آموزش و پرورش در بلژیک

آموزش و یا تحصیلات اجباری در کشور بلژیک دوازده سال است و از شش تا هجده سالگی به طول می انجامد

آموزش و یا تحصیلات اجباری در کشور بلژیک دوازده سال است و از شش تا هجده سالگی به طول می‌انجامد. این دوره تحصیلی تا پانزده سالگی اجباری است و دانش‌آموزانی که حداقل نخستین دوره دو ساله مقطع متوسطه را تکمیل کنند و یا مایل به ادامه آن تا سن هجده سالگی نباشند، می‌توانند از طریق آموزش اجباری پاره وقت به این کار مبادرت کنند. همچنین دانش‌آموزانی که دوره سه ساله آموزش متوسطه را تکمیل نکرده باشند موظف هستند تا سن شانزده سالگی در دوره تحصیلات اجباری تمام وقت شرکت کنند. نوع اول یا آموزش جدید متشکل از آموزش متوسطه در دو سطح بوده که به چهار رشته تحصیلی عمومی. فنی، حرفه‌ای و هنری و دو شاخه اصلی تقسیم می‌شود که یکی از این شاخه‌ها به آموزش عالی و دیگری به اشتغال ختم می‌شود.

نوع دوم یا آموزش سنتی مربوط به مقطع متوسطه در دو سطح سه رشته عمومی، فنی و حرفه‌ای است. آموزش نوع اول تقریباً در تمامی مدارس فرانسه زبان وآلمانی زبان رواج دارد.آموزش نوع اول وآموزش نوع دوم درجامعه هلندی زبان کشور بلژیک توسط یک ساختار متحدالشکل جایگزین شده‌اند. برای ورود به دانشگاه باید دانش‌آموز در دوره یک ساله پیش‌دانشگاهی شرکت کند. همچنین چنانچه دانش‌آموز مایل به ورود به بازار اشتغال باشد موظف است بعد از شش سال تحصیلی در دوره متوسطه در یک دوره یک ساله تخصصی و یا فوق‌العاده شرکت کند. آموزش پاره وقت یا مستمع آزاد مختص افراد شش تا پانزده ساله بوده و تنها برای آخرین سال دوره تحصیلات اجباری در دسترس است. سال اول این دوره ۳۶۰ ساعت و سال‌های بعد ۲۴۰ ساعت است.آموزش نظری کارآموزان به همین ترتیب در سال اول آموزش پاره وقت ۳۶۰ ساعت و در سال‌های بعدی ۲۴۰ ساعت به طول می‌انجامد.

● آموزش پیش‌دبستانی

حضور در دوره آموزش پیش‌دبستانی برای کودکان اختیاری و این دوره مختص کودکان سنین (دو نیم تاشش) ساله است. این دوره آموزشی کاملاً رایگان و نرخ شرکت کودکان سه ساله۹۲ درصد، کودکان چهار ساله ۹۷ درصد و کودکان پنج سال به بالا صددرصد است.

همانگونه که از نام این دوره پیداست، دوره آمادگی برای آموزش ابتدایی به شمار می‌رود.

● اهداف آموزشی

از جمله اهداف کلی آموزش پیش‌دبستانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

▪ پرورش خلاقیت‌های ذهنی و تعادل فیزیکی کودکان.

▪ پرورش مهارت‌های فکری کودکان.

▪ پرورش مهارت‌های ارتباطی و گفتاری کودکان.

▪ پرورش استقلال و خلاقیت کودکان.

در ایالت فلاندر مدارس پیش‌دبستانی استثنایی ویژة کودکان عقب مانده ذهنی وجسمی نیز وجود دارد. مدارس پیش‌دبستانی مختلط و در بیشتر موارد در یک مدرسه ابتدایی هستند. در بیشتر مدارس پیش‌دبستانی براساس وسعت مدرسه، کودکان در سه گروه سنی طبقه‌بندی و هر گروه به دست یک مربی سپرده می‌شود. سال تحصیلی مدارس پیش‌دبستانی مانند مدارس ابتدایی است. در این قبیل مدارس ارزیابی عمدتاً براساس مشاهدات مربی صورت می گیرد و کودکان به طور خودکار به کلاس بالاتر ارتقا می‌یابند. مراکز مشاوره همگام با یک تیم آموزشی میزان پیشرفت کودکان را مورد بررسی قرار می‌دهند.

در جامعه فرانسه زبانان کشور بلژیک آموزش پیش‌دبستانی یکی از اجزا ثابت و انفکاک‌ناپذیر نظام آموزشی است آموزش پیش‌دبستانی اختیاری، آزاد به صورت مختلط بوده ومختص کودکان سنین(دو نیم تاشش) ساله ـ و در بعضی از موارد استثنایی هفت ساله ـ است.

آموزش پیش‌دبستانی درکودکستان‌ها ـ که به مدارس ابتدایی وابسته است ـ ارائه می‌شود.

در هر شبکه آموزشی جامعه فرانسه‌زبانان کشور بلژیک، کودکستان‌ها حضوری فعال دارند. دربیشتر موارد کودکستان‌ها بنا به اندازه خود و براساس سن کودکان کلاس‌بندی شده ولی در برخی از مناطق روستایی که تعداد کودکان برای گروه بندی آنان براساس جدول سنی ویژه این دوره کافی نیست.

از الگوی خانوادگی یا همان مختلط استفاده می شود. در مدارس پیش‌دبستانی برای تشویق کودکان به رشد و پیشرفت روانی، جسمی، هنری، زبانی و عقلانی و اجتماعی از فعالیت‌های متنوع استفاده می شود.

دردوره پیش‌دبستانی هیچگونه ارزشیابی رسمی صورت نمی‌پذیرد و کودکان به طور خودکار به کلاس بالاتر می‌روند.

هر هفته تحصیلی مدارس پیش‌دبستانی متشکل از حدود پنج شیفت صبحگاهی و چهار شیفت عصرگاهی است و بعد از ظهرهای روزهای چهارشنبه کودکان آزاد هستند. سال تحصیلی مدارس پیش‌دبستانی از اول سپتامبر آغاز و در ۳۰ ژوئن به پایان می‌رسد. علاوه بر تعطیلات رسمی سنتی، مدارس پیش‌دبستانی یک هفته در ماه‌های فوریه و نوامبر در اعیاد کریسمس و عید پاک تعطیل هستند.

در بخش آلمانی زبان بلژیک، آموزش پیش‌دبستانی یا کودکستان یک بخش ثابت از نظام آموزشی است. این دوره آموزشی کاملاً اختیاری و بدون هزینه و مختص بچه‌های سنین (دو نیم تاشش) سال است. کودکان سه ساله به بالا بیشترین حضوردراین دوره را به خود اختصاص داه‌اند که این میزان به ۹۵ درصد بالغ می‌شود.

آموزش پیش‌دبستانی دارای یک عملکرد اجتماعی ویژه بوده وبرای ورود به آموزش ابتدایی یک دوره آمادگی محسوب می شود.

کودکان در کودکستان‌ها زیرنظر مربیان مهد کودک قرار می‌گیرند. هر مربی مهد کودک عهده‌دار یک کلاس از کودکان است ولی دربرخی مواقع بنا به مقررات داخلی مهدکودک، مربیان کلاس‌های مختلف با یکدیگر همکاری می‌کنند. جدول زمانی کودکستان‌ها تغییرپذیر است و هیچگونه آموزش رسمی به کودکان ارائه نمی‌شود.

البته کودکان دراین قبیل مراکز به انجام فعالیت‌های متنوعی نظیر فعالیت های هنری، ذهنی، زبانی، موسیقایی و علمی وادار می‌شوند. اما به آنان درس رسمی داده نمی‌شود. همچنین در این سطح هیچگونه ارزیابی تحصیلی و یا امتحان کتبی ازکودکان بعمل نمی‌آید و ارزیابی عمدتاً بر اساس مشاهدات مربیان مهد از عملکرد رفتاری کودکان صورت می‌پذیرد.

مراکز PMS همراه با تیم آموزشی مهدکودک میزان درجه بلوغ و رشد فکری و جسمی کودک را ارزیابی می‌کند. کودکان چهار روز و نیم در هفته به مهدکودک می روند و در سال اول کودکستان، چنانچه والدین آنها مایل باشند، می‌توانند در شیفت صبحگاهی به مهدکودک بروند.

طول دوره تحصیلی کودکستان همانند دوره تحصیلات پایه است که در آن دوماه تعطیلات تابستانی و دو هفته تعطیلات عید کریسمس وجود دارد.

● آموزش ابتدایی

از جمله مهمترین اهداف آموزش ابتدایی می‌توان از موارد زیر نام برد:

▪ توسعه فردی دانش‌آموزان در شناخت هویت خود

▪ سرعت بخشیدن به شکل گیری اجتماعی آنان

▪ مشارکت فعال در آموزش

▪ کمک به آنان در کسب دانش و مهارت‌ها،

▪ مبارزه با نابرابری‌ها در آموزش و پرورش

● ارزیابی تحصیلی

ارزشیابی به صورت مشاهده و آزمون است. میزان پیشرفت دانش‌آموزان بر اساس کارهای کلاسی آنان، تکالیف منزل و آزمون‌های معلم، که به طور مرتب به اجرا گذاشته می‌شوند، مورد بررسی و اندازه‌گیری قرار می‌گیرد. نتایج این ارزشیابی‌ها در کارنامه دانش‌آموزان تنظیم و به اطلاع خود دانش‌آموز و والدین او رسانده می‌شود. در پایان سال، معلم با استفاده از تمامی اطلاعات تصمیم می‌گیرد که دانش‌آموز آمادگی ارتقاء به پایه بالاتر را دارد یا ندارد.

در جامعه هلندی زبان بلژیک نیز آموزش ابتدایی ویژه کودکان سنین شش تا ۱۲ سال بوده و به سه دوره دوساله تقسیم‌بندی شده است. این مقطع تحصیلی هیچگونه هزینه‌ای برای والدین دربرندارد. دانش‌آموزان دراین دوره تحصیلی به صورت مختلط در مدرسه حضور به هم می‌رسانند. البته در این بین مدارسی نیز وجود دارند که به صورت منفرد ـ دخترانه یا پسرانه ـ فعّالیّت می‌کنند.

کلاس‌های این دوره براساس سن دانش‌آموزان طبقه‌بندی می‌شود. در این مقطع نیز نسبت شاگرد / معلّم بر اساس نظام نسبت معلّم / زنگ تحصیلی تعیین می‌کنند. دانش‌آموزان پایه ابتدایی پنج روز در هفته در دو شیفت صبح و عصرـ به استثنای بعدازظهر چهارشنبه ـ به مدرسه می‌روندکه در مجموع سال تحصیلی آنان۱۸۲ روز طول می‌کشد.

دانش‌آموزان مقطع ابتدایی ۲۸ هفته در سال در زنگ‌های تحصیلی ۵۰ دقیقه‌ای درکلاس‌های درس شرکت می‌کنند. سال تحصیلی پایه ابتدایی از اول ماه سپتامبر آغاز می شود و در۳۰ ژوئن به پایان می‌رسد. مدارس این مقطع سه بار - عید کریسمس، عید پاک، تعطیلات دو ماه تابستان و یک تعطیلی کوتاه‌مدت میان ترمی ـ تعطیل هستند.

● دوره‌های آموزشی

برنامه درسی مقطع ابتدایی متشکل از دروسی نظیر دین و اخلاق، مشاهده محیط زیست، زبان هلندی، ریاضیات، نقّاشی و رسم، کارهای دستی، تربیت بدنی، موسیقی و نوشتن است.

در شهر بروکسل آموزش زبان فرانسه در سال اوّل آزاد ولی از سال سوّم به بعد اجباری است ولی در دیگر مدارس فلاندری زبان فرانسه ممکن است از سال پنجم و ششم به بعد آموزش داده شود. دراین مقطع به دانش‌آموزان آموزش صحیح مصرف کردن نیز ارائه می‌شود.

● ارزیابی و تأیید مدارک تحصیلی

همانگونه که قبلاً نیز بدان اشاره شد، ارزشیابی زمینه‌ای است که درآن آزادی تعلیم و تربیتی تمامی کودکان توسط نهادهای سازمان‌دهنده آموزشی ضمانت شده است. به عبارت دیگر هر نهاد سازمان‌دهنده می‌تواند نوع و روش ارزیابی مورد دلخواه خود را با مّد نظر قراردادن دستورات و قوانین مربوطه انتخاب و به آن عمل کند. در طول سال تحصیلی معلّمان مقطع ابتدایی برای نظارت بر پیشرفت تحصیلی شاگردان خود در زمینه تکالیف شفاهی و کتبی از روش ارزشیابی مستمر بهره می‌گیرند. در پایان سال تحصیلی معلّم می‌تواند از دانش‌آموزان خود برای انجام ارزشیابی نهایی آزمون بگیرد. بعد ازاین مرحله معلم یا گروهی از معلمان با ارزیابی نتایج به دست آمده از آزمون‌ها و ارزشیابی‌های مستمر راجع به ارتقاء تحصیلی تک تک دانش‌آموزان تصمیم‌گیری می‌کند. این گروه علاوه بر موارد فوق‌الذکر، مهارت‌های تجزیه و تحلیلی، توانایی فکری، روحیه همکاری و مشارکت دانش‌آموزان را نیز در ارزشیابی نهایی خود مّد نظر قرار می‌دهند. همچنین،مدرسه با تنظیم کارنامه‌های تحصیلی، والدین دانش‌آموزان را به طور منظم ازپیشرفت تحصیلی و وضعیّت اخلاقی وانضباطی دانش‌آموزمطّلع می‌کند.

در مقطع ابتدایی دانش‌آموزانی که با مشکلات آموزشی مواجه باشند ازکمک یک معلم جبرانی بهره‌مند خواهند شد. دانش‌آموزان به محض اینکه دوره ابتدایی را با موفقیّت پشت سرگذاشتند، گواهینامه پایان دوره تحصیلات ابتدایی دریافت دارند. البته مدارس هم می‌توانند با رعایت قوانین و دستورالعمل‌های مربوطه این گواهینامه را صادر کنند و یا دانش‌آموزان را برای شرکت درامتحان جامع ایالتی ثبت‌نام کنند. این گواهینامه همچنین به دانش‌آموزانی اعطاء می‌شود که نتوانسته‌اند با موفقیّت دوره آموزش ابتدایی را تکمیل کنند، البته این به شرطی است که دانش‌آموز با موفقیّت سال اوّل دوره متوسطه و یا سال دوّم دوره آموزش حرفه‌ای راپشت سر گذاشته باشد.

در جامعه فرانسه زبان آموزش ابتدایی مختص کودکان شش تا دوازده ساله است. این دوره آموزشی ۶سال به طول انجامیده و به سه دوره دوساله تقسیم‌بندی شده است آموزش ابتدایی درمدارس ابتدایی به دانش‌آموزانی ارائه شده و از نقطه‌نظر سازمانی مدارس ابتدایی به یکی از سه شکل زیر مشغول فعالیتند:

▪ مدارس ابتدایی مستقل

▪ مدارس ابتدایی وابسته به مدارس متوسطه

▪ مدارس ابتدایی وابسته به مراکز تربیت معلم

در جامعه فرانسه زبان بلژیک در راستای تدابیررسمی و قانونی و برای ایجاد فرصت‌های آموزشی برای آموزش دختران و پسران،آموزش ابتدایی هم اکنون به صورت مختلط اجرا می‌شود. البته هنوز هم چندین مدرسه منحصراً پسرانه و یا دخترانه وجود دارد که به بخش‌های مختلف اجتماع وابسته هستند.کلاس‌های دوره ابتدایی براساس سن دانش‌آموزان طبقه‌بندی می‌شوند.

دوره تحصیلی ابتدایی در دو شیفت صبحگاهی و عصرگاهی و به صورت پنج روز در هفته است و در مجموع ۱۸۲روز در سال راشامل می‌شود.

در بلژیک برای ورود به دوره ابتدایی هیچگونه الزامات پذیرشی خاصی اعمال نمی‌شود وآموزش پایه ابتدایی برای دانش‌آموزان کاملاً رایگان است.

آموزش ابتدایی براساس تدابیرخاص ورسمی وبرای جلوگیری از هر گونه تبعیض آموزشی نسبت به پسران و یا دختران هم اکنون به صورت مختلط صورت می‌پذیرد.

در مقطع ابتدایی کلاس‌ها معمولاً بر اساس سن دانش‌آموزان سازماندهی می‌شوند.

درجاهایی که جمعیت دانش‌آموزی کم باشند ممکن است کلاس های این پایه یک دوره ویا بیشتر را پوشش دهند. هر هفته تحصیلی متشکل ازپنج روز صبح و ظهر وکل ایام تحصیلی سال ۱۸۲ روز است.

● اصلاحات اساسی

ازسال۱۹۷۱ به این سو، مقطع ابتدایی درزمینه اهداف آموزشی، روش‌های تدریس ومحتوای درسی وارد یک دوره فرآیند اصلاحات اساسی شده اند.البته هنوز اصلاحات مورد نظر به تمامی مدارس ابتدایی کشانده نشده است وتعداد زیادی از مدارس این مقطع هنوز هم ازروش سنتی استفاده می‌کنند. به عنوان یک قاعده کلی، هدف اصلاحات معرفی درجات انعطاف پذیری بیشتر وبیشتر درآموزش، استفاده از روش‌های مخصوص یادگیری نوجوانان، وفق دادن آموزش ابتدایی با نیازهای متغیرروزوافزایش سرعت آهنگ یادگیری فردی درمیان نوجوانان تا حد ممکن است. دوره تحصیلات مقطع ابتدایی طوری طراحی و برنامه‌ریزی شده است که از طریق آن دانش آموزان به مهارتهای ابزاری نظیر تسلط کافی به زبان و ریاضیات دست یابند.

برنامه درسی دانش آموزان مقطع ابتدایی متشکل اززبان آلمانی،زبان فرانسه، مشاهده محیط زیست، آموزش جغرافیا،تاریخ وعلوم، ریاضیات، دین واخلاق، تربیت بدنی، موسیقی، صنایع دستی، هنروآموزش ترافیک و بهداشت است. درمقطع ابتدایی آموزش زبان فرانسه از سال اول اختیاری ولی از سال سوم اجباری است. وزیر آموزش جامعه آلمانی زبان کشور بلژیک تلاش‌های زیادی را به کار گرفته است تا آموزش زبان فرانسه وآموزش ضمن خدمت معلمان پایه ابتدایی به ویژه زبان فرانسه را بهبود بخشد.

درطول سال تحصیلی، معلمان برای نظارت بر روند پیشرفت تحصیلی شاگردان خود بر اساس تکالیف شفاهی وکتبی ومشق شب، از ارزیابی قاعده مند مداوم استفاده می‌کنند.

دراین روش، مهارت‌های تجزیه وتحلیلی دانش آموز، استقلال فکری، روح همکاری وعلاقه دانش آموز به انجام فعالیت‌های فوق العاده نیز مورد ارزیابی کامل قرار می‌گیرد.

● آموزش متوسطه

در جامعه هلندی زبان بلژیک، دوره مقدماتی متوسطه نیز مانند دوره ابتدایی جزو دوره تحصیلات اجباری به شمارمی‌رود.

دوره تمام وقت این مقطع تحصیلی ممکن است تا هجده سالگی و یا پانزده یا شانزده سالگی به طول انجامد. درحالیکه دوره پاره وقت آن تا هجده سالگی است.دانش آموزان باید قبل ازورود به این مقطع تحصیلی دوازده سال کامل سن داشته باشند.البته آنها می‌توانند با داشتن گواهینامه پایان دوره ابتدایی وارد دوره دو ساله اول متوسطه موسوم به دوره (A) شوند.

همچنین چنانچه دانش آموزی موفق به دریافت گواهینامه پایان دوره ابتدایی نشده باشد می‌تواند با رضایت والدین خود وبا مشاوره مراکز(pms) والبته به شرط این که شورای پذیرش کلاس دوره (A) موسوم به (Toelating Sraad) دراین باره نظرمساعدخود رااعلام کرده باشد، وارد دوره (A)متوسطه شود.علاوه براین،چنانچه دانش آموزی گواهینامه پایان دوره ابتدایی را دریافت نکرده باشد می‌تواند از دوازده سالگی وارد نخستین سال دوره (B) نیز شود.

همین امرراجع به دانش آموزانی که دارای گواهینامه پایان دوره ابتدایی هستند ولی صلاحیّت ورود به دوره (A) متوسطه راندارند نیزبه شرط رضایت والدین ومشاوره مراکز(PMS ) صدق می‌کند.چنانچه والدین رضایت داشته باشند و شورای کلاس نیزچنین پیشنهادی را کرده باشد، انتقال از سال اول دوره (B) به سال اول دوره(A)تا پانزدهم نوامبر و بالعکس تا پانزدهم ژانویه امکانپذیر است. ازآنجا که وجود دوساختار متفاوت درمقطع متوسطه باعث بروز شمارزیادی مسایل پیچیده بودجه ای، سازمانی و روانی شده بود به همین خاطر تصمیم گرفته شد به جای آن آموزش متوسطه نوع (یک) وآموزش متوسطه نوع (دو) با ساختار عمومی جدید جایگزین شود. درنتیجه یک چنین تصمیمی، از اوّل سپتامبرسال۱۹۸۹میلادی به این سو، تمامی مدارس هلندی زبان با سرعتی چشمگیر شروع به اقتباس آموزش سازمانی جدید کردند.

براساس قانون مصوب۳۱جولای سال۱۹۹۰میلادی،ساختارجدیدآموزش متوسطه متشکل ازسه دوره دو ساله و دوره دوم و سوم به صورت چهار شکل متفاوت زیر قابل اجرا شد:

۱) آموزش متوسطه عمومی(TSO)که بیشتربرجنبه‌های نظری آموزش تأکیدداشته ودانش آموزان را برای ورود به دانشگاه آماده می‌کند.

۲) آموزش فنی متوسطه(TSO) که بیشتربرموضوعات فنی، نظری وعمومی تکیه داشته و درپایان دوره دانش‌آموز می‌تواند واردبازاراشتغال شده و یا تحصیلات عالیه خودرا ادامه دهد.

۳) آموزش هنری متوسطه(KSO) که بیشتربا موضوعات هنری و عمومی سروکار داشته و در پایان دانش آموز می‌تواند بازاراشتغال یا تحصیلات عالیه را برگزیند.

۴) آموزش حرفه‌ای متوسطه (BSO) که نوعی آموزش عملی مرکب ازمهارتهای ویژه همراه با آموزش عمومی بوده و دانش‌آموز می‌تواند یا به کارمشغول شده ویا به دانشگاه وارد شود.

● برنامه‌های آموزشی

هدف از برگزاری دوره نخست مقطع متوسطه فراهم‌سازی یک پایه عمومی فراگیر برای دانش آموزان است.

این دوره دانش آموزان را قادر می کند تا بر اساس توانایی‌ها و علایق شخصی خود وارد یکی از رشته‌های مختلف دوره دوم شوند. درسال اول، همه دانش آموزان از یک برنامه تحصیلی مشترک هفتگی متشکل از۲۷ درس در موضوعاتی چون دین و اخلاق،زبان هلندی، زبان فرانسه، زبان انگلیسی، ریاضیات، تاریخ، جغرافیا، هنر، علوم، فن آوری و تربیت‌بدنی دنباله روی می‌کنند.علاوه براین،درخلال این دوره مدارس پنج زنگ تحصیلی خالی دراختیار دارندکه می‌توانند به دلخواه ولی درچارچوب قوانین مربوطه آن را به دروس دلخواه اختصاص دهند.

دردوره تحصیلات مقطع متوسطه فهرستی از کتاب‌های پیشنهادی دراختیار دانش آموزان قرار می‌گیرد ولی استفاده از آنها اجباری نیست و آنها می‌توانند کتاب‌های دیگری را درهمان زمینه به دلخواه خود انتخاب کنند.

البته یک چنین موضوعی در رابطه با موادآموزشی مورد نیاز معلمان برای تدریس نیز مصداق دارد.

● ارزیابی و تأیید مدارک علمی

درمقطع مقدماتی متوسطه، مهمترین ابزار ارزیابی شورای کلاس( Klas Seraad ) است که کمیته‌ای متشکل ازنمایندگان کادر اداری و آموزشی و مسئول آموزش گروه ویژه‌ای از دانش آموزان است.این کمیته با ارزیابی روندپیشرفت تحصیلی دانش آموزان،راجع به ارتقاء آنان به کلاس بالاتر وچنانچه لازم باشد، به صدور گواهینامه تحصیلی اقدام می‌کنند. شورای کلاس تصمیمات خود را دراین رابطه بر مبنای چندین فاکتور به شرح زیر اتخاذ می‌کند:

▪ وضعیت تحصیلی دانش آموز در سال گذشته.

▪ نتایج ارزیابی‌های مستمر شفاهی و کتبی.

▪ اطلاعات مرکز مشاوره.

در جامعه فرانسه زبان بلژیک آموزش متوسطه نظیر آموزش ابتدایی جزو دوره تحصیلات اجباری به شمار می‌رود.دوره تحصیلات اجباری تمام وقت دراین مقطع تا هجده یا سنین پانزده یا شانزده سالگی به طول می‌انجامد ولی دوره پاره وقت آن ممکن است تا هجده سالگی ادامه داشته باشد.برای ورود به مقطع متوسطه از دو رویکرد به شرح زیر استفاده می‌شود:

نخستین روش که۸۲ درصد دانش آموزان ازآن استفاده می‌کنند، به دانش آموزان اجازه میدهد چنانچه گواهینامه CBEرا دراختیار داشته باشند به صورت خودکار وارد این دوره تحصیلی شوند.البته دانش‌آموزان دیگری که دوره شش ساله ابتدایی را پشت سرگذاشته ولی به هر نحوی موفق به دریافت گواهینامه پایان دوره نشده‌اند تحت یک سری شرایط خاص میتوانند وارداین دوره شوند.روش دوم که شامل ۱۸ درصد ازدانش آموزان می‌شود، مختص دانش‌آموزانی است که ۱۲ سال سن دارند وگواهینامه پاین دوره تحصیلات ابتدایی را دراختیار ندارند.

مدارس مقطع متوسطه معمولاًمختلط هستند و از دانش‌آموزان هیچگونه شهریه تحصیلی دریافت نمی‌کنند. کلاس‌های درسی براساس جدول سنی دانش آموزان ودربرخی ازمواقع براساس رشته تحصیلی سازماندهی می‌شوند.حتی دربرخی مدارس این مقطع کلاس‌های درس بر اساس توانایی دانش آموزان ترتیب داده می‌شود. البته به خاطر تکرارموضوع درسی توسط برخی ازدانش آموزان ناموفق سال‌های قبل دربرخی ازمواقع کلاس‌های درس متشکل از دانش آموزان گروه‌های سنی مختلف است.

دربرخی ازرشته‌های تحصیلی نظیر رشته‌های فنی و حرفه‌ای که مستلزم کارعملی است، تعدادموضوعات درسی به ۳۴ درس ویا حتی ۳۶ موضوع نیزبالغ می‌شوند.آغازوپایان سال تحصیلی دوره متوسطه، مانند دوره ابتدایی است.

درمقطع متوسطه تعداد سی و دو موضوع درسی درهرزنگ پنجاه دقیقه‌ای تدریس می‌شود. البته در کلاس‌های عملی رشته‌های فنی و حرفه‌ای بین سی و چهار تاسی و شش موضوع درسی تدریس می‌شود. در بخش‌های آلمانی زبان بلژیک تعداد ۱۸۲ دبیرستان روزانه وجود دارد وایام تعطیلات رسمی این مقطع نظیر مقاطع ابتدایی شامل دوهفته تعطیلات کریسمس، دو هفته تعطیلات عید پاک، هشت هفته تعطیلات تابستانی و سه مورد تعطیلات کوتاه مدت میان ترمی است.

آموزش متوسطه نوع (I) بر اساس قانون مصوب ۱۹ جولای سال ۱۹۷۱متشکل از چهار رشته تحصیلی در دو شاخه اصلی آموزش عمومی ، آموزش فنی، آموزش حرفه‌ای و آموزش هنری است.

شاخه انتقالی رشته‌های تحصیلی عمومی، فنی وهنری که هدف آن آماده کردن دانش آموزان برای ورود به دانشگاه ویا ورود به بازار اشتغال است.

شاخه معلوماتی رشته‌های تحصیلی فنی حرفه‌ای وهنری که هدف آن آماده کردن دانش‌آموزان برای مشغول شدن به کار وفعالیت بوده که البته به آنان اجازه ورود به دانشگاه را نیز می‌دهد.

● دوره‌های آموزشی

در نخستین سال دوره تجربی، تقریباً تمامی دانش‌آموزان دروسی نظیر زبان آلمانی،زبان فرانسه، دین واخلاق، ریاضیات، تاریخ، جغرافی، علوم، تربیت بدنی وهنر را می‌آموزند.

به‌علاوه، در طول هفته پنج زنگ تحصیلی خالی وجود دارد که مسئولان مدرسه می‌توانند به صلاحدید خود در چارچوب مقررات قانونی به موضوعات مورد علاقه اختصاص دهند.

در سال دوم دوره اول همان دروس سال اول به‌علاوه دروس دیگری نظیر زبان لاتین، اقتصاد وآموزش فنی هنری به دانش آموزان ارائه می‌شود.هر درس که طول دوره تحصیلی آن ۱۲ هفته است مستلزم گذراندن دو واحد فنی نیز هست. درحقیقت آنها همان موضوعات درسی پایه را فرا می‌گیرند ولی علاوه بر آن تعداد هشت تا ده واحد نیز راجع به رسم و رسومات مدرسه محل تحصیل و وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی محیطی که در آن واقع شده‌اند را فرا می‌گیرند.

در سا ل دوم دوره تحصیلی حرفه‌ای تعداد ۱۶ موضوع درسی به دانش آموزان ارائه می‌شود. البته به این تعداد، مجموع ۱۶ درس دیگر دردو گروه موضوعی نیز اضافه شده است.

بخش عمومی متشکل از دوره پایه است.آموزش پایه که از سال سوم تا ششم به طول می‌انجامد از موضوعات درسی چون، دین و اخلاق، زبان آلمانی، زبان فرانسه،ریاضیات، تاریخ، جغرافیا وعلوم تربیتی در شاخه انتقالی تشکیل شده است.درآموزش آکادمیک عمومی یک زبان بین المللی دیگر نیز گنجانیده شده است. دربرخی ازمدارس این جامعه موضوعات مختلف درسی به تدریج به زبان فرانسه نیز تدریس می‌شوند. علاوه بر بخش عمومی، دانش آموزان موظف هستند یکی از گزینه‌های زیر را نیز انتخاب کنند:

▪ شاخه انتقالی: زبان لاتین،زبان های معاصر، ریاضیات، علوم، اقتصاد، علوم اجتماعی، آموزش فن آوری وتربیت بدنی

▪ شاخه عملی: آزمایشگاه، آب وخاک، صنعت، ساختمان سازی، هتلداری، لباس دوزی، هنرهای زیبا، اقتصاد، خدمات اجتماعی وعلوم

شبکه‌های آموزشی در انتخاب روش‌های تدریس کاملاً مختار هستند همچنین از قبل فهرستی از موضوعات درسی پیشنهادی در اختیار این شبکه‌ها قرار می‌گیرند ولی آنها در استفاده یا استفاده نکردن از این پیشنهادها کاملاً آزاد هستند.البته یک چنین موضوعی راجع به مواد آموزشی نیز صدق می‌کند.

در این مقطع شورای مدرسه موسوم به (Klassenrat) ـ که کمیته‌ای متشکل از تمامی کارمندان آموزشی وگروه مشخصی از دانش آموزان است ـ مسئولیت کامل ارزشیابی تحصیلی را بر عهده دارد.

این شوراعلاوه برارزیابی وضع پیشرفت تحصیلی مدرسه، راجع به ارتقاء دانش آموزان مختلف به کلاسهای بالاتر نیزتصمیم گیری می‌کند. همچنین در صورت لزوم برای دانش آموزان گواهینامه نیزصادرمی‌کند. شورای مدرسه بر اساس فاکتورهای مختلفی نظیر: وضع تحصیلی گذشته هر دانش آموز، نتایج فعالیت کلاسی نظیر امتحانات کتبی وشفاهی مختلف در طول سال تحصیلی، اطلاعات مرکز ، انجام مصاحبه با والدین ودانش آموزان در این مورد تصمیم‌گیری می‌کند.شورای مدرسه موظف است برای هر کدام از دانش‌آموزان به صورت منظم جلسه‌ ارزشیابی فکری،اجتماعی واخلاقی برگزار کند. نتایج حاصل از ارزشیابی‌های فوق درطول سال تحصیلی ثبت شده ودر ارزشیابی پایانی مورد توجه قرار می‌گیرند.

انجام این ارزشیابی‌ها اجباری است. در پایان سال تحصیلی شورای مدرسه نسبت به ارتقاء تک تک دانش‌آموزان به کلاس بالاتر و یا تأخیر و یا ارتقا نیافتن آنها تصمیم‌گیری لازم را اتخاذ می‌کند.

در این بین دانش آموزان ناموفق مجبور هستند مجدداً در همان پایه مشغول به تحصیل شوند ودانش آموزانی که از مشکل یادگیری رنج می‌برند ازمساعدت یک معلم جبرانی بهره خواهند برد.

درپایان دوره به دانش آموزان موفق از طرف مدرسه گواهینامه پایان دوره اعطا می‌شود واین گواهینامه باید به تأیید کمیته ارزشیابی ـ که موظف است اطمینان حاصل کند که مدارس از دستورالعمل‌های مربوطه وسازمان مطالعات درسی تبعیت کرده‌اند ـ برسد. در پایان سال سوم دوره عمومی یا فنی و یا سال چهارم آموزش حرفه‌ای، دانش آموزان موفق به دریافت گواهینامه تحصیلات متوسطه پایان دوره موسوم به Befahigungsnach Weis می‌شوند.همچنین به دانش‌آموزانی که با موفقیت شش سال دوره تحصیلی دوره عمومی یا فنی را پشت سر بگذرانند، گواهینامه پایان دوره تحصیلات متوسطه درجه یک اعطا می‌شود.

در دوره حرفه‌ای در پایان سال ششم تحصیل، دو نوع گواهینامه به نام‌های گواهینامه تحصیلی Studien Zeugnis وگواهینامه فنی به دانش آموزان اعطا می‌شود. حال چنانچه دانش آموزان این دوره تحصیلی سال هفتم آن را نیز پشت سربگذارند به آنان گواهینامه پایان دوره تحصیلات متوسطه درجه یک اعطا می‌شود.