شهدخوار نیلگون قبا

تصویر گنگ و مبهمی که پدربزرگ از مرغکی با منقار قلمی، زبان لوله‌ای شکل و پرهایی نیلگون و شفاف بر دیوار کشیده بود، نخستین صفحه آشنایی نوه خردسال وی با دنیای اعجاب‌انگیز پرندگان را ورق زد، اما سرفصل‌های بعدی این داستان را آموزگار مدرسه به این سبب به نظم درآورد که در چشمان پسرک دوازده ساله علاقه به کشف رازهای نهان این مرغ کوچک شهدخوار را دید، پرنده بومی جنوب‌شرق کشور که شاید برای بسیاری، یکی از هزاران جلوه عادی و همیشگی طبیعت باشد.

تصویر گنگ و مبهمی که پدربزرگ از مرغکی با منقار قلمی، زبان لوله‌ای شکل و پرهایی نیلگون و شفاف بر دیوار کشیده بود، نخستین صفحه آشنایی نوه خردسال وی با دنیای اعجاب‌انگیز پرندگان را ورق زد، اما سرفصل‌های بعدی این داستان را آموزگار مدرسه به این سبب به نظم درآورد که در چشمان پسرک دوازده ساله علاقه به کشف رازهای نهان این مرغ کوچک شهدخوار را دید، پرنده بومی جنوب‌شرق کشور که شاید برای بسیاری، یکی از هزاران جلوه عادی و همیشگی طبیعت باشد. ره‌آورد معلم برای این دانش‌آموز مشتاق، عکسی از یک شهدخوار در منطقه آزاد کیش است.

دانش آموزی که اکنون می داند دامنه پراکنش شهدخوارها فقط محدود به باغ های بزرگ، کشتزارها، گزستان های حاشیه رودخانه ها، بوته های خاردار و جنگل های خشک کشور او نیست بلکه حتی مرزهای جنوبی پاکستان، هند، بنگلادش، میانمار، تایلند، ویتنام، کامبوج و البته بخش هایی از عمان و امارات متحده عربی را نیز درنوردیده است. وی حتی دریافته که پرهای زینتی این پرنده کوچک تقریبا ده سانتی در فصل تولیدمثل که اغلب مقارن با اوج شکوفایی گل هاست، همان طور که پدربزرگش به تصویر کشیده به رنگ نیلی سیاه و شفاف بدل می شود و پس از این فصل می توان پرنده را از نوار تیره ناحیه گلو و سینه و زیرتنه زرد که البته در جنس ماده اندکی کمرنگ تر است، تشخیص داد. حتی سایر اطلاعات نیز برای این نوآموز جوان جالب توجه است: «برای مشاهده لانه آویزان و بیضی شکل این پرنده که در فصل تولیدمثل توسط ماده ها از برگ، علف، ترکه های کوچک، تارهای عنکبوت و بقایای کرم های کوچک ساخته می شود، فقط کافی است که درختان زیستگاه های جنوب شرقی کشور از جمله در منطقه بلوچستان و نواحی غربی تر تا بندرعباس، قشم و کیش بدقت زیرنظر گرفته شود. پایه اصلی غذایی این پرنده چنانچه از الگوی بلند، باریک و خمیده نوک برمی آید، مبتنی بر استفاده از شهد گل ها و میوه هاست.

این پرنده باهوش با نوک ورزیده خود نه تنها می تواند از یک شیر آب برای رفع عطش استفاده کند بلکه حتی قادر است که با زبان بلند و ارتجاعی اش شیره هر گلی را براحتی استخراج کند. گلهای قرمز و صمغ درختان آکاسیا اغلب جایگاه منحصر به فردی در رژیم غذایی این پرنده دارند اما تغذیه از حشرات خصوصا در زمان پرورش جوجه ها معمول است. پرواز این پرنده، سریع و مستقیم است و برای تغذیه می تواند همچون مرغ های مگس خوار در فاصله نزدیک زمین ثابت پرواز کند اما معمولاًنشستن بر پایه گل ها را ترجیح می دهد.»

فرناز حیدری