تولد زودرس و خطر ابتلا به دیابت

دیابت نوع ۲ در دهه‌های اخیر، در کشورهای آسیایی و نیز کشور ما ایران گسترش پیدا کرده است. یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهند که تا سال ۲۰۰۷، ۱۱۰ میلیون نفر از جمعیت آسیا به دیابت مبتلا …

دیابت نوع ۲ در دهه‌های اخیر، در کشورهای آسیایی و نیز کشور ما ایران گسترش پیدا کرده است. یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهند که تا سال ۲۰۰۷، ۱۱۰ میلیون نفر از جمعیت آسیا به دیابت مبتلا بودند که این آمار شامل تعدادی از افراد جوان و میانسال نیز بود. با چنین وضعیتی، محققان تخمین می‌زنند که تا سال ۲۰۲۵ تعداد افراد مبتلا به ۱۸۶ میلیون نفر برسد. شناسایی و پیشگیری عوامل ایجادکننده این اپیدمی از موضوعات مهمی است که زمینه کنترل موثر شیوع این بیماری مزمن را فراهم خواهد ساخت. به منظور کنترل شیوع دیابت، علل زمینه ساز بیماری دیابت از دوران نوزادی و حتی جنینی باید مورد پیگیری قرار گیرد.

در مطالعه‌ای که اخیرا در مجله علمی دیابت چاپ شده است، پژوهشگران سوئدی گروهی از افراد که با وزن کم هنگام تولد و به صورت نارس در بیش از ۵۰ سال پیش متولد شدند را مورد بررسی قرار داده‌اند. در این مطالعه، ابتلا به دیابت در این گروه، با گروهی از افراد که هنگام تولد، دوران کامل جنینی را طی نموده بودند و وزن طبیعی داشته‌اند مقایسه گردیده است.

در این مطالعه بیش از ۶ هزار نفر شرکت داشتند که از بین آنها ۲۹۳۱ فرد به صورت نارس (قبل از هفته ۳۷ بارداری) و ۲۱۷۶ نفر با وزن کم هنگام تولد (کمتر از ۵/۲ کیلو) ولی با طی دوران کامل جنینی متولد شده بودند. تجزیه و تحلیل داده‌های بیمارستانی نشان داد که ۵۰۸ نفر در طی ۲۰ سال اخیر تحت درمان دیابت قرار گرفته‌اند. نتایج به‌دست آمده از این مطالعه حاکی از آن است که خطر ابتلا به دیابت در افرادی که به صورت خیلی نارس (قبل از هفته ۳۲ بارداری) متولد شده‌اند در مقایسه با کسانی که به موقع بدنیا آمدند، ۶۷ درصد بیشتر بوده است. علاوه بر آن، این مطالعه نشان داد که کمبود وزن در هنگام تولد نیز می‌تواند میزان خطر ابتلا به دیابت را تا ۷۶درصد افزایش دهد.

پژوهش دیگری که بر روی کودکان ۴ تا۱۰ ساله انجام شده است و نتایج آن در مجله پزشکی New England منتشر گردیده، به مقایسه اثرات تولد نارس و نیز کم وزنی در زمان تولد در استعداد ابتلا به دیابت پرداخته است. همان‌طور که می‌دانیم ریشه اصلی بیماری دیابت نوع دوم، مقاومت به انسولین می‌باشد. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که ۲ عامل تولد زودهنگام و نیز کم وزنی در زمان تولد، حتی در سنین کودکی باعث افزایش مقاومت به انسولین شده که زمینه دیابت نوع دوم را در سال‌های آتی زندگی فراهم خواهد نمود.

نکته عملی:

با توجه به شیوع روزافزون دیابت نوع دوم پیشگیری از این بیماری باید حتی در مراحل قبل از تولد نوزادان مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس پایش منظم رشد جنینی که منجر به تولد بهنگام نوزاد و نیز وزن مناسب در هنگام تولد می‌باشد، از بروز مقاومت به انسولین در سال‌های بعد و نیز بروز دیابت در بزرگسالی پیشگیری می‌کند.

دکتر حمیدرضا فرشچی

متخصص تغذیه بالینی و متابولیسم