پدافند غیرعامل اقتصادی راهکاری برای مقابله با تحریم ها

پس از انقلاب اسلامی, جمهوری اسلامی ایران از سوی آمریکا و غرب مورد تحریم و تهدید در حوزه های مختلف قرار گرفت که در آن برهه با برگزیدن راهبرد مقاومت کوشید در سایه خودکفایی در تولید محصولات راهبردی و دستیابی به فناوری های نوین و باگسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی خود با کشورهای همسایه و مسلمان, به بی اثر ساختن تحریم ها بپردازد که با موفقیت های خوبی نیز روبه رو شد

پس از انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی ایران از سوی آمریکا و غرب مورد تحریم و تهدید در حوزه‌های مختلف قرار گرفت که در آن برهه با برگزیدن راهبرد مقاومت کوشید در سایه خودکفایی در تولید محصولات راهبردی و دستیابی به فناوری‌های نوین و باگسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی خود با کشورهای همسایه و مسلمان، به بی‌اثر ساختن تحریم‌ها بپردازد که با موفقیت‌های خوبی نیز روبه‌رو شد.

اما با تغییر استراتژی غرب در وضع تحریم‌ها و به زعم مقامات غربی هوشمند کردن تحریم‌ها باید اذعان کرد اقتصاد به محور اصلی برخورد غرب با جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است. نظام سلطه تاکنون در اجرای تحریم‌ها برای جلوگیری و کندسازی روند توسعه کشور که یکی از لوازم اساسی آن، تامین مالی وبخش دیگر آن فناوری است، سعی کرده در این دو محور برای نظام مانع تراشی کند و آن را با مشکلات عدیده‌ای رو به رو سازد. اصولا راهبرد آمریکا در جنگ اقتصادی علیه ایران این است که کشور را به لحاظ بنیه و توان اقتصادی آنقدر ضعیف سازد تا ایران قادر نباشد به الگویی برای سایر ملل مسلمان و مستضعف جهان تبدیل شود.

رهبر معظم انقلاب با درایت و اشراف کامل به این موضوع، با مشخص کردن شاخص‌های تعیین‌کننده اقتصادی‌ در اسناد بالادستی نظام از جمله برنامه‌های توسعه‌ای، سند چشم‌انداز و سیاست‌های اصل ۴۴ و نیز با نامگذاری سال‌های گذشته با محور‌های اقتصادی، در این مقطع خواستار گذر از مرحله مقاومت اقتصادی و ایجاد یک اقتصاد مقاومتی در کشور و تبدیل آن به خط‌مشی اساسی کشور شدند. به اعتقاد رهبر معظم انقلاب با توجه به تحولات جدید در عرصه بین‌المللی ضرورت دارد با استقرار یک اقتصاد مقاومتی و مدیریت صحیح منابع مالی و انسانی کشور، تهدیدهای جهانی علیه جمهوری اسلامی به فرصت‌های اقتصادی تبدیل شود.

یک تفاوت اصلی استراتژی اقتصاد مقاومتی با مقاومت اقتصادی تدوین شاخصه‌ها، ابعاد و لایه‌های فراوان و مختلفی است که تاکنون به صورت مقطعی و در برخی سطوح تصمیم‌گیری اجرا می‌شد که هم اینک باید به صورت جامع و دائمی به دنبال رفع آثار سوءآفند دشمن در حوزه اقتصادی باشد.

همچنین با مراجعه به اصول ایدئولوژیک انقلاب اسلامی درمی‌یابیم با توجه به این‌که از ابتدای شکل‌گیری و استقرار جمهوری اسلامی، ایستادگی در برابر ظالم و قدرت‌های استکباری زورگو، بخشی از سیاست تغییرناپذیر ایران در تمامی بخش‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و غیره بوده است می‌تواند نقشی اساسی نیز در ناکامی استکبار جهانی در مقابله با کشورمان داشته باشد. این ایدئولوژی به‌عنوان اصلی‌ترین مولفه نهضت بیداری اسلامی و بیداری انسانی در ۳۰ سال گذشته به شمار می‌رود و به عنوان اکسیری حیاتبخش و مدلی باورپذیر، سایر ملل مظلوم و آزاده جهان را نیز تحت‌تاثیر قرار داده است. از سوی دیگر تجربه ۳۲ ساله تحریم‌ها موید این نکته است که در هر زمان و مقطع که به شکل صحیحی سیاستگذاری شده و منابع به‌صورت بهینه به اقتصاد کشور تزریق شده است، توانسته‌ایم اثرات تحریم‌ها را خنثی کنیم.

این‌که امروز ابعاد امنیت ملی به ترتیب به صورت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی و محیط زیست تعریف می‌شود، اهمیت توجه به این حوزه در جهت حفظ امنیت ملی کشور را بیشتر آشکار می‌کند.

پدافند غیرعامل مجموعه اقدامات غیر مسلحانه‌ای است که موجب بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات دشمن می‌شود، لذا ضرورت تدوین طرح پدافند غیرعامل اقتصادی به‌عنوان یکی از موثرترین و پایدارترین روش‌های دفاع غیرعامل در مقابل جنگ اقتصادی طرف مقابل یعنی آمریکا و اجرای آن در مقیاس‌های گوناگون برای کشور احساس می‌شود.

به منظور تدوین این طرح در نگاه اول و به آسانی می‌توان دریافت ویژگی مثبت این تحریم‌ها نشان دادن آسیب‌پذیری‌های کشور است، به‌طوری که فهرست تحریم‌های وارد بر کشور همان فهرست آسیب‌پذیری‌های ماست، چون دشمن با مطالعه‌ای که روی نقاط ضعف و وابستگی‌های ما انجام داده است، دقیقا تحریم‌ها را بر آن نقاط متمرکز ساخته و با نتیجه‌گیری از آنها قصد اعمال فشار بر تصمیمات کشور را دارند که باید در گام نخست، این نقاط ضعف تقویت شده تا از بین بروند و سپس تمرکز کشور روی کنترل و مدیریت این نقاط معطوف شود.

محمدحسین محمدی

کارشناس ارشد اقتصاد