بخورنخورهای سرماخوردگی

سرماخوردگی بیماری ویروسی است که عمدتا مجاری فوقانی تنفسی درگیر آن می شوند از آنجا که ویروس های مختلفی در بروز این بیماری دخیل هستند, بنابراین درمان دارویی قطعی ای برای آن وجود ندارد

سرماخوردگی بیماری ویروسی است که عمدتا مجاری فوقانی تنفسی درگیر آن می‌شوند. از آنجا که ویروس‌های مختلفی در بروز این بیماری دخیل هستند، بنابراین درمان دارویی قطعی‌ای برای آن وجود ندارد...

از دیرباز درمان سرماخوردگی، درمان علامتی بوده است و عموم مردم تفکرات خاصی بر درمان‌های تغذیه‌ای دارند اما واقعیت این است که هیچ تحقیقی در این رابطه نشان نداده یک ماده غذایی می‌تواند باعث بهتر یا بدتر شدن حال فرد سرماخورده شود. تمام این مسایل بسیار تجربی است. در این مطلب به برخی از این تفکرات و درست یا اشتباه بودن آنها اشاره می‌شود.

● ادویه‌ها و سرخ‌کردنی‌ها

گفته می‌شود موادغذایی محرک، سرخ‌کردنی‌ها و فلفل یا موادغذایی ترش مثل سرکه می‌توانند علایم سرماخوردگی به‌خصوص سرفه و احتقان ناحیه گلو را افزایش دهند. حقیقت این است که غذاهای تند واقعا محرک هستند و نه‌تنها در افراد سرماخورده بلکه در افراد سالم نیز می‌توانند به‌صورت موضعی روی مخاط‌ها تاثیر بگذارند. وقتی مخاط به‌خاطر بیماری تحریک شده است، مسلما مصرف غذاهای تند می‌تواند باعث تحریک بیشتر شود. افرادی که شدیدا سرما می‌خورند، رغبتی به مصرف این مواد ندارند و کمتر کسی پیدا می‌شود که حین بیماری خود به دنبال مصرف این نوع از موادغذایی باشد.

● آب‌پرتقال و لیموشیرین

مصرف آبمیوه در جریان بیماری‌های التهابی به‌خصوص اگر تب‌دار باشند، بسیار خوب است البته صرف‌نظر از نوع میوه. آبمیوه‌ها حاوی مقادیر قابل‌توجهی آنتی‌اکسیدان‌های مختلف هستند که با مکانیسم‌های خاصی اثرات ضدالتهابی دارند و از آنجا که سرماخوردگی یک بیماری التهابی است، مصرف آن می‌تواند مفید باشد اما نباید در تاثیر بهبود آن روی سرماخوردگی اغراق کرد. میوه‌ها حاوی مقادیری کربوهیدرات و قند هستند و می‌توانند تا حدی کالری موردنیاز را در اختیار بدن قرار دهند. این موضوع زمانی اهمیت دوچندان پیدا می‌کند که بیمار سرماخورده به دلایلی مثل احتقان گلو یا تب و بی‌اشتهایی نتواند خوب غذا بخورد. در ضمن، هر لیوان آبمیوه حدود ۱۲۰ کیلوکالری انرژی دارد و در این شرایط می‌تواند مفید واقع شود.

● ویتامین C

ویتامین C سرماخوردگی را درمان نمی‌کند اما بسیاری از علایم آن مثل آبریزش، احتقان گلو، بینی و... به واسطه خواص آنتی‌هیستامینی این ماده مغذی می‌تواند بهبود پیدا کند. البته طبق تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده دوزی از ویتامین C که می‌تواند خواص آنتی‌هیستامینی کلینیکی داشته باشد، بالای یک گرم است و فرد بیش از ۱۰۰۰ میلی‌گرم باید ویتامین C مصرف کند تا آثار آنتی‌هیستامینی آن را در سطح گردش خون ببیند. مصرف بالای ویتامین C می‌تواند در برخی افراد، باعث اسهال شود و در کسانی که سابقه سنگ‌های کلیوی اگزالات کلسیمی دارند، شانس بروز سنگ کلیه را افزایش دهد. البته این موضوع تنها تئوری است و تاکنون گزارشی در رابطه با ابتلا به سنگ کلیه با مصرف یک تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم ویتامین C گزارش نشده است.

در برخی شرایط از ویتامین C به عنوان دارویی برای درمان نشانه‌های سرماخوردگی استفاده می‌شود و اگرچه منابع طبیعی آن خوب است اما فرد باید برای تامین مقادیر مورد نیاز این ویتامین حدود یک کیلوگرم مرکبات مصرف کند.

● شلغم

از جمله موادغذایی مرسومی که به خصوص در تهران به مبتلایان سرماخورده توصیه می‌شود و گفته می‌شود مرهم سینه است، می‌توان از شلغم نام برد. هنوز تحقیقی علمی در رابطه با تاثیر شلغم بر سرماخوردگی انجام نشده است اما از آنجا که شلغم کالری پایین و فیبر بالایی دارد و حاوی املاح است در صورتی که بیمار می‌تواند آن را مصرف کند و با خوردنش احساس بهبود کند، اشکالی ندارد اما نباید شلغم را جایگزین غذای اصلی کرد.

● سوپ و آش

سوپ، غذایی آبکی است و از کشورهای دیگر وارد فرهنگ غذایی ما شده و به شکل ایرانی درآمده است. سوپ‌های ما در واقع آش‌هایی مملو از سیب‌زمینی، گوشت، ورمیشل و سبزی‌ها هستند. ترکیب‌های سوپ ایرانی حتی از خانه‌ای به خانه‌ای دیگر و از آشپزی تا آشپز دیگر متفاوت است. در صورتی که بیمار می‌تواند سوپ حاوی منابع پروتئینی مثل گوشت و کربوهیدرات پیچیده مثل پاستا یا سیب‌زمینی را بخورد، بسیار مفید است. آش‌های ایرانی هم ترکیب‌های متنوعی دارند و از نظر محتوی کالری قابل‌توجه هستند و در صورت تحمل بیمار توصیه می‌شوند.

● پیاز و سیر

پیاز و سیر خواص ضدمیکروبی دارند و مفید هستند اما مطالعه‌ای که در آن برای مصرف این مواد و اثرات درمانی آن مقداری تعیین‌ کرده باشد، نداریم. مصرف این موادغذایی به شکل خام یا پخته بسیار خوب است. سیر ماده غذایی‌ای است که دستگاه ایمنی را تقویت می‌کند و هر چقدر دستگاه ایمنی در بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی مقاوم‌تر باشد، ریشه‌کنی بیماری سریع‌تر خواهدبود. سیر در عین اینکه عامل تقویت‌کننده سیستم ایمنی است آنتی‌اکسیدان فراوانی هم دارد و آثار ضدالتهابی آن به اثبات رسیده است. مشکل سیر، بوی آن و تاثیرش بر روابط اجتماعی است که البته این موضوع برای بیماری که تب دارد و در منزل در حال استراحت است، چندان اهمیتی ندارد. البته سیر وقتی پخته می‌شود به خصوص در سوپ تا حدود زیادی بوی خود را از دست می‌دهد ولی خاصیتش تغییر نمی‌کند.

دکتر تیرنگ نیستانی

متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دانشیار انستیتو تحقیقات تغذیه کشور و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی