زمان بهانه های بزرگ نیست

فرید زکریا در یادداشتی در هفته نامه تایم در تاریخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۳ با عنوان «زمان بهانه های بزرگ نیست» به تحلیل تغییر لحن در سیاست خارجی ایران و بایسته ها و نبایسته های سیاست خارجی امریکا در واکنش به این تغییر پرداخت

فرید زکریا در یادداشتی در هفته‌نامه تایم در تاریخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۳ با عنوان «زمان بهانه‌های بزرگ نیست»‌به تحلیل تغییر لحن در سیاست خارجی ایران و بایسته‌ها و نبایسته‌های سیاست خارجی امریکا در واکنش به این تغییر پرداخت. زکریا معتقد است در چنین شرایطی ایالات متحده باید ضمن حفظ اعتماد به نفس خود در گفت‌وگو با ایران به علائم‌های مثبت از سوی ایران پاسخ منطقی دهد.

زکریا در این مقاله می‌نویسد: «دولت اوباما در تلاش برای قبولاندن ضرورت اقدام نظامی علیه سوریه به مواردی مانند پایبندی به حفظ ارزش‌های بین‌المللی یا جلوگیری از هولوکاستی دیگر اشاره می‌کند. از نظر من اینها تا حدی اغراق‌آمیز و ناشی از یک فهم نادرست تاریخی‌اند که می‌تواند پیامدهای خطرناکی برای سیاست خارجی ایالات متحده در پی داشته باشد. تقریبا همه مقامات ارشد رسمی امریکا، نظیر ریاست‌جمهوری باراک اوباما، وزیر دفاع چاک هگل و وزیر امور خارجه جان کری، همصدا با هم عنوان کردند که امریکا ناگزیر است تا برای حفظ اعتبارش در مقابل ایران به اقدام نظامی علیه سوریه دست یازد. در این حوزه مجموعه وسیعی از پژوهش‌ها در روابط بین‌الملل انجام گرفته و بیشتر آنها نتیجه گرفته‌اند که چنین رفتاری دستاوردهای کمی در پی خواهد داشت. کشورها می‌دانند که شرایط محیط بین‌الملل شرایط متغیری است و اقدامی که شما در یک موقعیت خاص انجام می‌دهید معیار مناسبی برای سنجش کارآمدی همان اقدام در موقعیتی دیگر نیست. حقیقا شما نیاز ندارید تا برای اینکه به کشور ب بگویید که فردی قاطع هستید به کشور الف حمله کنید. امریکا از حمله به عراق و اصرار بر تداوم ماموریتش حتی بعد از سقوط رژیم این کشور چه دستاوردی به دست آورد؟ امریکا از بالا بردن هزینه و تعداد سربازانش در ویتنام برای حفظ حسن شهرتش چه اعتباری به دست آورد؟ اگر واشنگتن از سیاست‌های اعمالی نابخردانه‌یی استفاده کند لزوما نباید از سیاست‌های نظامی نابخردانه متناسب با آنها نیز استفاده کند. این موضوع مردم را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد بلکه به آنها می‌گوید امریکا آنقدر مغرور است که پول خوبی را خرج سیاست‌های بدی کند.

به طور ویژه اکنون زمان بدی برای کوبیدن بر طبل اعتبار از سوی اوباما است چرا که در طول چند ماه گذشته حکومت ایران پیام‌های صلح‌آمیز قابل توجهی ارسال کرده است. ارسال این پیام‌ها با انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس‌جمهور که در حقیقت رد سیاست‌های غلط محمود احمدی‌نژاد از سوی مردم ایران بود آغاز شد. در طول مبارزات انتخاباتی روحانی با جسارت به سعید جلیلی به دلیل آنچه او ناتوانی جلیلی در رسیدن به توافقی با جامعه بین‌المللی و کم کردن فشار تحریم‌ها می‌دانست حمله کرد و در جمله‌یی که با استقبال روبه‌رو شد گفت: «چرخیدن سانتریفیوژ خوب است ولی به شرطی که چرخ زندگی مردم هم بچرخد». روحانی از زمان انتخابش به این سو هر چند روز یک‌بار پیام‌های مثبتی برای جهان فرستاده است. او نامه‌هایی با اوباما مبادله کرده است و در توییتی در تاریخ ۴ سپتامبر برای یهودیان جهان سالی خوش را آرزو کرد. او اعلام کرد که مسوولیت مذاکرات هسته‌یی باید به وزارت خارجه سپرده شود و به این ترتیب سکان مذاکرات را از دست نهاد شورای عالی امنیت ملی گرفت. او درباره اهمیت انعطاف‌پذیری در مذاکرات با غرب و شفافیت در برنامه هسته‌یی ایران که به معنای اجازه دادن به بازرسان آژانس برای بازدید از تاسیسات هسته‌یی ایران است صحبت کرد. هفته‌نامه آلمانی اشپیگل گزارش داد که روحانی حتی حاضر است در مقابل خلاصی از تحریم‌ها تاسیسات فردو را تعطیل کند.» در ادامه مقاله زکریا معتقد است روحانی تایید رهبر ایران را هم داراست و صحبت‌های رهبری درباره استراتژی نرمش قهرمانانه و تلاش در راستای رسیدن به توافق با جامعه بین‌المللی را شاهدی بر این مدعا می‌داند. وی به صحبت‌های رهبری در تاریخ ۱۷ سپتامبر اشاره می‌کند: «ما به دستیابی به سلاح هسته‌یی معتقد نیستیم و این نه به خاطر جلب دوستی امریکا و کشورهای دیگر، بلکه به خاطر اعتقاداتمان است، بنابراین وقتی ما خودمان می‌گوییم هیچ کشوری نباید به سلاح هسته‌یی دست پیدا کند به طور قطع خودمان نیز در پی دستیابی به سلاح هسته‌یی نخواهیم بود.»در نتیجه‌گیری، زکریا معتقد است منطقی‌ترین سیاست ممکن برای دولت امریکا درباره پرونده هسته‌یی ایران قبولاندن این واقعیت به مردم و سیاستمداران ایران است که در صورت رسیدن به توافقی در زمینه مساله هسته‌یی، آینده بهتری در انتظار آنها خواهد بود. اما زکریا خود اشاره می‌کند که در فضای کوبیدن بر طبل جنگ از سوی امریکا (اشاره به صحبت‌های چند روز پیش اوباما پس از دیدار با نتانیاهو) درک این منطق دشوار به نظر می‌رسد.

ترجمه:سهراب سعدالدین و مصطفی کریمی