اضطراب را نابود نکنید!

اضطراب جزیی از زندگی ماست. اتفاقا میزان کم اضطراب و حتی افزایش تدریجی آن تا حد متوسط می‌تواند به بهبود عملکرد ما در کاری که قرار است آن را به نحو احسن انجام دهیم، منجر شود. این …

اضطراب جزیی از زندگی ماست. اتفاقا میزان کم اضطراب و حتی افزایش تدریجی آن تا حد متوسط می‌تواند به بهبود عملکرد ما در کاری که قرار است آن را به نحو احسن انجام دهیم، منجر شود. این بهبود عملکرد و مثبت بودن اثر اضطراب در واقع یک منحنی شبیه توزیع نرمال دارد که اگر از حد معینی بیشتر شود، در سراشیب عملکرد قرار می‌گیریم. در واقع، بیشتر شدن اضطراب از حد معمول و متوسط باعث کاهش راندمان کاری و عملکرد ما می‌شود و درست در همین موقع است که فرد مضطرب به خاطر اضطرابش، آن هم اضطرابی که با زندگی او تداخل ایجاد کرده، ناراحت می‌شود و به دلیل این آزار و ناراحتی باید حتما در جستجوی درمان باشد. خلاصه این که هدف ما از درمان اضطراب، از بین بردن آن نیست بلکه کاهش آن است...

اضطراب نوعی ادراک مفید است که می‌تواند ما را از خطرها آگاه ‌کند اما وقتی تبدیل به سوء ادراک شود دچار اشکال خواهیم شد. در واقع آنچه باعث اضطراب می‌شود، خود رخداد نیست بلکه تفسیر و معنایابی ما از آن رخداد است. به نوعی می‌توان در این بحث، به استرس هم اشاره کرد. ما نمی‌توانیم استرس‌های خود را از بین ببریم. زندگی بدون استرس و دلشوره‌های منطقی بسیار بی‌مزه و غیرقابل تحمل خواهد بود. چه بخواهیم و چه نخواهیم تنها راه چاره ما فراگیری شیوه‌های کنار آمدن با استرس است و باید قبول کنیم که این موضوع به عنوان یک پدیده واحد در زندگی همه افراد وجود دارد و فقط منحصر به ما نیست. وجود این اضطراب‌های رایج در بین مردم که ما آن را اضطراب منتشر می‌گوییم و همه روزه وجود دارند، می‌تواند با روش‌های تغییر افکار منفی و باورهای ناکارآمد در افراد، به حد مطلوب و قابل قبول برسد. افراد باید به طور اتوماتیک افکار منفی خود را تشخیص دهند و برای تغییر آن افکار برنامه‌ریزی کنند. حتما می‌دانید که زیرساخت‌های فکری ما باورهایی هستند که هیچ توجیه منطقی برای آن وجود ندارد و ما باید گاهی اوقات با توجیه منطقی خود و حتی امتحان کردن و آزمودن آن باور غلط آن را مطرود کنیم.

مثلا شما خودتان می‌توانید آن موقعیت اضطراب‌آور را بازسازی کنید و بیازمایید آیا آنچه در موردش فکر می‌کنید، صحت داشته یا خیر. با این کار آن فرض‌های ناکارآمد که در ذهنتان داشتید کمرنگ شده و از بین می‌روند و درمی‌یابید که نگرش و تفسیر و معنای شما از آن رخداد بوده که باعث به وجود آمدن چنین اضطرابی شده است. البته قطعا شما بسته به میزان اضطرابی که با آن درگیر هستید، نیازمند بررسی و گاهی مداخلات پزشکی می‌شوید. هدف از دارودرمانی و رفتاردرمانی و تغییر افکار شما توسط روا‌ن‌پزشک نیز هموار کردن مسیر زندگی‌تان است و نه از بین بردن و به صفر رساندن استرس و اضطراب شما. ما حتی برای کسانی که نوعی ترس و اضطراب بی‌دلیل از مواجهه با شیء یا موقعیتی هستند (نوعی فوبیا دارند) نیز مواجهه‌ای تدریجی همراه با اصلاح افکار را در نظر می‌گیریم.

دکتر سید وحید شریعت

روان‌پزشک استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران