درآمدی کوتاه بر اندیشه های مک اینتایر

السدایر مک اینتایر ‏Alasdair MacIntyre‏ فیلسوف معاصر آمریکایی و یکی از جدی ترین منتقدین لیبرالیسم و سنت های فکری و فرهنگی مرتبط با این ایدئولوژی به شمار می آید. مک‌اینتایر در ۱۲ ژانویه ۱۹۲۹ …

السدایر مک اینتایر ‏Alasdair MacIntyre‏ فیلسوف معاصر آمریکایی و یکی از جدی ترین منتقدین لیبرالیسم و سنت های فکری و فرهنگی مرتبط با این ایدئولوژی به شمار می آید. مک‌اینتایر در ۱۲ ژانویه ۱۹۲۹ در گلاسکو زاده شد و تحصیلاتش را در انگلستان گذراند. وی لیسانس خود را در وستفیلد کالج کویین‌مری لندن گذراند و فوق لیسانس خود را از دانشگاه منچستر گرفت. وی از ۱۹۵۱کار تدریس را از دانشگاه منچستر آغاز کرد و در دانشگاه‌های آکسفورد، پرینستون، براندی، بوستون، دوک و همچنین نتردام تدریس داشته‌است. او مدتی نیز ریاست بخش شرقی انجمن فلسفی آمریکا را به‌عهده داشت.

از جمله مهم ترین آثار وی کتابی است با عنوان "در پی فضیلت" که بیش از ۱۷۰ بار در کشورهای انگلیسی زبان منتشر گردیده است. از دیگر آثار وی می توان به کتاب های ذیل اشاره نمود: گفتارهای جدید در الهیات فلسفی، تاریخچه مختصر اخلاق، عدالت برای که؟ کدام عقلانیت؟، سه روایت متعارض از تتبع اخلاقی، وظایف فلسفه، اخلاق و سیاست...‏

اگر مک اینتایر را در زمره برجسته ترین و قوی تری منتقدین مدرنیته و لیبرالیسم جای دهیم هیچ گونه اغراقی انجام نداده ایم؛ چرا که وی یکی از جدی ترین منتقدان مدرنیسم‎ ‎در عصر کنونی به شمار می آید.

از سوی دیگر وی در عصر حاضر طلایه دار اندیشه جماعت گرایی نیز شناخته می شود. جماعت گرایی اندیشه‎‌‎ای است که شاید بیش از هر چیز در نقطه مقابل و در جهت نقد لیبرالیسم مطرح شده است؛ نقطه کانونی این تفکر نقد قرائت های افراطی فردگرایی لیبرالیستی می باشد؛ چرا که از این منظر فرد به تنهایی و به نوعی خارج از جامعه مورد کاوش قرار گرفته و از این رهگذر اجتماع به بوته فراموشی سپرده می شود. مک اینتایر نیز هرگز جامعه را نسبت به فرد در درجه دوم اهمیت قرار نمی دهد و معتقد است هویت اخلاقی و سیاسی در بطن جامعه معین، شکل می گیرد. علاوه بر اینکه به جامعه و نقش آن در تعیین فضایل اخلاقی فرد اهمیت می دهد معتقد است که هرکس دارای نقطه آغازین اخلاقی و سنتهایی است که فرد در آن رشد می یابد و ویژگی های اخلاقی وی را تحت تاثیر قرار می دهد. وی اشاره می کند که سنت همان مکانیسم یادآوری و تفسیر هویت شخصی است و سنت زندگی نوعی تداوم تاریخی و بحث اجتماعی و تداوم جدی درباره دنیا به شمار می آید که در چنین سنتی نسل های زیادی به پیروی از امور خیر می پردازند و همین سنتها به شخصیت معنوی آنها شکل می دهد.‏

مک اینتایر همچنین در باب جامعه آرمانی خود نیز نظریه پردازی نموده است.

در جامعه آرمانی وی همگان باید بتوانند به فرایند تصمیم سازی سیاسی، دسترسی داشته باشند. موضوعات مورد بحث نیز همانند امروز، محدود نخواهد بود؛ و افراد خواهند توانست درباره پرسش هایی راجع به زندگی خوب در جامعه و تصمیم گیرندگان آن، به بحث بپردازند. از نظر مک اینتایر در راستای رسیدن به این جامعه آرمانی، بایستی نظام اقتصاد سرمایه داری تغییر یافته یا نظام دیگری جایگزین آن گردد؛ حداقل اینکه باید راههایی پیدا کرد تا جوامع کوچک افراد، از پیامدهای آن در امان بمانند. سنت فضایل، با ویژگیهای محوری نظم اقتصادی مدرن و بویژه فردگرایی، حس مال اندوزی و ارتقای ارزشهای بازار به جایگاه اجتماعی مرکزی، مغایرت دارد.به طور کلی مک اینتایر بر این باور است که فلسفه و زندگی مدرن فاقد هر گونه قواعد اخلاقی منسجم هستند و در جوامع مدرن اکثریت مردم بدون هدف بامعنایی به زندگی خود و خارج از یک اجتماع واقعی ادامه می دهند. وی درنهایت با استفاده از فلسفه فضیلت محور ارسطو شیوه زندگی ای را پیشنهاد می کند که طی آن مردم برای کسب فضایل و تحقق اهداف ذاتی انسانی خود در جماعت های سیاسی واقعی زندگی خواهند نمود. در این اجتماعات کوچک مردم قادر

می شوند تا از دست نیروهای مخرب سرمایه داری لیبرال در امان بمانند.

یعقوب نعمتی وروجنی

‏منابع:

ـ جامعه آرمانی مک اینتایر و ضرورت تجدیدنظر در سیاست و اقتصاد مدرن، یعقوب نعمتی وروجنی، روزنامه رسالت‎ ‎، ‎شماره ۶۷۲۳‏، ۱۸/۳/۸۸ ‎

ـ نقد بنیادهای فرهنگ لیبرال غرب؛ درآمدی بر اندیشه های السدایر مک اینتایر، الهام ربیعی زاده، روزنامه رسالت، ‎شماره ۶۷۲۳‏، ۱۸/۳/۸۸ ‎

ـ Internet Encyclopedia of‏ ‏Philosophy‏ ‏

ـ Stanford Encyclopedia of Philosophy

ـ Wikipedia