انسان مظهر زیبایی

در منظر معارف اسلامی علاوه بر این كه جهان, تجلی زیبایی خداوند است بلكه مصادیقی بارز از زیبایی در صورت ماده و معنی معرفی شده است تا این كه روح خدا و زیبا آشنا نه تنها احساس غربت نكند و راه وصول به اصل خود را فراموش نكند, بلكه در عالم كدر و خشن ماده احساس لطافت و آرامش می كند

در منظر معارف اسلامی علاوه بر این كه جهان، تجلی زیبایی خداوند است بلكه مصادیقی بارز از زیبایی در صورت ماده و معنی معرفی شده است تا این كه روح خدا و زیبا آشنا نه تنها احساس غربت نكند و راه وصول به اصل خود را فراموش نكند، بلكه در عالم كدر و خشن ماده احساس لطافت و آرامش می‌كند. در این مقاله ضمن معرفی گونه‌هایی از مصادیق زیبایی از منظر آیات و روایات، به رابطه زیبایی مادی (محسوس) و غیرمادی(معنوی) به صورت گذرا پرداخته شده است تا هم توجه معارف اسلامی به زیبایی روشن شود تو هم الگویی برای زیباطلبان عرصه هنر باشد تا با الهام گرفتن از آنها به خلق آثار هنری با دیدی توحید بپردازند از ابتذال رهایی یابند.

الف – زیبایی‌های مادی (محسوسات)

۱ـ زیبایی انسانها

در فرهنگ زیباشناسی قرآن علاوه بر زیبایی روحی انساان كه خلیفه الهی است، به زیبایی جسمی انسان‌ها نیز توجه شده است. در معارف قر‌آنی به زیبایی زنهای دنیوی و زنهای بهشتی (حوریان) اشاره شده است. در فرهنگ قر‌آنی زن علاوه بر این كه به عنوان یكی از جلوه‌های زیبایی خلقت و حوری بهشتی معرفی شده، به جنبه‌های احساسی و عشق‌آفرینی آنها نیز توجه شده است كه در حقیقت این نظره به مكتب جمال را تأیید می‌كند كه: عشق زاییده زیبایی است و این زیبایی، تشویق به زندگی مشترك و پیوستگی و ازدواج. كه نهایت اشتیاق با هم بودن است. دارد كه سهم زیادی از این تمایل، در نتیجه زیبایی است. در مورد زیبایی مردها در قرآن سوره یوسف. كه به عنوان احسن‌القصص توصیف شده است. قصه زنان كه در مقابل مشاهده زیبایی حضرت یوسف دست خود را می‌برند، بیان شده است.

«چون زنها یوسف را دیند او را فوق‌العاده بزرگ (زیبا) داشتند و دستهای خود را بریدند (بدون توجه) و با تعجب گفتند پاك است خدا، این یوسف از بشر نیست».(۱)

در حدیثی فرمود: (ان الله خلق آدم علی صورته) (۲)خداوند آدم را به صورت خود آفرید. به هر حال انسان چه زن و چه مرد، یكی از مظاهر و مصادیق زیبایی معرفی شده‌اند.

۲ـ نگاه قر‌آن به زیبایی آسمان

یكی دیگر از مصادیق زیبایی در قر‌آن آسمان است كه یا مناظر زیبا و پر جاذبه نیلگون و پر از ستاره خود چشم هر زیبا طلبی را مجذوب خود می‌گرداند و به هر هنرمندان درس هنرنمایی و زیبا‌آفرینی می‌دهد: «آیا به آسمان بالای سرشان ننگریسته‌اند كه چگونه آن را ساختیم و با زیبایی آراستیم.»(۳)

«ما آسمان دنیا را به ستاره‌ها مزین گردانیدیم.» (۴) این آیات به نكته جالبی اشاره می‌كند و آن این كه خداوند در ذات انسان غریزه زیبا‌جویی قرار داده و بهترین اثرهای هنری و زیبایی را به عنوان نسخه شبیه به اصل به وجود آورده است و آن گاه به این غریزه خفته هشدار می‌دهد كه بنگرد.

۳ـ نگاه قر‌آن به زیبایی جانداران

در اندیشه زیبا‌شناسی قر‌آن حیوانات یكی از مظاهر زیبایی در خلقت هستند كه به زیبایی آنها اشاره شده است: «برای شما در آن جانداران منظره‌ای زیبا قرار دادیم، هنگامی كه شامگاهان آنها را به جایگاه‌های خود بر‌می‌گردانید و صبحگاهان به چرا می‌برید.» (۵)

علامه جعفری می‌گوید: نكته بسیار قابل توجهی كه در تذكر به این زیبایی وجود دارد، این است كه زیبایی در حال ۲ نوع حركت جانداران كه به طور انفرادی یا دسته جمعی از خود نشان می‌دهند، محصول كیفیت حركت آنهاست، حركت صبحگاهی كه به مراتع و دشتهای سرسبز می‌روند و حال پویندگی در ادامه حیات خود را بروز می‌دهند و حركتی كه در شامگاه كه برای استراحت و آرامش و دیدار و انس كه با آشیانه‌ها و بچه‌های خود انجام می‌دهند. (۶)

۴ـ نگاه قر‌آن به زیبایی طبیعت

زیبایی‌های طبیعت یكی دیگر از مصادیق زیبایی در منطق زیبانگری قر‌آن است كه به مناظر زیبا و دلنواز آن اشاره كرده است:

«برای شما از آسمان آبی فرستادیم و به وسیله آن باغهای ریبا و سرورانگیز و بهجت‌آور رویاندیم»، (۷) از هر جفتی نباتات و درختان بحجت‌انگیز و سرور‌انگیز زیبا می‌رویاند». (۸)

---