پنجشنبه, ۱۱ بهمن, ۱۴۰۳ / 30 January, 2025
معنویت زندگی را متعادل می کند
در سالهای اخیر، سازمان بهداشت جهانی، سلامت را به ابعاد مختلف تقسیمبندی کرده؛ اول، سلامت جسمی شامل رفاه کامل جسم و رشد و بالندگی فرد. در تعریف این نوع از سلامت جسمی، فقط بیمار نبودن به معنای سلامت نیست، بلکه رشد و پویایی و بالندگی هم باید وجود داشته باشد...
دوم، سلامت روانی، سوم، سلامت اجتماعی که به سلامت خانوادهها و جامعه سالم هم برمیگردد و سلامت معنوی که در یکی، دو دهه اخیر مطرح شده است. بنابراین، برخلاف باور عامه مردم، بحث سلامت، دیگر فقط به جسم مربوط نیست و با توجه به اینکه جسم و روان بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند، انسان به هیچوجه نمیتواند از سلامت روانی و معنوی خود غافل بماند. با توجه به اینکه معمولا در ماههای رجب، شعبان و رمضان، ارتباط ما مسلمانان با خدا و معنویت افزایش پیدا میکند، گفتوگویی داشتهایم با دکتر علمالهدایی دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد تا بیشتر با تعریف سلامت روانی و معنوی آشنا شویم.
▪ آقای دکتر! آیا میتوان تعریف خاصی برای معنویت داشت؟
- بله، معنویت و دین، دو عنصر بسیار وابسته به یکدیگر هستند که روی هم تاثیر میگذارند. در دین و آیین ما، معنویت نوعی نیاز است که دین و خدای واحد، ریشه و اساس آن محسوب میشوند.
▪ به نظر شما چنین معنویتی برای همه قابلدرک است؟
- صددرصد! چنین معنویتی که روح خدایی در آن نقش دارد درون تمام ما انسانها وجود دارد و در شرایط خاصی خود را بیشتر نشان میدهد. مثلا وقتی که شما نماز را با خلوص نیت میخوانید یا به زیارت خانه خدا و اماکن متبرکه میروید، نوعی شور، شعف، عشق، علاقه و محبت خاص را در بندبند وجودتان حس میکنید که این همان معنویت است. یک تجربه فردی معنویت که به قول «ویلیام وست» در کتاب «رواندرمانی و معنویت»، کلمات نمیتوانند آن را تشریح بکنند و بهطور حتم، برای تمام افراد قابل درک است. اتفاقا استاد مطهری هم میفرمایند رسالت عمده پیامبران خدا، رواج آزادیهای معنوی بودهاست. یعنی اینکه انسان بتواند از لحاظ معنوی و روانی آزاد باشد. اگر معنویت و اعتقادات دینی به درستی درون افراد وجود داشته باشد، میتوانند با خدا، با خودشان، با دیگران و با محیط ارتباط منطقی و خوبی برقرار کنند.
▪ آیا میتوان تعریفی هم برای سلامت معنوی داشت؟
- تعریف سلامت معنوی این است که تمام کارها و رفتار انسانها رنگ خدایی داشته باشند و برای رضای خدا انجام شوند. رنگ خدایی داشتن که در قرآن هم به آن اشاره شده است، باعث میشود که ما محور ناب توحید را برای انجام تمام امورمان انتخاب کنیم. فردی هم که توحید را سرلوحه کارهایش قرار میدهد، به جامعه و دیگران بدون توقع پاداش و تشویق خدمت میکند، همیشه به مردم خیر میرساند و توقع پاسخ ندارد و هیچ وقت به فکر آزار رساندن به دیگران نیست بنابراین رها شدن از هرچه رنگ تعلق به غیر از خدا دارد، میتواند سلامت معنوی محسوب شود اما متاسفانه، این روزها افراد زیادی با ریا، نفاق و دورویی، برای رسیدن به اهداف فردی، گروهی یا حتی سیاسی خدا را خرج میکنند و خودشان را افرادی بسیار معنوی نشان میدهند در حالیکه اینگونه نیستند.
▪ شما فکر میکنید که ویژگیهای فردی که سلامت معنوی دارد، چیست؟
- آنها افراد قابل اعتمادی هستند، ما میتوانیم روی چنین انسانهایی سرمایهگذاری کنیم چون عبادتها و حتی زندگی برایشان، معنادار است و به همین دلیل میتوانند مشکلات زندگی را به سادگی بپذیرند و در حل مشکلات به دیگران کمک کنند. بالا رفتن سلامت معنوی یک فرد باعث میشود که او فقط برای رضای خدا کار انجام بدهد. به تعبیر امیرمؤمنان، علی (ع): «گفته برای خدا، کار برای خدا، خدمت برای خدا و دوستی و دشمنی برای خدا» این جمله امیرمؤمنان تعریف مناسبی برای سلامت معنوی است. بهطور کلی، افرادی که از سلامت معنوی برخوردار هستند، کینه، حسادت و حب و بغضی از این دنیا ندارند و نسبت به دیگران جبهه نمیگیرند و آزارشان به کسی نمیرسد.
▪ رسیدن به این نوع معنویت در دین هم توصیه شده؟
- بله، رسیدن به چنین معنویتی در آموزههای دینی، دعاها و عبادتهایمان، یک هدف والا محسوب میشود. مثلا اعتقاد به استغفار و بازگشت به خدا در ماه رجب یا خواندن مناجاتهای شعبانیه یا دعاهای ماه مبارک رمضان، سراسر عرفان و معنویت است. معنویتی برای خوب زندگی کردن انسانها و برای اینکه بتوانند در این دنیای فانی در خدمت یکدیگر باشند و ریا و تظاهر و دشمنیها از روی جامعه رخت بربندد و خیرخواهی در جامعه عمومی شود. شاید بتوان بازسازی معنوی را هم یکی از مهمترین رسالتهای انبیا برشمرد. مثلا انجام تکلیف روزه ماه رمضان، باعث میشود فرد بتواند در یک دوره فشرده، تمایلات، غرایز و خواستههای خود را مدیریت کند تا بتواند زندگی بهتری داشته باشد. همه اینها میتوانند جزو فواید سلامت معنوی باشند.
▪ چطور میتوانیم خودمان را برای رسیدن به سلامت معنوی آماده کنیم؟
- رسیدن به سلامت معنوی وقتی میسر میشود که قدری تفکراتمان را تغییر دهیم. امیرمؤمنان میفرمایند: «عبادتی که در آن تفکری نباشد، هیچ خیری در آن نیست.» باید سعی کنیم که تا حد امکان افکار وسوسهانگیز و شیطانی را در خودمان راه ندهیم، زیادهخواهی و آرزوهای طولانیمدت نداشته باشیم، خدا را در همه حال حاضر و ناظر بر اعمالمان بدانیم و در واقع کاری کنیم که اعتقادات ما به باور تبدیل بشوند. مثلا خانوادههای مذهبی معمولا اعتقادات مذهبی خود را به فرزندانشان منتقل میکنند اما نمیتوانند باورهای مذهبی را به آنها منتقل کنند. بحث در مورد عفاف و حجاب، بهترین مثال برای روشن شدن این موضوع است. خانوادهها بیشتر حجاب را به فرزندانشان میآموزند و چیزی از عفاف که یک مساله خودمدیریتی است، به آنها نمیگویند. با عفاف ما میتوانیم غرایز و تمایلات خود را کنترل کنیم. اگر مسایل دینی برای بچهها به یک باور تبدیل شوند، میتوانند با بالا رفتن سنشان به سلامت معنوی هم برسند. عبادتهای معنادار و انسانساز، مانند نماز با خلوص نیت هم میتوانند باعث رسیدن به سلامت معنوی بشوند. به هرحال، انسان باوجود تمام ادعاهایش، موجود نیازمند و محتاجی است و میتواند با تمرین و ممارست و مطالعه، به سلامت معنوی نزدیکتر شود و زندگی بهتری داشته باشد.
▪ آیا این نوع معنویت به گونه ?ای انتخاب زندگی راهبانه نیست؟
- به هیچ وجه معنویت در اسلام به معنای انتخاب زندگی راهبانه نیست، بلکه به معنای داشتن یک زندگی متعادل است که بتواند سلامت بهداشتی، جسمی و روانی ما را تامین کند. معنویتی که در آن دورویی، خودخواهی، غرور و ریا وجود داشته باشد، دیگر معنویت نیست.
ندا احمدلو
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست