آموزش مبارزه با فقر از طریق آی سی تی

شهر نایروبی پایتخت کشور کنیا حدود سه میلیون جمعیت دارد بیش از ۵۰ درصد از این جمعیت را مردم فقیر تشکیل می دهند و در مناطق مسکونی ناهمگون اطراف شهر زندگی می کنند مردم فقیر شهری اغلب اطلاعات خود را از طریق رادیو, روزنامه یا پوسترهای تبلیغاتی به دست می آورند اما منبع اصلی اطلاعات آن ها از طریق مصاحبت با اقوام, دوستان و آشنایان و ملاقات حضوری با آن ها حاصل می شود

شهر نایروبی پایتخت کشور کنیا حدود سه میلیون جمعیت دارد. بیش از ۵۰ درصد از این جمعیت را مردم فقیر تشکیل می‌دهند و در مناطق مسکونی ناهمگون اطراف شهر زندگی می‌کنند. مردم فقیر شهری اغلب اطلاعات خود را از طریق رادیو، روزنامه یا پوسترهای تبلیغاتی به دست می‌آورند اما منبع اصلی اطلاعات آن‌ها از طریق مصاحبت با اقوام، دوستان و آشنایان و ملاقات حضوری با آن‌ها حاصل می‌شود. تماس این افراد با مسوولان و سیاستمداران جهت اعلان خواسته‌های آن‌ها نیز بسیار محدود است.

در این بین، زنان فقیر شهری در دسترسی به اطلاعات محدودیت بیش‌تری دارند. این زنان که در نواحی اطراف شهر و در شرایط نامناسب زندگی می‌کنند، از نظر مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها، فرصت‌های تولید درآمد، امنیت شغلی و جسمی ‌و مسایل مربوط به حقوق بشر و نیز دسترسی به مسکن، فعالیتشان نسبت به مردان در سطح پایین‌تری قرار گرفته است. مشارکت محدود زنان در تصمیم‌گیری‌ها و روند سیاستگذاری، آن‌ها را از پیشرفت اقتصادی و اجتماعی و مسایل عمدهء مربوط به خود محروم کرده است اما آنان می‌دانند که کسب دانش اولین قدم در انجام تغییرات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است.

پروژهء فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات زنان ( WICT ) در کنیا، استعدادهای موجود در زمینهء ایجاد تحرک و جنب و جوش در مردان و زنان کنیا را مورد بررسی قرار داد. این یک پروژهء کوچک آزمایشی بود که از سپتامبر ۲۰۰۰ تا مه ‌۲۰۰۱ مورد استفاده قرار گرفت تا مهارت زنان فقیر در ایجاد ارتباط کلامی ‌آنان را افزایش دهد تا آنان بتوانند نیازهای خود را بیان کنند.

در این پروژه به زنان فقیر شهری مهارت تولید تصویر آموزش داده شده است. این امر باعث شد که آنان اهمیت ارتباط و دسترسی به اطلاعات را بیش‌تر درک کنند. هدف انجام این کار برداشتن موانع موجود و کمک به زنان فقیر در جهت دسترسی آنان به فن‌آوری آی.سی.تی و افزایش توان آن‌ها در تجزیه و تحلیل اطلاعات موجود و رفع موانع مربوط به آن بوده است.

دهکده‌های ماتارا و ردیمد دو بخش ناهماهنگ اطراف شهر نایروبی را تشکیل می‌دهند. قبل از سال ۱۹۶۰ در جایی‌که در حال حاضر دهکدهء ماتارا وجود دارد یک معدن قرار داشت که از آن مواد ساختمانی مورد نیاز یک شرکت ساختمانی استخراج می‌شد. با تعویض صاحبان معدن بعضی از مردم قسمتی از زمین‌های معدن که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته بود را تصاحب کردند. سپس صاحبان زمین کوشیدند تا با زور و درگیری و ایجاد آتش‌سوزی و سایر روش‌های دیگر، این ساکنان غیرقانونی را از زمین‌ها اخراج کنند.

دهکدهء ردیمد در حقیقت یک زمین بازی مدرسه بود. در سال ۱۹۷۸ تعدادی از مردم اطراف آن ناحیه به سبب جابه جایی اجازه یافتند تا به طور موقت در آن زمین که برای ساخت مدرسه در نظر گرفته شده بود، اقامت کنند. آن‌ها سرپناه‌هایی از کاغذهای باطله برای خود درست کردند و به همین علت آن محل به شهر کاغذی شهرت یافت. در سال ۱۹۸۶ پس از آن‌که شهر کاغذی به خاطر یک آتش سوزی به تل خاکستر تبدیل شد، یک کشیش کلیسای ردیمد ورق‌های آهن، ستون، درب و پنجره و وسایل ساختمانی دیگر در اختیار ساکنان شهر قرار داد. این منطقهء مسکونی پس از بازسازی به ردیمد تغییر نام یافت. سپس ساکنان شهر گرد هم جمع شدند و گروهی به نام اتحاد دهکده را تشکیل دادند و تصمیم گرفتند تا با صرفه‌جویی روزانه، بودجه‌ای مناسب جهت خرید زمین مسکونی فراهم کنند.

یکی از ابتکارات آی.سی.تی، پروژهء فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات زنان ( WICT ) بود که توسط کشورهای پرو، زیمبابوه و کنیا به اجرا درآمد. این یک پروژهء آزمایشی بود که به زنان فقیر شهری فرصت می‌داد که با حمایت آی‌.سی.تی مهارت‌های ارتباطی موجود خود را بهبود ببخشند و با دریافت آموزش مختصر و به کارگیری آن‌ها به کسانی که می‌توانند بر سطح زندگی آنان تاثیرگذار باشند و هدف این پروژه در واقع افزایش دسترسی به آی‌.سی.تی در مناطق شهری بود.

هدف دیگر، درک این مطلب بود که چگونه می‌توان کانال‌های ارتباطات لفظی زنان فقیر را قوی کرد و نیز چگونه آنان می‌توانند به اطلاعات آی‌.سی.تی دسترسی پیدا کنند و چگونه این دسترسی می‌تواند به اقتدار آنان کمک کند.

زنان از این نظر که فرصت مناسبی به دست آورده بودند تا بتوانند درد و رنج‌های خود را ابراز کنند، از انجام این پروژه به شدت استقبال کردند. آن‌ها ۱۹ نفر را جهت دیدن آموزش تولید ویدئو از بین خود انتخاب کردند. گروه شرکت‌کننده از دهکدهء ردیمد را اغلب زنان مسن تشکیل می‌دادند. این گروه بیش‌تر مادربزرگ‌های بیوه‌ای بودند که مسوولیت نگهداری از کودکان یتیم را به عهده داشتند. گروه ماتارا را اغلب زنان جوان بین ۲۰۰۳۵ سال تشکیل می‌دادند که تحصیلات بهتری داشتند اما بیکار بودند.

چهار روز آموزش گروه ۱۹ نفرهء زنان ماتارا و ردیمد توسط گروه کاری باعث انسجام آنان شد. هدف اصلی گروه کاری، انتقال مهارت‌های مورد نیاز مربوط به تولید ویدئو به زنان بود تا آنان بتوانند کار تهیهء ویدئو را شروع کنند. به هنگام کار گروهی زنان در مورد اهداف پروژهء WICT توجیه شدند و چگونگی استفاده از دوربین فیلمبرداری و نحوهء نگارش یک متن ساده و چگونگی تهیه و تولید آن به آنان آموزش داده شد. نتیجهء کار گروهی تولید فیلمی ‌به نام «داستانمان را بگوییم» بود.

متن و خطوط داستان فیلم، توسط خود زنان تعیین می‌شد. آن‌ها تصمیم گرفتند که فقر را مبنای تولید فیلم خود قرار دهند و بر آن تاکید کنند. زنان دهکدهء ماتارا تصمیم گرفتند که فقر زنان بیوه را عنوان کنند. در این فیلم زنان ماتارا به وضع معیشتی خود که چگونگی تهیه و توزیع غیرقانونی مشروبات الکلی در دخمه‌ها بود، اشاره شد و نیز موضوع زباله، آتش‌سوزی و تراکم جمعیت نشان داده شد.

زنان دهکدهء ردیمد تصمیم گرفتند فعالیت‌های گروهی خود را در راستای بهبود شرایط زندگی خود متمرکز سازند و با مشکلات موجود مبارزه کنند. اتحادیهء این دهکده همچنین در نظر دارد با صرفه‌جویی روزانه در جهت خرید مسکن اقدام کند.

در ۲۸ مه ‌۲۰۰۱ زنان دهکدهء ردیمد و ماتارا، مهمان‌هایی را جهت نمایش ویدئویی خود دعوت کردند. این مهم‌ترین بخش نمایش ویدئویی این زنان در سالن انجمن انگلیسی در نایروبی بود. بیش از ۱۲۰ نفر از مسوولان دولتی و محلی در این نمایش شرکت کردند. این مهمانان عبارت بودند از‌ هان.گودانا بونایا، وزیر امور خارجهء وقت، گریس وانیونی، رییس مسکن نایروبی، شورای سر پناه پاموجا و یک میزبان مهمانان از انجمن اهداکنندگان جهانی، تشکل‌های غیردولتی گروه زنان و افراد محلی.

تجربهء تهیه ویدئو به زنان فرصت داد تا به طور مستقیم با شنوندگان صحبت و رابطهء دوستانه‌ای با وزیران و مسوولان ارشد دولت برقرار کنند.

● افزایش نفوذ زنان

این پروژه به زنان کمک کرد تا نیازهای خود را بشناسند و راه‌های رسیدن به آن را بیابند و نیز آن‌ها را ابراز کنند. پروژه همچنین به زنان کمک کرد تا به قدرت گفت‌وگو پی ببرند و قدر اطلاعات را بدانند و درک کنند که دسترسی به چنین اطلاعاتی، حق آن‌هاست و اطلاعات غلط می‌تواند بسیار مخرب باشد.

آن‌ها همچنین به اهمیت ویدئو به عنوان یک وسیلهء ارتباطی پی بردند. با وجود نداشتن سواد کافی آن‌ها می‌توانستند با به کارگیری ویدئو تمام مسایل مربوط به خود را به سیاستمداران و خیران به طور واضح و مستقیم منتقل کنند.

پروژهء کنیا موفق شد جایزهء سازمان ارتباطات در حال پیشرفت( APC ) سال ۲۰۰۱ را به خود اختصاص دهد: این جایزه به خاطر قدردانی استفاده از فن‌آوری ارتباطات در راه عدالت اجتماعی به آنان داده شد.

● بهبود روند گفت‌وگو با مسوولان محلی

امکان برقراری تماس به زنان امکان داده است که به سادگی مسوولان محلی را شناسایی کنند و مسایل مورد نظر به آنان را انتقال دهند، امکان چنین کاری در گذشته مشکل بود. زنان به راحتی می‌توانند به اطلاعات جامع، برای مثال در مورد حدود مناطق مسکونی غیررسمی ‌دسترسی پیدا کنند. آنان توانسته‌اند با بحث و گفت‌وگو از تخریب مناطق غیررسمی ‌مسکونی در دهکده‌های ماتارا و ردیمد جلوگیری کنند. مسوولان ارشد اداری می‌توانند برای انجام هرگونه تغییر و یا ساخت و ساز با کمیته‌های روستایی مشورت کنند.افزایش قدرت زنان در کنیا باعث بالارفتن ظرفیت توسعهء کشور در جهت مثبت شده است. دسترسی زنان به اطلاعات مهم در همسایگی، تماس‌های اجتماعی، اقتدار خانوادگی و آگاهی علمی ‌از ضروریات بقای خانواده و اجتماع است. زنان ظرفیت فراگیری مهارت‌هایی را به دست آورده‌اند که به طور معمول مخصوص باسوادان است.

این پروژه به ما آموخته است که کارکردن با زنانی که از نظر سیاسی قدرتمندترند و از ناشناخته‌ها هراس کم‌تری دارند، آسان‌تر است.

از پروژهء فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات زنان از این نظر به عنوان بهترین تجربه شده که به زنان اجازه می‌دهد تا نیازهای خود را به شکل قانع‌کننده‌ای در اختیار مسوولان قرار دهند و نظر آنان را به درد و رنج زنان فقیر شهری جلب کنند. داستان این زنان داستان فقر، بیکاران، مردان جوان ضعیف، فرزندان و نوه‌هاست، داستان بیوه‌ها و یتیم‌های مبتلا به ایدز است، تلاش این افراد جهت رسیدن به یک زندگی مناسب گواه بر کسب یک تجربهء طولانی است.

دسترسی به فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات مدرن به عنوان یک ابزار در راستای افزایش قدرت زنان بسیار حایز اهمیت است، در صورتی که این فن‌آوری جهت مبارزه با بی‌عدالتی مورد استفاده قرار گیرد. دموکراسی نیازمند شناخت است، نیازمند شنیده شدن است. مهم است که زنان فقیر با استفاده از فن‌آوری می‌توانند به نمایندگی از طرف همهء زنان فقیر صحبت کنند و بر موانع فرهنگی و جنسی موجود فائق آیند.

امیر سپاس مقدم

منبع:

fuw/retlehs/scod/gro.noitcalacitcarp//:ptth۴۰fdp.tciw_aynek