شانس بیشتر از منطق در بازار نفت

هراس از كمبود نفت در زمستان امسال باعث شد دوشنبه گذشته شاخص بهای نفت خام وست تگزاس اینترمدیت برای تحویل در ماه آینده به بیش از ۵۵ دلار در هر بشكه برسد

افزایش ۶۰ درصدی قیمت ها از ابتدای سال تاكنون باعث بروز نگرانی هایی در مورد بهبود اوضاع جهانی اقتصاد شده است.حتی صادركنندگان نفت نیز نگران این موضوعند. قیمت های بالایی كه در حال حاضر باعث خشنودیشان شده است، سال آینده روند رشد اقتصادی را كند خواهد كرد. روز دوشنبه سازمان اوپك پس از اعلام خبر كندی احتمالی رشد اقتصادی در سال ۲۰۰۵ گفت كه در صورت بالا ماندن قیمت ها، شمار خریداران نفت كاهش خواهد یافت. به نظر می رسد همین حالا هم تقاضای چین در حال پایین آمدن است. واردات نفت خام این كشور كه تا ماه آگوست ۳۷ درصد افزایش یافته بود، ماه گذشته در مقایسه با سال گذشته تنها ۷/۵ درصد رشد كرد. هفته گذشته دارندگان وسایل نقلیه برای اولین بار از ماه ژوئن تا به حال برای هر گالن بنزین دو دلار بیشتر پرداختند و امروز برای پر كردن باك هایشان تقریباً ۳۰ درصد بیشتر از سال گذشته می پردازند. اما این نگرانی ها تنها محدود بر پمپ های بنزین نمی شود. حدود ۷/۷ میلیون خانوار در آمریكا كه اكثریت شان نیز ساكن مناطق شمال شرقی این كشورند برای گرم نگه داشتن منازلشان وابسته به نفتند. در فصل سرما این عده از ذخایر نفت موجود در نقاط مختلف كشور استفاده می كنند. اما امسال به نظر نمی رسد كه این ذخایر خیلی غنی باشد. طبق آمار منتشر شده توسط دولت آمریكا در روز چهارشنبه این كشور تنها ۵/۴۹ میلیون بشكه نفت كوره دارای سولفور بالا در انبارهای خود دارد؛ در صورتی كه سال گذشته ذخایر نفت كوره این كشور ۶/۵۵ میلیون بشكه بود. در نیویورك و اسكله های اطراف آن كه دریافت كننده و توزیع كننده نفت در نیویورك، نیوجرسی و نیوانگلند هستند، ذخایر نفتی ۷۵ درصد سال گذشته اند. مركز اطلاعات انرژی آمریكا پیش بینی می كند كه اهالی نیوانگلند امسال باید ۲۸ درصد بیشتر از سال پیش برای گرم كردن منازلشان هزینه كنند.ساكنان نیوانگلند تا حدودی پاییز سخت امسال را مقصر می دانند. گردبادهای ماه گذشته سكوها و بسیاری از خطوط نفتی خلیج مكزیك را تخریب كرد. برخی از این سكوها حتی تا آخر سال نیز بازگشایی نخواهند شد. خلیج مكزیك در حال حاضر تنها ۷۳ درصد ۵/۱ میلیون بشكه پمپاژ روزانه خود را تولید می كند. با كاهش مقدار تولید نفت خام، پالایشگران آمریكایی نتوانستند ذخایر نفت كوره امسال خود را به حد سال گذشته برسانند.تنها ساكنین نیوانگلند نگران بهای بالای انرژی نیستند. آلن گرینسپن مدیر بانك مركزی آمریكا هفته پیش در سخنانش اعلام كرد كه هزینه بالای واردات نفت این كشور حدود ۷۵/۰ درصد از تولید ناخالص داخلی اش را تشكیل می دهد. او افزود اگر قیمت های نفت به روند صعودی اش ادامه می داد، نتایج مخرب بیشتری به بار می آمد. ماه ها پیش كه قیمت های نفت كم كم توجه همه را به خود جلب كردند، اقتصاددانان سعی كردند دست به پیش بینی بزنند. آنها عقیده داشتند برای اینكه قیمت ها به اوج خود یعنی سال ۱۹۸۱ برسند، با محاسبه تورم موجود بهای هر بشكه نفت باید از ۸۰ دلار بیشتر شود. به علاوه كشورهای مصرف كننده نفت به ازای هر دلار تولید ناخالص داخلی شان، نصف مقدار دهه ۷۰ نفت مصرف می كنند. با یك حساب سرانگشتی ۱۰ دلار افزایش در قیمت نفت ۴/۰ درصد از تولید كشورهای مصرف كننده نفت عضو سازمان همكاری و توسعه اقتصادی را كاهش می دهد. این مقدار برای آمریكا ۳/۰ درصد است كه البته تفاوت چندانی وجود ندارد. اما با ادامه افزایش قیمت ها، این مقایسه ها دیگر كمكی به كاهش نگرانی ها نمی كرد. علاوه بر این اقتصاددانان در حال حاضر نگرانند كه مبادا پیش بینی هایشان آنقدرها معتبر نباشد چرا كه افزایش بهای نفت از ۴۵ به ۵۵ دلار خسارات بیشتری وارد خواهد كرد تا ۲۵ به ۳۵ دلار. اقتصاددانان دیگر امروز به شانس بیشتر اعتقاد دارند تا به منطق و استدلال.هفته گذشته دو بانك سرمایه گذاری جی پی مورگان و مورگان استنلی پیش بینی هایشان در مورد رشد اقتصادی جهان را كاهش دادند تا بتوانند افزایش قیمت های نفت را در آن اعمال كنند. اول سپتامبر جی پی مورگان امیدوار بود كه آمریكا در سه ماهه گذشته رشدی ۵/۴ درصدی داشته باشد. اما در حال حاضر این بانك رقم پیش بینی را به ۵/۳ درصد كاهش داده است. پیش بینی می شود ژاپن ۲/۲ و منطقه یورو ۸/۱ درصد كه بسیار پایین تر از پیش بینی ماه گذشته است، رشد داشته باشند. كمیسیون اروپا نیز ارقام پیش بینی هایش را كاهش داده است. این ارقام رسمی هفته آینده منتشر خواهد شد و بدون شك تاثیرات مخرب قیمت های بالای نفت روی اقتصاد منطقه در آنها منظور خواهد شد. البته خودروهای هاچ بك جمع و جور موجود در این قاره بنزین خیلی كمتری از اتومبیل های غول پیكر SUV آمریكایی مصرف می كنند. در نتیجه افزایش بهای نفت ضربه كمتری به این منطقه وارد خواهد كرد. روز چهارشنبه و پنج شنبه گذشته وزرای دارایی ۱۲ كشور دارای پول واحد اروپایی در یكی از جلساتشان در مورد خطرات این افزایش قیمت با یكدیگر گفت وگو كردند. نیكولا ساركوزی وزیر دارایی فعال كشور فرانسه پیشنهاد داد كه درآمدهای حاصل از مالیات اضافه ای را كه دولت ها به خاطر افزایش قیمت نفت جمع آوری كرده بودند به مصرف كنندگان بازگردانند.اگر مقامات مالی نتوانند كاری برای اوضاع بكنند، احتمالاً مقامات پولی این كار را خواهند كرد. اگر بهای نفت در سال آینده نیز همچنان بالا بماند، ممكن است نرخ بهره ها كاهش یابد. اغلب بانك های مركزی جهان به استثنای بانك مركزی اروپا یكسری سخت گیری های پولی را آغاز كرده اند اما ممكن است در بین راه گاهی بایستند و سر كیسه را شل كنند تا اثرات منفی افزایش بهای نفت را تعدیل كنند. روز جمعه آقای گرینسپن اصلاً و ابداً چنین امكانی را بررسی نكرد، شاید به این خاطر كه شوك های ناشی از افزایش بهای نفت علاوه بر كاهش تقاضا، تورم را نیز بالا می برد. اگر كارگران برای جبران افزایش هزینه انرژی خواستار اضافه حقوق شوند، یك چرخه تورمی آغاز می شود؛ به همین دلیل بانك های مركزی تمایلی ندارند كه سیاست های پولی خود را در پاسخ به افزایش بهای انرژی حتی در صورت كاهش رشد، منعطف سازند. در حال حاضر تورم مهار شده است و مردم توقع دارند اوضاع به همین منوال ادامه یابد. احتمال اینكه افزایش قیمت نفت باعث تقاضا برای اضافه حقوق شود نیز بسیار ضعیف است. بنابراین نمی شود گفت كه نفت توانسته بانك های مركزی را مثل مابقی بخش های اقتصادی بترساند. اما با هر ركورد جدیدی كه قیمت سوخت بر جای می گذارد، بخشی از اعتماد به نفس آهنین این سازمان نیز فرو می شكند.

منبع: اكونومیست