کرمانشاه, گهواره تمدن ایران باستان, دارای بیشترین تنوع آثار تاریخی است

قدیم ترین نوشته ها, گویای این است که کرمانشاه از نخستین زیستگاه های بشری و مهد تمدن بوده و اکنون نیز یکی از غنی ترین مناطق از نظر آثار تاریخی, جاذبه های طبیعی و قابلیت های توریستی است

قدیم‌ترین نوشته‌ها، گویای این است که کرمانشاه از نخستین زیستگاه‌های بشری و مهد تمدن بوده و اکنون نیز یکی از غنی‌ترین مناطق از نظر آثار تاریخی، جاذبه‌های طبیعی و قابلیت‌های توریستی است.

این منطقه از لحاظ استراتژیکی و موقعیت جغرافیایی از دیرزمان اهمیت بسزایی داشته و با شاهراه‌های ارتباطی پراهمیتی همچون جاده شاهی، جاده ابریشم، جاده بزرگ خراسان و راه‌اصلی مرز عراق مرتبط بوده است.

به گفته هرتسفلد، کرمانشاه در سده ۱۹ میلادی به دروازه آسیا شهرت داشته است و اکنون نیز بزرگراه کربلا و عتبات عالیات از این منطقه می‌گذرد.

موقعیت خاص جغرافیایی، ویژگی‌های طبیعی، شرایط آب و هوای مساعد و مطلوب، وجود آب‌های معدنی فراوان، چشمه‌سارها و سراب‌ها، مرداب‌ها، پوشش‌های جنگلی و گیاهی، دشت‌های وسیع و جلگه‌های سرسبز، تنوع اقلیمی و کوهستانی‌، کوه‌های سرافراز، تپه ماهورها، غارهای شگفت‌انگیز، حیات‌وحش، زندگی سنتی، فرهنگ و آداب و رسوم اصیل، گویش‌ها و آیین‌های متنوع، صنایع دستی و روستاهای زیبا جلوه‌های اکوتوریستی و استراتژیکی منحصر به فردی در این سرزمین ایجاد کرده است.

● موقعیت جغرافیایی

استان کرمانشاه با مساحت بیش از ۲ میلیون و ۴۳۴ کیلومتر مربع در غرب کشور ایران قرار گرفته است و از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان‌های لرستان و ایلام و از شرق به استان همدان منتهی می‌شود.

شهرهای استان کرمانشاه عبارتند از: اسلام‌آباد غرب، پاوه، دالاهو، سرپل‌ذهاب، گیلانغرب، جوانرود، قصرشیرین، روانسر، سنقر، صحنه، هرسین، کنگاور، تازه‌آباد و شهر کرمانشاه.

براساس آمار مرکز آمار ایران در سال ۲۰۰۶ میلادی استان کرمانشاه یک میلیون و ۹۰۲ هزار و ۷۶۰ نفر جمعیت داشته است و شهر کرمانشاه که مرکز این استان است با ارتفاع ۱۲۰۰ متر از سطح دریا و تقریباً با وسعت ۸۵۴۷ کیلومتر مربع دارای ۱۴ بخش، ۱۳ دهستان، ۸۵۰ روستا و جمعیتی بالغ بر ۹۷۰ هزار و ۳۶۲ است.

مدارک باستان‌شناسی و آثار پیش از تاریخ موجود در غارها و تپه‌های کرمانشاه نشان می‌دهد که این منطقه به عنوان نخستین زیستگاه انسان و تمدن بشری، یکی از مراکز مهم جمعیتی بوده است.

برای نخستین بار در جهان آثار سکونت و بقایای استخوان انسان نناندرتال در غارهای شکارچیان «مرتاریک» و «مرآفتاب» کوه بیستون کرمانشاه پیدا شده است و آثار مربوط به سیر تحول مراحل زندگی انسان از عصر حجر تا دوره‌های تمدنی پیش از تاریخ و حکومت‌های بزرگ در این نواحی کشف شده است.

قدیمی‌ترین آثار سکونت بشر در کرمانشاه مربوط به دوره پارینه سنگی در غار «بیستون»، غار «بیستون»، غار «کولیان»، غار «قبه»، غار «دواشکفته»، منطقه «گاکیه»، «گنج‌دره»، «گودین‌تپه»، «تپه سراب» و «تپه آسیاب» کرمانشاه کشف شده است و باستان‌شناسان، قدمت آن‌ها را پایان هزاره نهم و هزار دهم قبل از میلاد (۱۱ تا ۱۳ هزار سال پیش از میلاد) تعیین کرده‌اند.

همچنین ابزارهای سنگی معماری و آثار سکونت روستانشینی اولیه مربوط به دوره‌های فراپارینه سنگی، پارینه سنگی میانی و پارینه سنگی جدید در غار «بیستون»، غار «مرخریل»، غار «کولیان»، غار «قبه»، غار «وزمه»، غار «کل داوود»، غار «ورواسی»، غار «آواز» و پناهگاه «ورکینی»، پناهگاه «دیون»، تپه «چیاجانی»، تپه «تووه خشکه»، تپه «ورگر»، تپه «سراب» و تپه «آسیاب» در شرق و «غار دواشکفت» در شمال شهر کرمانشاه پیده شده است که حاکی از تاریخ کهن این مرز و بوم است.

● تولید نخستین خشت خام

نخستین مردمانی که حدود ۹۰۰۰ سال پیش به علت گرم شدن هوا، غارنشینی را ترک کرده و به یکجانشینی روی آوردند، اهالی این منطقه بودند و نخستین خشت خام را طراحی و تولید کردند و آن را در ساخت خانه به کار بردند.

سنگ‌ نبشته «اتوبانی نی» پادشاه «لولویی» مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد در شهرستان سرپل ذهاب کرمانشاه گویای این حقیقت است، که مردم این سامان نخستین انسان‌هایی بودند که بعد از دوران غارنشینی به ساخت خانه و صنعت روی آورده‌اند.

مردمان این منطقه با اختراع سفالگری، نخستین انسان‌هایی بودند که رو به فعالیت‌های صنعتی آوردند و هنوز آثار فراوانی از آن تمدن باستان در پهنه استان کرمانشاه باقی مانده است.باستان‌شناسان در سال ۱۹۴۵ میلادی با کشف دانه‌ای به نام «امر» در منطقه «کرند غرب» کرمانشاه که می‌توان آن را نوعی بذر جو و گندم دانست، پویایی کشاورزی این سامان را به اثبات رساندند و کشف چند «تبردستی سنگی» در منطقه گاکیه و غرب هرسین کرمانشاه مربوط به حدود ۲۰۰ هزار سال قبل، و نیز کشف قدیمی‌ترین مدارک اهلی کردن حیوانات به ویژه «بز» در تپه گنج‌دره کرمانشاه که نتایج مطالعه آن اخیراً به وسیله پرفسور «ملیندازبدر» در نشریه جهانی «ساینس» منتشر شده است، حاکی از قدمت و پویایی دامداری و اقتصاد پیشینیان در این سامان است.

بنابر آثار باقی مانده، کرمانشاه در هزاره چهارم قبل از میلاد از مراکز مهم تجاری و بازرگانی محسوب می‌شده است و بازرگانان شوشی و بین‌النهرینی در آنجا به داد و ستد کالا مبادرت می‌ورزیده‌اند، بقایای بازارهایی در گودین تپه و چغاگاوانه متعلق به آن دوران، شواهدی بر این مدعاست.

● فرهنگ، گویش و پوشش

مردم این منطقه دارای آداب و رسوم زیبا، فرهنگ غنی، تنوع گویش و نوع پوشش خاص خود هستند. قومیت‌های مختف کرد، لک، فارس و ترک در استان کرمانشاه با سنت‌های خاص خویش از دیر زمان در کنار یکدیگر زندگی مسالمت‌آمیز داشته‌اند.

● صنایع دستی

کرمانشاه از دیرباز به سبب موقعیت ویژه و نیاز مردم به مواد اولیه زیستی مهد صنایع دستی بوده است. هنرمندان و استادان چیره‌دست صنایع دستی کرمانشاه با ذوق و ابتکار خود علاوه بر تامین بخشی از مایحتاج روزمره زندگی مردم،زیبایی و نشاط را به آنان ارزانی می‌دارند و زندگی را سرشار از طرح و رنگ می‌کنند از جمله این صنایع دستی می‌توان به انواع؛ قالی‌بافی و قالیچه، قلمزنی، نقره‌کاری، مسگری، زرگری، فلزکاری، ریخته‌گری، شیشه‌گری، طلا و نقره‌کاری، سفالگری، چرم‌سازی، تسبیح‌سازی، منجوق‌دوزی، موتابی، سراجی، نمدمالی، جاجیم‌بافی، موج‌بافی، گلیم‌بافی، گیوه‌بافی، سبدبافی، چیق‌بافی، پرده‌بافی، معرق، منبت و ظریف‌کاری با چوب، نساجی سنتی و حجاری اشاره کرد.

● طبیعت کرمانشاه

کرمانشاه با شرایط اقلیمی معتدل کوهستانی تنوع آب و هوایی چهار فصل را به سبب وجود کوه‌های متعدد و قله‌های مرتفع و پربرف دارد و چون در مسیر بادهای مدیترانه‌ای قرار گرفته، دو منطقه گرمسیر و سردسیر در کرمانشاه به وجود آمده است. جاذبه‌های طبیعی آن نیز با وجود جنگل‌های انبوه،مرداب‌های بی‌نظیر، جلگه‌های حاصلخیز، نخلستان‌های پربار، تپه ماهورهای وسیع و دشت‌های سرسبز مناظر بدیع و دره‌های عمیق متنوعی را خلق کرده است.

سراب‌ها، چشمه‌ها، نهرها، رودهای پرآب بسیاری که از دل کوه‌های سر به فلک کشیده در دشت‌های این استان جاری شده‌اند، بستر مناسبی برای جاری شدن رودخانه‌های فصلی و دائمی به وجود آورده و حدود ۷۷۰ چشمه و ۷۴ سراب دل هر بیننده را مجذوب خود می‌کند. سراب‌های نیلوفر، گلین، ریحباب، قیر، طاق بستان، یاروی، خضر زنده، خضر الیاس و ده‌ها سراب دیگر از جاذبه‌های زیبا و طبیعی استان کرمانشاه هستند.

● حیات وحش کرمانشاه

وجود کوه‌ها، جنگل‌ها، بیشه‌زارها، سراب‌ها و تالاب‌ها و مراتع مناطق مناسبی را برای رشد و پرورش گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری در استان کرمانشاه به وجود آورده است.

مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست کرمانشاه را می‌توان مناطق حفاظت شده «بیستون»، «بوزین مرخیل»، «قلاجه»، «تالاب هشیلان»، «زله‌زرد»، «بدر و پریشان»، «قوری قلعه» و پناهگاه حیات وحش «ورمنجه» نام برد که این مناطق حافظ گونه‌های متنوع و مختلف گیاهان و پرندگان و جانوران هستند.

این منطقه عبارتند از: آهو، شوکا، کل، بزکوهی، قوچ، میش وحشی، خرس قهوه‌ای و گراز.

● تالاب هشیلان

تالاب (مرداب) هشیلان، به مساحت تقریب ۴۵۰ هکتار یکی از بوم سازگارهای جهان در کرمانشاه است، این تالاب در تشکیلات آبرفتی یک ناودیس تشکیل و محور ناودیسی به سمت جنوب شیب دارد، آب تالاب در بالا دست به صورت سراب و چشمه‌های جوشان بوده و در گستره مرداب به صورت کانال‌های بزرگ و کوچک پخش شده است.

پوشش گیاهی سطح تالاب علفی به صورت گیاهان آبزی در داخل آب و غیرآبزی در جزایر اطراف مستقر شده‌اند، در این تالاب حدود ۱۱۰ جزیره بزرگ و کوچک با مساحت تقریبی ۱۰ هزار مترمربع (یک هکتار) که حدود ۳ درصد مساحت مرداب را شامل می‌شود، وجود دارد و به تناسب شرایط خاص آن ‌گونه‌های گیاهی متنوعی روییده است به‌طوری که محل امنی برای حدود ۲۰۰ نوع بومی و مهاجر به وجود آورده است.

کرمانشاه منطقه‌ای کوهستانی و مرتفع است، کوه‌های آن دارای قلل مرتفع و منظم است و ارتفاعات مهم آن عبارتند از: «دالاهو»، «پرآو (پرآب»، «شاهو»، «سفیدکوه»، «فرخ‌شاد (فرح‌شاد)»، «آتشکده (آتشگاه)»، «گزن»، «سیراوله (سیوله)»، «پنجه علی»، «سردره»، «کوه گز»، «بازی دراز»، «کوه شمالی»، «کوه سه‌سر»، «شاه‌هو»، «امروله»، «دالاخانی»، «کوه سفید» و «کوه حجر».

● کوه بیستون

بیستون یا بهیستون نام امروزی یک کوه به عظمت تاریخ است و در کناری آن از دیرباز یک راه باستانی پررفت و آمد وجود داشته و محل عبور کاروان‌ها و نظامیان از بابل و بغداد به سوی کوه‌های زاگرس و همدان (اکباتان) یا هگمتانه پایتخت قدیم ماد به بابل بوده است.

کوه بیستون به علت شرایط جغرافیایی از آغاز زندگی بشر تا به امروز مورد توجه بوده و محل نیایش پارسیان دوران باستان‌ به‌شمار می‌رفته است و از روزگار کهن رازهای سر به مهر تاریخ را در سینه دارد.کوه بیستون در فاصله ۳۲ کیلومتری شمال‌شرق شهر کرمانشاه قرار دارد، محوطه تاریخی و نگاره‌های بیستون به طول تقریبی پنج و عرض سه کیلومتر است و آثاری از دوران پیش از تاریخ تا به امروز را در بر دارد، تاکنون ۲۸ اثر آن در فهرست آثار ملی و ۱۳ اثر همراه کتیبه بیستون در سی‌امین اجلاس کمیته ثبت میراث جهانی یونسکو شهر یلنیوس کشور لیتوانی در ۸ جولای ۲۰۰۵ میلادی به ثبت جهانی رسیده‌ است.

مهمترین و مشهورترین اثر باستانی در این محوطه نقش برجسته و «کتیبه داریوش» بزرگ است، نگاره‌ها و سنگ‌نبشته‌های بیستون با سه خط و بیش از ۱۲۰۰ سطر تاریخ گویای دورانی طولانی مربوط به نخستین سال فرمانروایی داریوش اول در سال (۵۲۲ پیش از میلاد) از زبان خود اوست.

در کنار کتیبه بزرگ بیستون ۱۱ کتیبه کوچک نیز وجود دارد که آن‌ها هم به سه خط و زبان پارسی باستان، عیلامی و بابلی نمایشگر درست‌اندیشی ایرانیان پاک‌سرشت، دلاوری و قدرت ایرانیان، واگذاری تاج سلطنتی و مراسم مذهبی است.

● طاق بستان

محوطه تاریخی طاق بستان (تاق وسان) از شاهکارهای حجاری ساسانیان بوده و از نظر زیبایی و ظرافت بی‌نظیر است. در دامنه کوهی به همین نام و مکانی بسیار خوش آب و هوا با چشم‌اندازی از چشمه‌های پرآب و درختانی انبوه در نه کیلومتری شمال‌شرق شهر کرمانشاه واقع است.

طبیعت اطراف آن نیز بیشه‌زاری مناسب برای شکار سلاطین محسوب می‌شده است و اکنون هم بقایای گورهای سفالین، مجسمه‌ها، ستون‌ها و سرستون‌های بسیار زیبا که قصرهای باشکوه برجا مانده همراه دیواره‌های شکارگاه شاهی در جنوب مجموعه طاق بستان مشاهده می‌شود.آثاری از دوره ساسانی شامل سنگ‌نگاره‌ تاج ستانی «اردشیر دوم» نهمین پادشاه ساسانی، پیکر «شاپور دوم» و پیکر «شاپور سوم» از پادشاهان ساسانی مربوط به سال‌های ۳۸۳ ـ ۳۸۸ میلادی با فرامینی از آن‌ها با خط پهلوی در طاق کوچک سمت راست دیده می‌شود و طاق بزرگ نیز صحنه‌ تاجگذاری «خسرو پرویز» پادشاه ساسانی در (۵۹۰ ـ ۶۲۸ میلادی)، سنگ‌نبشته‌ خسرو پرویز سوار بر اسب معروف «شبدیز»، پیکر «اهورا مزدا»، پیکر «آناهیتا (ناهید) الهه آب‌ها»،‌ دو «فرشته بالدار»،‌ «درخت‌های زندگی»، «نخجیرگاه» و نقش «محمدعلی میرزا دولتشاه» و کتیبه‌ای به خط پهلوی ساسانی در بر دارد.

● ساعت سنگی و طاق‌گرا

ساعت سنگی یا حوض سنگی در زمان ساسانیان در کنار چشمه‌ای با سنگ ساخته شده است و مخروط فواره‌مانند در وسط آن قرار گرفته است که سطح این مخروط شبیه ساعت به ۱۲ قسمت تقسیم شده است.

بنای طاق‌گرا بر جاده سنگ‌فرشی از دوره ساسانی واقع شده که فلات ایران را به بین‌النهرین ارتباط داده است. این بنا به صورت فضای ایوانی و مستطیل شکل است و قسمت بیرونی آن با بلوک‌های سنگی تراشیده شده و از بست فلزی برای اتصال آن استفاده شده است.

غار «پراو» در جنوب شهر کرمانشاه حد فاصل کوه طاق‌بستان و بیستون قرار دارد در دل کوه «پراو» با یخچال‌های طبیعی و شگفتی‌های درون غار که دره‌ای به عمق ۷۶۲ متر با چندین آبگیر و آبرو در عمق غار. این غار عمیق‌ترین غار آسیا است و به علت شیب و چاه‌های عمیق و سختی صعود به عنوان «اورست» غارهای جهان مشهور شده است.

قوری قلعه بزرگ‌ترین غار آبی آسیا با ۶۵ میلیون سال قدمت یکی دیگر از شگفتی‌های طبیعی و بی‌نظیر دیار کهن زاگرس و قاره اوراسیا است، این غار با طولی بالغ بر ۱۲ کیلومتر و عمق ۳۱۴۰ متر به عنوان یکی از هفت اثر طبیعی ملی ایران به ثبت رسیده است.

داخل غار نهری است زلال و شفاف و همیشه جاری با میزان آب‌دهی ۱۱۱ لیتر در ثانیه. این غار دارای تالارهایی زیبا به نام‌های عروس، کوهان‌شتر، بلور و ستون‌های زیبا و رنگارنگ است.

فراوانی آب در اطراف غار هم شرایط اکوتوریستی را در کنار درختان جنگلی، طبیعتی زیبا و دلفریب را به وجود آورده است، که دل هر بیننده را مجذوب خود می‌کند.

غار کنشت هم در کنار راه قریه کنشت قرار دارد و قدمت آن به بیش از ۴۰ هزار سال می‌رسد.

غار شکاچیان نیز بر دامنه کوه بیستون و بر فراز سر تندیس هرکول قرار دارد.

به گفته باستان‌شناسان این غار در دوره‌های مختلف از جمله دوره جمع‌آوری غذا، دوره کشاورزی، دوره تنولیتیک و دوره‌های تاریخی دیگر مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

در قدیمی‌ترین طبقه این غار مقدار زیادی ابزار سنگی از عهد «لوآلوای جدید» یا «اوریتیک قدیم» کشف شده است. این لایه را می‌توان قدیمی‌ترین آثار فرهنگی و هنری انسان تئاندرتال در ایران دانست.

● معبد آناهیتا

معبد آناهیتا، بنای تاریخی داخل شهر کنگاور از میان معابد ناهید سرزمین مهر، از همه مجلل‌تر بوده است. آناهیتا یا ناهید به موجب اسناد باستان ایران‌زمین ایزد و فرشته نگهبان آب‌ها است که اسم کامل آن «دوری سوراناهیتا» به معنای رود قوی پاک و آب توانای بی‌آلایش است.

کاوش‌های علمی در سال ۱۳۴۷ شمسی در کنگاور ثابت کرد که معبد آناهیتا تحت نفوذ هنر هخامنشی قرار داشته و بنای اصل معبد آناهیتا چهار ضلعی برپشته‌ای سنگی ساخته شده است. اختلاف ارتفاع بلندترین سطح این پشته یا صخره طبیعی با کوتاه‌ترین بخش آن که همسطح اراضی اطراف است، به ۱۵ متر می‌رسد.

گورستانی صخره‌ای متعلق به دوران پارتی درپای دیوار شرقی این معبد کشف شده است که اموات در این قبرها رو به بنای آناهیتا دفن شده‌اند.

پرستشگاه پارتی، آتشکده چهار طاقی، چهار قاپو، مقبره صخره، کیکاوس و گور دخمه در بند از دیگر معابد و پرستشگاه‌های استان کرمانشاه هستند.

● پل‌های تاریخی

بنای اصلی پل خسرو را به خسرو شاهنشاه ساسانی نسبت می‌دهند که بر سر راه قدیمی بیستون به سر ماج قرار دارد. درازای پل خسرو ۱۵۲ متر و ۸۰ سانتیمتر و پهنای آن چهار متر و ۲۰ سانتیمتر است در طول پل هشت دهنه چشمه وجود دارد. پایه‌های پل شش ضلعی هستند و هر پایه از سه قسمت درست شده است.

پل کهنه کرمانشاه نیز در حاشیه شرق کرمانشاه بر روی رودخانه قره سو قرار دارد، پایه‌های این پل متعلق به عهد ساسانی است و در دوره سلجوقی تعمیر و در دوره صفویه بازسازی شده است.

پل بیستون و پل قوزیوند نیز از دیگر پل‌های تاریخی کرمانشاه هستند.

صفه ماد هم بنایی قدیمی از دوره مادها است که در زیر کتیبه حجاری داریوش در بیستون به جا مانده است و پژوهشگران آن را به دوران ماد نسبت می‌دهند.

هیات‌های حفاری ایران و آلمان در سال (۱۳۴۶ هـ.ش) این قسمت را حفاری کردند و به یک راهرو به اتاق مستطیل شکلی به طول ۵/۶ و قطر ۵/۱ متر برخوردند. در این صفه و پیرامون آن ضمن کاوش، مقداری سفال به دست آمد که به نیمه اول هزاره اول پیش از میلاد تعلق دارد.

● اماکن مذهبی

مردم کرمانشاه نخستین ایرانی‌هایی بودند که به دین مبین و مقدس اسلام ایمان آوردند و با ترویج آن پرداختند. مسجد «عبدالله بن عمر» در ریجاب یکی از قدیمی‌ترین مساجد صدر اسلام است و از آن دوران آرامگاه‌هایی از یاران وفادار پیامبر اسلام(ص) که در جنگ‌های بدر و احد و دیگر غروات او را یاری می‌دادند در این منطقه به یادگار مانده است.

آرامگاه «ابودجائه» در ریجاب، مقبره «بابا یادگار»، مقبره «احمد‌بن اسحاق»، مقبره «عبدالله‌بن محمد فاضل تونی»، مقبره «محمد علی بهبهانی»، مقبره «عباسعلی کزازی»، مقبره «عبدالخلیل کرکوتی زنگنه»، بقعه «مالک»، بقعه «سیده‌فاطمه»، حسینیه «امام جمعه»، حسینیه «شیخ محمد هادی جلیلی»، حسینیه «معاون‌الملک»، حسینیه «عبدالله خان بیگلربیگی»، و مساجد «جامعه کنگاور»، «امام زاده کنگاور»، «جامعه پاوه»، «عمادالدوله»، حاج «شهبازخان»، «آیت‌الله بروجردی»، «چهل ستون(جامع)»، «شافعی»ها، «دولتشاه»، «شاهزاده» و «معتمد» از جمله مراکز مذهبی و بقاع متبرکه استان کرمانشاه هستند.

تکیه‌های معاون‌الملک و بیگلربیگی هم از دیگر اماکن مذهبی و تاریخی کرمانشاه به شمار می‌روند که سبک ساخت و معماری آنها بسیار مورد توجه گردشگران است.بنای «قلب مقدس مسیح»، «کلیسای پنطی کاستی» و «نمازخانه مسیحیان» ازجمله کلیساهای موجود در کرمانشاه است.

● گور دخمه‌ها

▪ گور دخمه سان رستم: این گور دخمه که به صورت مجزا در تخت سنگی ایجاد شده است، به دوره ساسانی تعلق دارد.

▪ گور دخمه دیره: این گور دخمه به صورت اتاقک کوچکی در دل کوه ایجاد شده است. باستان‌شناسان گوردخمه دیره را مربوط به دوره ماد می‌دانند.

▪ گور دخمه دکان داوود: این گور دخمه متعلق به دوره هخامنشیان است و به صورت زیبایی در دامنه کوه حجاری شده است. بر در ورودی آن تصویر شخصی به چشم می‌خورد که شیء در دست دارد و در حال انجام مراسم مذهبی است.

▪ گورد دخمه‌های دیگری نیز در استان کرمانشاه وجود دارند که از آن جمله گوردخمه‌های روانسر، سرخ ده، دربند، اسحاق‌وند و برناج را می‌توان نام برد.

● پارک‌های تفریحی

▪ پارک کوهستان در کوه پایه طاق بستان با وسعت ۱۰ هکتار به صورت کمربندی سبز شمال شهر کرمانشاه را پوشانده است و از فراز آن می‌توان شهر کرمانشاه را نظاره کرد.

▪ کمی پایین‌تر از پارک کوهستان به پارک‌‌های شرق و غرب طاق بستان می‌رسیم و کامل کننده این مجموعه از پارک‌ها، پارک شادی است که مکانی فرح‌بخش برای بازی کودکان است.

▪ پارک شیرین نیز از پارک‌های منحصر به فرد کرمانشاه است که روی تپه‌ای در وسط شهر بنا شده است و از فراز آن می‌توان شهر را نظاره کرد. از دیگر پارک‌های شهر می‌توان به پارک‌های شاهد، ولی‌عصر(عج)، آزادگان، معلم، لاله، فدک و شهربازی اشاره کرد.

● موزه‌ها

▪ موزه سنگ در مجموعه تاریخی و فرهنگی طاق‌بستان قرار دارد. در این موزه سرستون‌ها و نگاره‌دار دوره ساسانی، نیم‌تنه خسرو و پرویز (شاه ساسانی)، پیکر اهورا مزدا، پیکر آناهیتا و بهرام نقش شده است. همچنین پایه ستون‌ها، ساق ستون‌ها، و سرستون‌هایی از ادوار تاریخی سلسله‌های مختلف در این موزه موجود است.

▪ موزه خط و کتاب شامل اسناد و مدارک تاریخی، نسخ خطی، آثار استادان معروف خوشنویسی و کتاب‌های خطی در محل تکیه بیگلربیگی قرار دارد.

▪ موزه مردم‌شناسی در بخش جنوبی عباسیه تکیه معاون‌الملک قرار دارد و اشیای مختلف مردم‌شناسی از قبیل: وسایل کشاورزی، دامپروری، شکار، بافت گیوه، آلات موسیقی، وسایل نگارش، روشنایی و نمونه‌هایی از نساجی، پوشاک، لباس‌های بومی و محلی در آن موجود است.

▪ موزه تاریخ طبیعی در دانشگاه رازی کرمانشاه است. این موزه دارای دو تالار و هشت غرفه حاوی بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری از قبیل انواع پرندگان، جانوران و سنگواره‌ها است.

▪ موزه محیط‌زیست هم نمونه‌هایی از حیوانات و پرندگان تاکسیدرمی شده در معرض دید قرار دارند.

▪ موزه شهدا در گلزار شهدای کرمانشاه قرار دارد و دارای یک تالار بزرگ و ۴۲ غرفه است که در این غرفه‌ها وسایل شخصی شهدای استان و وصیت‌نامه‌های آنان نگهداری می‌شود.

▪ بنای موزه دفاع مقدس هم دارای سه طبقه آثار هشت سال دفاع مقدس است و شامل آثاری از حماسه پاوه، حلبچه، جانبازان، آزادگان، شهدای هوانیروز، شهدای ارتش، عملیات مرصاد، فعالیت‌های عمرانی، سرداران شهید، وسایل جنگ، فیلم‌های مستند دفاع مقدس و تالار جنگ است.

● غذاها و شیرینی‌ها

مردم کرمانشاه علاوه بر غذاهای ملی ایرانیان همچون انواع پلو‌ها، خورش‌ها، آش‌ها و خوراکی‌ها، غذاهای مخصوص به خود دارند که فقط دراین ناحیه پخت می‌شود.

برخی از این غذاها عبارتند از: خورش خلال بادام، سوب ترخینه، آش عباسعلی، سیب‌پلو، بژی، چنگال، زو و کره و شلمین است.

روغن کرمانشاهی نیز علاوه بر طعم و عطردهی به بسیاری از غذاها، به عنوان یکی از سوغاتی‌های این ناحیه محسوب می‌شود. شیرینی‌های مخصوص کرمانشاهی هم از شهرت ویژ‌ه‌ای برخوردارند که از جمله‌‌ آن‌ها می توان به نان برنجی، نان شکری، کاک، نان خرمایی و نان روغنی مخصوص کرمانشاه اشاره کرد.

کرمانشاه ـ ابوالحسن باقری‌نسب (خبرنگار اطلاعات)