به سرگردانی میان کار و زندگی خاتمه دهید

خیلی ها می گویند سهم ما از این جهان دیوانه دیوانه, کار است و کار است و کار کار تا جان در بدن داریم و دیگر هیچ کار برای سیرکردن شکم اهل و عیال و عقب نماندن از مسابقه ناجوان مردانه رسیدن به زندگی بهتر یا بی رو دربایستی پول بیشتر و بیشتر

خیلی‌ها می‌گویند سهم ما از این جهان دیوانه دیوانه، کار است و کار است و کار؛ کار تا جان در بدن داریم و دیگر هیچ. کار برای سیرکردن شکم اهل و عیال و عقب نماندن از مسابقه ناجوان‌مردانه رسیدن به زندگی بهتر یا بی‌رو دربایستی پول بیشتر و بیشتر. آن چه که در این میان دیده نمی‌شود و حتی خودمان نمی‌بینیم زندگی شخصی ماست؛ حضور و وجودی است که از خودمان، از آنها که دوست‌شان داریم و دوست‌مان دارند دریغ می‌کنیم و دریغ می‌کنیم و دریغ ...

نمی‌دانم اگر شرایط اقتصادی ما بهتر بود باز هم این چنین خودآزاری و دگرآزاری می‌کردیم اما دور برمان زیادند آدم‌هایی که پولشان از پارو بالا می‌رود اما باز شب و روز کار می‌کنند و کار می‌کنند و کار. چه کسی باید ما را بیدار کند؟ چه کسی باید بین زندگی شخصی و کارمان توازنی ایجاد کند تا ما هم زندگی کنیم: برای خودمان و درکنار آنها که دوست‌شان داریم و دوست مان دارند و برای برخی از ما جوان‌ترها شاید همین عشق به آنهاست که ما را برده کار کرده است و آنها را اسیر تنهایی.

تحقق توازن کار- زندگی در دنیای دیوانه امروز کار آسانی نیست. خیلی‌ها بخش زیادی از وقت خود را حتی در خانه به کار اختصاص می‌دهند و زندگی شخصی ارزنده خود را فراموش می‌کنند. ازسوی دیگر وقتی در زندگی شخصی خود با چالشی روبه‌رو می‌شوند (مانند نگهداری مادر پیرشان یا مشکلی که با همسرشان پیدا می کنند)، تمرکزشان روی کار مختل می‌شود. فرقی نمی‌کند که مشکل کاری شما بزرگ یا کوچک باشد، مهم این است که در صورت وجود چنین مشکلی توازن کار و زندگی شخصی شما به هم می‌خورد که حاصل آن چیزی نخواهد بود جز استرس با همه عواقب‌اش.

ناراحت نباشید، شما می‌توانید توازن کار – زندگی شخصی خود را کنترل کنید و به خودتان فرصتی دهید که به مهم‌ترین مسایل‌تان بپردازید. اولین قدم در این راه، شناخت تغییراتی است که در دنیای کار رخ داده است. سپس می‌توانید رابطه خود را با کار ارزیابی کنید و با استفاده از چند راهبرد اختصاصی به سوی توازن سالم‌تری حرکت کنید.

روزگاری مردم از شنبه تا جمعه و از ۸ صبح تا ۹ شب کار می‌کردند اما مرز بین خانه و کار به خوبی شفاف بود اما جهان تغییر کرده است و متاسفانه این مرزها به دلایل زیر محو شده است:

▪ اقتصاد جهانی: به موازات ورود نیروهای ماهر به بازار کار جهان و واگذاری کار سازمان‌ها به بخش خصوصی و حرکت به سوی تعدیل نیروی کار در بسیاری از سازمان‌ها، مردم تحت فشار کار و تولید طولانی‌تری قرار می‌گیرند تا از شغل‌شان حفاظت کنند.

▪ تجارت بین‌المللی: برای برخی از افراد در سراسر جهان کار به صورت ۲۴ ساعته ادامه دارد و تعطیل نمی‌شود. اگر در سازمانی بین‌المللی شاغل هستید باید به صورت شبانه‌روزی برای رفع مشکلات یا مشاوره آماده باشید.

▪ فناوری پیشرفته ارتباطی: امروزه بسیاری از افراد در هرکجا که باشند، در خانه، در ماشین و حتی در تعطیلات می‌توانند کار کنند و بسیاری از مدیران نیز چنین انتظاری دارند.

▪ ساعت‌های طولانی‌تر: مدیران اغلب از کارمندان خود می‌خواهند که بیشتر از ساعت کار عادی خود کار کنند. اغلب اضافه کار اجباری است. اگر مایلید که ارتقای شغلی پیدا کنید باید بیش از ۴۰ ساعت در هفته کار کنید تا به این آرزویتان برسید.

▪ تغییر نقش‌های خانوادگی: امروزه کارمندان شاغل به طور مشخص از زندگی دوگانه‌ای برخوردارند و چنین حالتی تعهد آنها نسبت به خانواده، دوستان و جامعه را با مشکلاتی روبه‌رو می‌سازد. اگر به دنبال ارتقای موقعیت شغلی یا تهیه پول بیشتر برای خرید خانه یا پرداخت هزینه تحصیل فرزندتان باشید، افزایش ساعت کار می‌تواند وسوسه‌برانگیز باشد. ممکن است برای برخی از افراد افزایش ساعت کار برای انجام کار سنگینی که به عهده دارند ضروری باشد. اما اگر بیشترین زمان خود را به کارتان اختصاص دهید، زندگی خانوادگی شما بهای آن را می‌پردازد. آثار اضافه کار بر زندگی خانوادگی شما به شرح زیر است:

▪ خستگی: وقتی که خسته‌اید توان تفکر و هماهنگی چشمی – دستی شما کاهش می‌یابد و این به معنای کاهش بهره‌وری و افزایش اشتباه شماست. چنین اشتباهاتی موجب آسیب شما یا دوباره‌کاری می‌شود و از اعتبار حرفه‌ای شما می‌کاهد.

▪ خانواده: ممکن است حوادث مهم زندگی خود را از یاد ببرید، حوادثی مانند سالگرد ازدواج‌تان، تاریخ تولد فرزندتان و یا دوستان دوران دبیرستان‌تان. فراموشی چنین حوادثی می‌تواند روابط شما را با آنها که دوست‌شان دارید برهم زند.

▪ دوستان: دوستان مورد اعتماد بخش کلیدی از سیستم حمایتی شما را تشکیل می‌دهند اما اگر بیشتر وقت خویش را در دفتر کارتان بگذرانید و نه با آنها، حفظ و تقویت چنین روابطی مشکل می‌شود.

▪ انتظارات: اگر شما به صورت روتین اضافه‌کار می‌کنید، مسوولیت‌های بیشتری به عهده شما گذاشته می‌شود. چنین چرخه بی‌انتها و فزاینده‌ای از کار و مسوولیت، چالش‌ها و نگرانی‌های بیشتر و بیشتری را در پی خواهد داشت. گاهی اوقات کار در ساعت اضافی مهم است. اگر در سازمانی کار می‌کنید که اضافه‌کار اجباری است نمی‌توانید از آن اجتناب کنید اما باید یاد بگیرید که این حالت را مدیریت کنید. البته اگر بسیار خسته‌اید یا سلامت‌تان به خطر افتاده است و یا با بحران‌های خانوادگی روبه‌رو شده اید باید به اضافه‌کار قاطعانه نه بگویید. بسیاری از مردم در مدیریت ماهرانه انتظارات شغلی و زندگی شخصی خویش با چالش‌های فزاینده‌ای رو‌به‌رو هستند. انتظارات متعدد شغلی و خانوادگی از وقت شما، انتخاب راهی مناسب برای توسعه توازن کار- زندگی را مشکل می‌سازد. هدف نهایی چنین برنامه‌ای، اختصاص وقت شما به اموری است که برای شما از اولویت بیشتری برخوردار است. در ادامه برای ایجاد چنین توازنی موارد زیر پیشنهاد می‌شود:

▪ برنامه هفتگی داشته باشید: پیشرفت تمام فعالیت‌های تان در طول هفته را یادداشت کنید اعم از فعالیت‌های کاری و شخصی. در مورد فعالیت‌های ضروری‌تر و فعالیت‌هایی که با رضایت بیشتری همراه است تصمیم بگیرید. فعالیت‌هایی را که دوست ندارید و یا برای انجام‌شان فرصت ندارید قطع کنید و یا به دیگری بسپارید. اگر از اعتبار کافی برای تصمیم‌گیری در این خصوص برخوردار نیستید، با مدیرتان مشورت کنید.

▪ از گزینه‌های در اختیارتان به بهترین نحو استفاده کنید: در ایامی که برنامه هفتگی شما فشرده است به دنبال پیشنهادهای کارفرمایتان برای تقسیم کار با دیگران یا کار در خانه با استفاده از اینترنت باشید. انعطاف‌پذیری از استرس شما می کاهد و بخشی از وقت شما را آزاد می‌کند.

▪ یاد بگیرید که نه بگویید: خواه همکارتان از شما بخواهد که برنامه فوق‌العاده‌ای را رهبری کنید یا معلم کودکتان از شما بخواهد که به انجمن اولیا و مربیان بپیوندید، در کمال احترام نه بگویید. وقتی انجام اموری که از سر احساس گناه و یا اجبار به آنها می‌پردازید، ترک کنید، فرصت‌های جدیدی برای پرداختن به امور اصلی و لذت‌بخش زندگی برای شما خلق می‌شود.

▪ از کار در کار اجتناب ورزید: در فضای فناوری ارتباطات و تجارت امروزین که تمامی افراد را در دنیایی مجازی، در هر کجا که باشند به هم متصل می‌سازد، حد و مرزی بین خانه و کار باقی نمی‌ماند مگر آن که شما چنین حدودی را ترسیم کنید. برای تفکیک فضای کار از فضای زندگی شخصی خویش آگاهانه تصمیم بگیرید. وقتی در خانواده هستید موبایل‌تان را خاموش کنید و لپتاپ‌تان را کنار بگذارید.

▪ مدیریت زمان داشته باشید: وظایف خانگی خود را به نحو موثری سازمان‌دهی کنید. روزی یکی دو تکه لباس شستن بهتر از جمع کردن لباس‌ها برای تعطیلی آخر هفته است. در واقع تقسیم امور خانه به فعالیت‌های کوچک تر نقطه شروع خوبی برای مدیریت زمان است. تهیه جدول هفتگی مهم‌ترین وظایف خانگی است و نیز جدول فعالیت‌های روزانه موجب می‌شود که گرفتار اضطراب انجام امور در آخرین دقایق ممکن نشوید. پیشنهاد مدیرتان برای شرکت در دوره آموزشی مدیریت زمان را رد نکنید.

▪ ارتباط شفافی برقرار کنید: اشتباهات ناشی از محدودیت وقت خود را با برقرای ارتباط مناسب و شنیدن صحیح برطرف کنید. اگر لازم است یادداشت بردارید.

▪ احساس گناه نکنید: به یاد داشته باشید که داشتن کار و خانواده هم برای زنان و هم برای مردان خوب است.

▪خودتان را تقویت کنید: هرروز برای فعالیت‌های موردعلاقه خود مانند پیاده روی، ورزش و شنیدن موسیقی، فرصت مناسبی را در نظر بگیرید.

▪ در هفته یک شب را به تفریح و گردش اختصاص دهید: ببینید با همسر، اعضای خانواده و یا دوستان تان به کجا می‌توانید بروید و یا چه تفریحی می‌توانید داشته باشید. اختصاص زمانی به این امور در هفته، شما را دوباره جوان می‌کند.

▪ از روزهای تعطیل‌تان دفاع کنید: سعی کنید کارهای سخت خود را در روزهای کاری تان انجام دهید تا روزهای تعطیل شما، زمانی واقعی برای استراحت تان باشد.

▪ به اندازه کافی بخوابید: وقتی که خواب شما دچار اشکال باشد، هیچ چیز مخرب تر و پراسترس تر از کار نیست.

▪سیستم حمایتی خود را تقویت کنید: وقتی در کارهای سخت یا در تراکم کاری با یک دوست یا همکار مشورت می‌کنید، جایزه خوبی به خودتان می‌دهید. اطمینان حاصل کنید که در موقع گرفتاری یا مسافرت شغلی، شخص مورد اعتمادی دارید که می‌توانید به او تکیه کنید.

▪در پی کمک‌های تخصصی باشید: هرکسی نیاز به حمایت تخصصی لحظه به لحظه یک پزشک، روان‌شناس و یا یک مشاور شغلی دارد تا در مواقعی که چرخ کارش نمی‌چرخد یا در اداره زندگی خانوادگی اش دچار بحران شده به او رجوع کند. خدمات مشاور شغلی باید رایگان و رازدارانه باشد به گونه‌ای که کسی جز شما در جریان موضوع بحث قرار نگیرد. در مواردی که دچار مسایل خانوادگی، مالی، حقوقی شدید، مشاور شغلی می‌تواند شما را به مراکز معتبر ارجاع دهد.

ایجاد توازن در کار و زندگی: فرآیندی تدریجی و مداوم است. زمانی که باید به کار اختصاص دهید، همانند خانواده، علایق و چرخه کار اداری شما در تغییر است. برای اطمینان از اینکه مسیر درستی را در پیش گرفته اید، هرچند ماه یک بار وضعیت خویش را ارزیابی کنید.

ایجاد توازن به معنای اجرای همه امور نیست. باید به محدودیت‌ها و اولویت‌های خود توجه کنید. درمورد اموری که می‌توانید یا نمی‌توانید انجام دهید قاطع باشید تا بتوانید چرخه زندگی خود را متوازن کنید.