا این کودکان بلندتر از همسن‌های خود هستند، ولی به دلیل بلوغ زودرس استخوان‌ها، در نهایت قد کوتاه‌تری خواهند داشت. بلوغ در دختران با بزرگ شدن سینه‌ها و عادت ماهانه ظاهر می‌شود و در پسران با افزایش شهوت که به شکل اختلالات رفتاری تظاهر می‌کند.

بلوغ زودرس از ۲ جنبه اهمیت زیادی دارد:

جنبه اول علت ایجاد‌کننده آن است که پزشک متخصص با انجام آزمایش‌های لازم و پیگیری‌های منظم و دقیق نوجوانان مبتلا، در طی مدت طولانی به دنبال علت ایجاد آن می‌گردد.

● جنبه دوم اثر بلوغ زودرس، رشد قدی و روانی نوجوان است.

در بیشتر دخترها، علت خاصی برای بلوغ زودرس دیده نمی‌شود و بیشتر جنبه خانوادگی دارد و در سایر افراد خانواده (مادر یا خواهران)‌ نیز چنین حالتی دیده می‌شود، ولی در مواردی، بیماری‌های مهم دستگاه عصبی مرکزی مثل تومورهای مختلف، عفونت و التهاب مغز یا ضربه به جمجمه می‌تواند این حالت را ایجاد کند. گاهی کیست‌های تخمدانی با تولید هورمون‌های جنسی زنانه، باعث بلوغ زودرس می‌شوند. در پسرها حالت سرشتی کمتر دیده می‌شود و بیماری‌های زمینه‌ای مثل تومورهای سیستم عصبی مرکزی بیشتر شایع است. در این کودکان (پسر یا دختر)‌ بررسی مغز باMRI حتما انجام می‌شود. سونوگرافی از تخمدان‌های و شکم و بررسی آزمایشگاهی هورمون‌های مختلف و نیز تعیین سن استخوانی انجام می‌شود. در صورت طبیعی بودن معاینات و آزمایش‌ها، حتما باید هر ۶ ماه یک بار توسط پزشک بررسی انجام شود.

● عوارض بلوغ زودرس

کودکان در مقابل استرس‌های جوانی قرار می‌گیرند و نمی‌دانند چه کار باید بکنند. این کودکان از نظر جسمی تظاهرات بلوغ را دارند، ولی تجربه کافی را ندارند. دختران با ظاهر شدن علائم عادت ماهانه ممکن است دچار مشکلات روحی شوند. در هر دو جنس به دلیل افزایش تمایل به شهوت، رفتارهای ناهنجار مثل خودارضایی شیوع دارد.

● علائم و نشانه‌ها

در دختران علائم ابتدا با بزرگ شدن سینه‌ها ظاهر می‌شود و بعد از آن موهای نواحیای از بدن که غدد جنسی در آنها وجود دارد، دیده می‌شوند، مانند دستگاه تناسلی و زیربغل یا حتی گاهی اطراف سینه‌ها. عادت ماهانه نیز در مرحله نهایی است. اطراف نوک سینه‌ها تیره و ضخیم می‌شود و نوک سینه‌ها جلو می‌آید. جوش نیز در صورت این کودکان افزایش می‌یابد.

در پسران اولین علامت بزرگ شدن بیضه و سپس بلوغ دیگر اجزای اندام تناسلی است.

قد این کودکان ابتدا بلندتر از همسن‌های خودشان است. صدای این کودکان ضخیم می‌شود و موهای صورت به شکل زودرس ظاهر می‌شوند. بررسی‌های آزمایشگاهی و عکسبرداری اندازه‌گیری میزان هورمون‌های بلوغ می‌تواند کمک‌کننده باشد. تصویربرداری سر به صورت رادیوگرافی یاMRI از نواحی مختلف مغز نیز در تشخیص کمک کننده است.

● آیا درمان بلوغ زودرس لازم است؟

هنگامی‌که بلوغ در سنین پایین شروع شود، رشد قدی کودکان بیشتر می‌شود و به نسبت کودکان همسن خود، قد بلندتری خواهند داشت، ولی پس از ۲ یا ۳ سال رشد قدی متوقف می‌شود و آنها در نهایت بزرگسالان کوتاه قدی خواهند شد. از نظر شکل فیزیکی و ظاهری بدن نیز ممکن است مشکلاتی دیده ‌شود. به علاوه، از نظر روانی نیز این کودکان دچار مشکلات زیادی خواهند شد.

رشد سینه‌ها یا ایجاد قاعدگی در دختران کم‌سن یا رویش‌ موهای صورت و کلفتی صدا در پسران کم‌سن در مقایسه با سایر همسالان خود، باعث بروز اضطراب شدید در این کودکان و والدین آنها می‌شود. بخصوص در دختران مبتلا، احتمال سوءاستفاده‌های جنسی نیز وجود دارد.

بنابراین درمان باید بسیار زود شروع شود (قبل از سن استخوانی ۱۲ سال برای دختران و ۱۳ سال برای پسران)‌. در صورت موفقیت، پزشک درمان را تا رسیدن کودک به سن طبیعی بلوغ ادامه می‌دهد و سپس قطع می‌کند تا بلوغ به طور طبیعی و در سن طبیعی پیش رود.

در واقع، آگاهی والدین از نشانه‌‌های بلوغ زودرس و مراجعه زود و به موقع، موفقیت درمان را به دنبال دارد. نکته مهم این است که هوش این کودکان طبیعی و حتی در مواردی بالاتر از کودکان همسن خودشان است، ولی به دلیل تغییرات ظاهری و نیز تاثیر هورمون‌ها، ممکن است دچار اختلالات رفتاری، حالت‌های تهاجمی و حتی افسردگی شوند. بلوغ زودرس برای کودک و خانواده او، مشکل مهمی است و در دختران مبتلا احتمال سوءاستفاده جنسی و در پسران، گرایش به پسران بزرگ‌تر و تاثیرپذیری از رفتارهای نامناسب آن وجود دارد. بنابراین آموزش دقیق به والدین الزامی است.

● نقش والدین

والدین باید با ایجاد یک رابطه صادقانه و دوستانه با دختر یا پسر مبتلای خود برای او توضیح دهند که پیدایش این تغییرات در چه سنی طبیعی است و حالا که در او به صورت زودرس ایجاد شده، چه مراقبت‌ها و درمان‌هایی ضروری است. ارتباط والدین با مربیان و معلمان آموزشی آنها، در برقراری ارتباط دوستانه این کودکان با هم سن و سال‌های خود بسیار حیاتی است.

در محیط مدرسه است که عدم توجه به شرایط جسمی و روحی این کودکان باعث بروز مشکلات روانی جدی می‌شود و بنابراین معلمان آگاه و دلسوز در برقراری ارتباط طبیعی بین این کودکان و همکلاسی‌هایشان نقش کلیدی دارند.

در برخی موارد، روش‌های جراحی برای درمان توده‌هایی که در مغز به صورت نابجا هورمون ترشح می‌کنند، استفاده می‌شود.

● ارتباط چاقی بیش از حد و بلوغ جنسی زودرس

طبق آزمایش‌ها و تحقیقات انجام شده، هم در مورد پسران و هم در مورد دختران، چاقی و بلوغ جنسی در ارتباط با یکدیگرند، اما این وابستگی و ارتباط با یکدیگر متفاوت است. از این لحاظ که در دختران ارتباط مثبت و در پسران ارتباطی منفی بین این دو وجود دارد.

به این معنی که دختران با بلوغ جنسی زودرس، چاق‌تر از حد معمول هستند اما پسران مبتلا به بلوغ زودرس، لاغرتر از حد معمول‌اند.

در هر دو مورد، به محض مشاهده چاقی یا لاغری غیرعادی، باید آزمایش‌ها و ملاحظات مربوط به بلوغ زودرس را انجام داد.