جنگ، مستحق ظاهرگرایی نیست

وقتی در چهارم آبان ۱۳۵۹ عراقی‌ها به سختی وارد خرمشهر شدند و این بندر قشنگ را اشغال کردند، همه چیز را تمام شده می‌دیدند. فرماندهان عراقی جمله‌ای داشتند که می‌گفتند: «حالا اگر …

وقتی در چهارم آبان ۱۳۵۹ عراقی‌ها به سختی وارد خرمشهر شدند و این بندر قشنگ را اشغال کردند، همه چیز را تمام شده می‌دیدند. فرماندهان عراقی جمله‌ای داشتند که می‌گفتند: «حالا اگر ایرانی‌ها خرمشهر را می‌خواهند باید بروند به کره ماه!»

این جمله مانند ضرب‌المثلی در میان عراقی‌هایی که در خرمشهر بودند، رایج بود.

طعم اشغال خرمشهر فقط ۱۹ ماه کام عراقی‌ها و بزرگترهایشان را شیرین کرد.

بعد از آن ایرانی‌ها بودند که ثابت کردند برای دفاع از چیزهایی که دوست دارند، چقدر سرسخت و قدرتمند هستند.

آنچه گاهی سینما و تلویزیون ما را درباره جنگ رنج می‌دهد، درست ندیدن انسان است. ادبیات جنگ به انسان و خواستن و توانستن‌هایش بیشتر نزدیک شده است. شاید به همین علت باشد که وقتی سینما و تلویزیون به ادبیات اصیل جنگ تکیه می‌کند، می‌تواند به انسانی نزدیک شود که در چهره‌اش سیمای یک ملت پیداست.

در ۲ دهه گذشته هر کجا که نویسنده‌ای و سینماگری به دور از خودپسندی‌ها در کنار هم قرار گرفته‌اند، اثری جنگی پدید آمده است که با دیگر آثار کاملا متفاوت بوده است، زیرا به حقیقت جنگ نزدیک‌تر شده‌اند.

نه این جنگ، نه سوم خرداد و نه سینما و تلویزیون، هیچ کدام مستحق سطحی‌پسندی و ظاهرگرایی نیست. واقع‌گرایی در سینمای جنگ یک اصل است و آنچه ما را درباره موضوع مورد بحثمان متحول می‌کند، مطالعه درباره این واقعه بزرگ است. واقع‌گرایی یعنی بلوغ و بلوغ یعنی تشخیص خوب از بد.

مرتضی سرهنگی