سلول های بنیادین یاری​رسان بیماران قلبی

پس از مغز که فرمانده بدن است, قلب حیاتی ترین اندام بدن انسان به شمار می رود که کوچک ترین نقصان و اختلالی در عملکرد یکی از رگ ها و بافت های آن به بروز نارسایی, حملات و سکته های قلبی منجر می شود معمولا زمانی که بخش کوچکی از بافت قلب بر اثر حمله یا سکته دچار نارسایی و اختلال می شود, قلب وظیفه پمپاژ خون و خونرسانی به تمام اندام ها را بدرستی انجام نداده و فرد ممکن است با مشکلات بسیاری مواجه شود

پس از مغز که فرمانده بدن است، قلب حیاتی‌ترین اندام‌ بدن انسان به شمار می‌رود که کوچک‌ترین نقصان و اختلالی در عملکرد یکی از رگ‌ها و بافت‌های آن به بروز نارسایی، حملات و سکته‌های قلبی منجر می‌شود. معمولا زمانی که بخش کوچکی از بافت قلب بر اثر حمله یا سکته دچار نارسایی و اختلال می‌شود، قلب وظیفه پمپاژ خون و خونرسانی به تمام اندام‌ها را بدرستی انجام نداده و فرد ممکن است با مشکلات بسیاری مواجه شود.

استفاده از سلول های بنیادی طی سال های اخیر، دنیای پزشکی را تا حد زیادی متحول کرده و بسیاری از پزشکان توانسته اند با کمک این سلول ها، بسیاری از بیماری های صعب العلاج را درمان کنند سلول های بنیادی، مبدل های طبیعی به شمار می روند که وقتی بدن دچار آسیب می شود، به محل بروز آسیب می روند.

این سلول ها از قسمت های مختلفی مانند مغز استخوان و حتی قلب برای کمک به ترمیم بافت های آسیب دیده یاری می گیرند. بتازگی سلول های بنیادی به یاری بیماران قلبی ـ عروقی آمده اند. محققان دانمارکی در بررسی های اخیر خود دریافتند تزریق این قبیل سلول ها به بافت های آسیب دیده قلب می تواند عملکرد پمپاژ طبیعی را به قلب بازگرداند و فرآیند خونرسانی را بهبود بخشد.

پژوهشگران در طول تحقیقات خود شمار زیادی از مبتلایان به بیماری های قلبی را مورد بررسی قرار دادند و با تزریق مستقیم سلول های بنیادی به بافت و عضله قلب توانستند بیماران را از درد ناشی از نارسایی قلبی رها کرده و توانایی بافت قلب را برای پمپاژ خون به حالت عادی برگردانند.

بیماری قلبی ایسکمیک یا همان بیماری عروق کرونر یکی از علل اصلی مرگ و میر در میان مردان و زنان آمریکایی محسوب می شود که به دنبال تشکیل پلاک در عروق کرونر قلب بروز می کند و به احساس درد در قفسه سینه، حملات قلبی و نارسایی قلبی منجر می شود. بسیاری از مبتلایان از علائمی مانند خستگی، کوتاهی تنفس و تجمع مایعات داخل ریه ها و پاها شکایت می کنند. محققان با استفاده از سلول های بنیادی سعی می کنند اختلالات قلبی مانند بیماری ایسکمیک را درمان کنند. آنها برای این کار، سلول های بنیادی را از مغز استخوان بیمار گرفته و سپس با تزریق آنها به بافت های آسیب دیده قلب، قسمت های مورد نظر را تحریک به بهبودی می کنند. سلول های بنیادی پس از تزریق، هورمون هایی را به صورت موضعی برای ترمیم بافت آسیب دیده قلب ترشح می کنند و به مرور طی حدود شش ماه بافت آسیب دیده ترمیم می شود. در واقع، عملکرد پمپاژ قلب در بیمارانی که تحت چنین درمانی قرار می گیرند، پس از گذشت ۹ ماه از تزریق، بهبود چشمگیری پیدا می کند. نتایج مثبت و مورد تائید این تحقیقات بتازگی در انجمن سالانه آکادمی قلب آمریکا ارائه شد که مورد استقبال بسیاری از متخصصان و کارشناسان این حوزه قرار گرفت.

سلول های بنیادی پس از تزریق به قلب، باعث رشد عروق خونی جدید و بافت ماهیچه ای قلب می شوند. این روش، بزودی در رده یکی از موثرترین روش های درمانی دنیا برای بهبود مبتلایان به نارسایی های قلبی غیرقابل درمان قرار می گیرد. درمان نارسایی بافت قلب با سلول های بنیادی نیاز به پیوند قلب را در مبتلایان به تاخیر می اندازد و طول عمر آنها را بیشتر می کند.

این درمان، روی ۵۹ بیمار مبتلا به نارسایی قلبی که تصور می شد درمانی برای آن وجود ندارد، آزمایش شد در این آزمایش، سلول های بنیادی، از راه سوند وارد شده به کشاله ران، به بافت قلب ۳۹ بیمار تزریق شد. این عمل تنها به بی حسی موضعی نیاز دارد.

۲۰ فرد باقیمانده نیز از طریق تزریق محلول نمکی مورد بررسی قرار گرفتند. پزشکان ابتدا به کمک فرستادن نوعی حسگر از طریق سوند، نقشه اولیه ای از نوع حرکات قلب و میزان جنبش بافت قلبی تهیه کردند. ترکیبی از اطلاعات کسب شده به این شکل، تفاوت عملکرد بافت طبیعی و آسیب دیده را در اختیار محققان قرار می دهد.

در واقع، سلول های بنیادی به مرز بین بافت های سالم و آسیب دیده تزریق می شود که تعداد آنها به ۱۲ تا ۱۵ تزریق در اطراف بافت مرده و آسیب دیده قلب می رسد. با انجام این تزریق، ۸.۲ میلی لیتر در حجم نهایی سیستولیک رخ می دهد که بیانگر پایین ترین میزان حجم خون موجود در قلب هنگام پمپاژ خون در کل بدن است. به عبارتی، معیار کلیدی و مهمی برای موثر بودن پمپاژ قلب به شمار می رود. افرادی که از داروهای مشابه استفاده می کنند، دچار شش میلی لیتر افزایش حجم نهایی سیستولیک می شوند.

پژوهشگران بتازگی مطالعات خود را روی شمار بیشتری از مبتلایان به نارسایی های قلبی در کشورهای مختلف اروپایی انجام دادند و بررسی های بیشتر در خصوص این یافته جدید همچنان ادامه دارد. باوجود نتایج مثبتی که از تزریق سلول های بنیادی به بافت آسیب دیده قلب حاصل آمده، برخی محققان بر این باورند که تزریق سوزنی ممکن است آهنگ ضربان قلب افراد را نامنظم کند.

به گفته آنها، زخم های بسیار ریزی که در نقطه تزریق روی بافت قلب باقی می ماند، می تواند باعث انحراف سیگنال های الکتریکی قلب شود. ولی تاکنون محققان در خلال آزمایش ها و بررسی های خود با چنین اخلالی مواجه نشده اند و امیدوارند این روش بدون بروز مشکلی بتواند جان میلیون ها بیمار قلبی را از خطر مرگ نجات دهد.

سلول های بنیادی در گذر زمان

دانشمندان در اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی سلول هایی را کشف کردند که قابلیت تولید سلول های دیگر را داشتند و نام آن را سلول های بنیادی نهادند. آنها توانستند از این سلول ها به منظور بارورسازی تخمک پستانداران در خارج از بدن استفاده کنند. آنها در دهه ۱۹۰۰ میلادی نیز به گونه دیگری از توانمندی های سلول های بنیادی دست یافتند که قادرند سلول های خونی جدید تولید کنند.

پس از آن، در سال ۱۹۶۸، محققان موفق شدند برای نخستین بار از پیوند مغز استخوان برای درمان یک خواهر و برادر مبتلا به نقص سیستم ایمنی استفاده کنند.

مترجم: ندا اظهری

منابع: clevelandclinic webmd explorestemcells