عبور از دهلیز قصاص

این روزها فیلم سینمایی «دهلیز» نخستین اثر بلند سینمایی بهروز شعیبی روی پرده سینماهاست؛ یک درام تلخ اجتماعی با قصه‌ای پرکشش، فضاسازی مناسب و بازی‌هایی بیادماندنی.

این روزها فیلم سینمایی «دهلیز» نخستین اثر بلند سینمایی بهروز شعیبی روی پرده سینماهاست؛ یک درام تلخ اجتماعی با قصه‌ای پرکشش، فضاسازی مناسب و بازی‌هایی بیادماندنی.

«دهلیز» که سال گذشته در جشنواره فیلم فجر مورد تحسین منتقدان و کارشناسان قرار گرفت، در بستر و فضایی اجتماعی اما از دیدگاه و زاویه ای متفاوت مساله قصاص را به تصویر می کشد.

فیلم به شکلی ظریف و هوشمندانه داستان خود را به گونه ای پیش می برد که زمینه برای تقابل مخاطبان فراهم شده تا در یک سو موافقان حکم قصاص قرار بگیرند و در دیگر سو مخالفان آن صف بندی کنند.

در «دهلیز» گرچه از یک سو قصاص اتفاقی تلخ تصویر می شود، اما در مقابل به عنوان خواستی منطقی و به نوعی حق خانواده مقتول نیز محسوب می شود؛ اما مساله ای که فیلم به آن می پردازد این است، اکنون که مقصر از کرده خود پشیمان است و اساسا انسان خلافکاری نیست، انجام حکم قصاص و داغدار کردن خانواده ای دیگر، چه لزومی دارد.

از این رو شاید در نگاه اول «دهلیز» فیلمی در تقبیح حکم قصاص به نظر آید اما این اثر را با توجه به پایان بندی اش باید اثری در تمجید از عمل گذشت دانست.

هرچند به تناسب موضوع، فیلم تمی نسبتا تلخ دارد با این حال فیلمساز تلاشی برای تحمیل این تلخی و ناامیدی بر مخاطب نداشته و تا انتهای داستان نیز امید به گشایش گره و مشکل در فضای اثر باقی می ماند.

ویژگی مهم فیلم، ایجاد فضایی سرشار از سکوت ، مکث و در نهایت ریتمی یکدست است که فرصت همراهی و تامل را به تماشاگر می دهد.

این درحالی است که در سینمای ایران اساسا به سکوت به عنوان یکی از عناصر دراماتیک اهمیت کمتری داده می شود.

شعیبی سردی و رکود حاکم بر زندگی مرد و خانواده اش در سایه حکم سنگین قصاص را بخوبی تصویر می کند، اما این کارگردان جوان که پیش از این توانایی خود را در عرصه ها ی مختلف بازیگری و کارگردانی فیلم ها ی کوتاه نیز آزموده بود، در دهلیز دست به ریسک های بزرگی زده است.

از انتخاب فیلمنامه ای حساس گرفته تا پذیرفتن ریسک حضور رضا عطاران در نقشی کاملا جدی. همچنین بازی متفاوت هانیه توسلی و نقش آفرینی بازیگر نوجوان فیلم محمدرضا شیرخانلو نیز پازل بازیگری این فیلم را تکمیل کرده است.

شعیبی در گام نخست فیلمسازی اش به شکلی کاملا هوشمندانه، فیلمی ساخته که جای بحث و گفت وگوی فراوانی در ارتباط با مساله ای حقوقی و اجتماعی دارد و بی تردید این یکی از خصایص و رسالت های اصلی سینماست تا بتواند شرایط و زمینه را برای بروز گفتمان های گوناگون در جامعه فراهم آورد.

عرفان جلالی