منتقدان طرح کمک خرید مسکن چه می گویند

دولت انگلیس می گوید, برنامه کمک خرید مسکن به خانه دار شدن شهروندان کمک کرده و در کاهش تب قیمت ها و فروکش کردن نسبی حباب مسکن هم موثر بوده است, اما منتقدان این طرح حرف های خود را دارند

دولت انگلیس می‌گوید، برنامه کمک خرید مسکن به خانه‌دار شدن شهروندان کمک کرده و در کاهش تب قیمت‌ها و فروکش کردن نسبی حباب مسکن هم موثر بوده ‌است، اما منتقدان این طرح حرف‌های خود را دارند. آنها می‌گویند، این برنامه نه تنها به کاهش حباب قیمت مسکن در شهرهای بزرگ مانند لندن کمک نکرده، بلکه به این حباب دامن هم زده ‌است. آنها می‌گویند به‌ویژه تضمین وام توسط دولت، باعث دامن زدن به حباب قیمت‌ها در بازار شده ‌است. از سوی دیگر منتقدان می‌گویند، این طرح شرایط سختی دارد و همه نیازمندان نمی‌توانند از آن بهره‌مند شوند.

گروه دیگری از منتقدان می‌گویند، دادن وام ۹۰ درصدی بدون بررسی دقیق و موشکافانه توانایی افراد برای بازپرداخت اقساط، ممکن است وضعیتی شبیه بحران مالی سال ۲۰۰۸ آمریکا به وجود آورد. در آمریکا در دولت جورج بوش پسر، بانک‌ها و موسسات مالی وام‌های کلانی به خریداران مسکن پرداخت می‌کردند. عدم توانایی وام‌گیرندگان برای بازپرداخت این وام‌ها باعث ورشکستگی دو موسسه بزرگ و معروف آمریکایی به نام‌های «فردی مک»‌ و «فنی ما» شد. ورشکستگی این دو موسسه مالی که وام‌های مسکن کلان به خریداران مسکن می‌دادند، آغاز دومینوی بحرانی بود که دیگر موسسات و بانک‌های آمریکا، اروپا و سراسر جهان را دربرگرفت. حالا منتقدان طرح کمک خرید مسکن دولت انگلیس هم نگران بخش اصلی این طرح یعنی وام‌های ۹۰ درصدی هستند.

گروه دیگری از منتقدان این طرح می‌گویند، این طرح تنها به خانه‌دار‌شدن افراد ثروتمند کمک می‌کند چون کسانی می‌توانند از طریق این طرح خانه‌دار شوند که توانایی پرداخت اقساط سنگین داشته‌ باشند یعنی درآمد سالیانه خوبی دارند. حزب کارگر که اکنون حزب اصلی مخالف دولت است، از منتقدان این طرح است. حزب کارگر می‌گویند، بودجه‌ای که صرف این طرح شده باید صرف ساخت خانه‌های ارزان یا مسکن اجتماعی شود، اما وزارت دارایی انگلیس در پاسخ به این انتقاد مخالفان گفته ‌است که هدف این طرح، تشویق انبوه‌سازان و فروشندگان مسکن به اشباع بازار است تا به این شیوه قیمت مسکن ارزان شود و قدرت خرید مردم در این بازار بالا برود.

بخش‌های دیگر بریتانیا مانند ولز و اسکاتلند، این طرح را به شیوه محتاطانه‌تری اجرا می‌کنند و مثلا در اسکاتلند، این طرح شامل خانه‌ای با حداکثر قیمت ۴۰۰ هزار پوند یا در ولز شامل خانه‌هایی با حداکثر قیمت ۳۰۰ هزار پوند می‌شود، اما در انگلیس این طرح خانه‌هایی تا حداکثر قیمت ۶۰۰ هزار پوند را شامل می‌شود. با وجود این انتقادها، وزیر دارایی انگلیس گفته‌ است این طرح تا سال ۲۰۲۰ ادامه می‌یابد. پیشتر قرار بود این طرح فقط تا سال ۲۰۱۶ اجرا شود.

بانک‌ها و موسسات مالی انگلیس از این طرح استقبال کرده‌اند. بانک لویدز و همچنین بانک آر بی‌اس در کنار بانک‌های اچ اس بی سی، وولویچ و الدرمور که از مهم‌ترین بانک‌های انگلیس هستند، اکنون در این طرح مشارکت دارند، اما نرخ بهره وام این بانک‌ها اندکی متفاوت است. مثلا بانک آر بی اس برای سپرده‌گذاری ۵ درصدی که نرخ بهره دو سال اول آن ثابت باشد، وامی با بهره حداقل ۵درصد می‌دهد. نرخ بهره بانک هالیفاکس اما ۱۹/۵درصد است.

بر اساس آمار ارائه شده توسط دولت انگلیس، ۸۲ درصد از کسانی که از تسهیلات کمک خرید مسکن استفاده کرده‌اند، خانه اولی بوده‌اند. به گفته دولت، این رقم نشان می‌دهد که برنامه کمک خرید مسکن به هدف خود که خانه‌دار کردن افراد بدون مسکن است رسیده‌است.

متوسط قیمت خانه‌هایی که این افراد برای خرید آن از این برنامه کمک خرید مسکن استفاده کرده‌اند، ۱۸۸ هزار پوند بوده‌است. این رقم بسیار پایین‌تر از قیمت متوسط مسکن در سراسر انگلیس است. متوسط قیمت مسکن در سطح ملی در انگلیس، ۲۶۵ هزار پوند است. ۹۴ درصد خانه‌هایی که با استفاده از این تسهیلات خریداری شده‌اند، خارج از شهر لندن بوده‌ است. همچنین براساس آمار دولت، این طرح به ساخت بیشتر مسکن در انگلیس هم کمک کرده‌است. ساخت‌وساز در ۱۵ ماه گذشته، هر ماه رشد داشته و بیشتر شده‌است. این موضوع به اشتغال بیشتر در بخش ساخت‌وساز هم منجر شده‌است. با این حال خرید و فروش خانه‌هایی که در چارچوب طرح کمک خرید مسکن قرار گرفته‌اند، تنها ۶درصد از کل خرید و فروش‌های مسکن در یک سال گذشته در انگلیس را تشکیل داده‌اند.

بانک مرکزی انگلیس اکنون طرحی برای مرحله دوم کمک خرید مسکن و کل بازار مسکن به‌طور کلی، در دست تهیه دارد. کمیته‌ای درون این بانک، هر سه ماه یک بار تشکیل جلسه می‌دهد و به دولت درباره تغییرات این طرح و کارهایی که باید اضافه یا کم بشود، توصیه می‌کند. یکی از بخش‌های مرحله دوم این طرح که اکنون بانک مرکزی مشغول کار روی آن است، مجبور کردن بانک‌ها به محدود کردن پرداخت وام است. وزیر دارایی انگلیس گفته‌است که از پاییز امسال، پرداخت وام تضمین شده از سوی دولت، با محدودیت‌هایی روبه‌رو می‌شودو فقط به اندازه ۵/۴ برابر درآمد سالانه افراد پرداخت می‌شود نه بیشتر. از سوی دیگر، متقاضیان دریافت وام مسکن باید بیشتر از گذشته اطلاعات ریز و جزئی درباره وضعیت مالی و درآمد و تضمین‌هایی برای بازپرداخت اقساط وام بدهند. براساس محدودیت‌های جدید، سقف پرداخت وام برای خرید مسکن ۱۵۰ هزار پوند خواهد بود. این رقم در گذشته ۵۰۰ هزار پوند بود. پرداخت برخی وام‌ها هم تنها مختص خانه‌اولی‌ها است و فقط به آنها تعلق می‌گیرد. همه این تدابیر در پاسخ به انتقادات کسانی صورت گرفته که طرح کمک خرید مسکن دولت انگلیس را خطرناک و باعث ضربه ناگهانی به بازار دانسته‌اند. دو بانک لویدز و هالیفاکس انگلیس که در مجموع نیمی از وام‌های مسکن را در انگلیس پرداخت می‌کنند، هر ماه آمار و گزارش‌های مربوط به پرداخت وام و چگونگی روند خرید خانه توسط متقاضیان را به دولت و کمیته مخصوص این طرح در بانک مرکزی ارائه می‌کنند. دولت می‌گوید که هر ماه با بررسی این آمارها، درباره چگونگی تغییرات احتمالی در این طرح تصمیم می‌گیرد.