چشمه‌هایی از مزامیر

جهان‌بینی توحیدی و اعتقاد به خداوندی که جهان را برای صلح و شادکامی آفریده است، جان‌مایه تفکر انسان دوستانه شریعت موسی کلیم‌الله است. خداوند از روح خود بر کالبد انسان دمید …

جهان‌بینی توحیدی و اعتقاد به خداوندی که جهان را برای صلح و شادکامی آفریده است، جان‌مایه تفکر انسان دوستانه شریعت موسی کلیم‌الله است. خداوند از روح خود بر کالبد انسان دمید و اوست که بدون اجبار در آفرینش، هر بنده‌ای را که می‌آفریند دوست دارد. بیماری همراه انسان از روز پا گذاشتن او بر زمین آفریده شد. خداوندی که بندگان خود را دوست می‌دارد جان و روانشان را از گزند مصون نداشته است...

طبق معیارهای منطق انسانی آوار جان و روح انسان شاید عرصه‌ای باشد تا این گوهر خلقت خداوندی به محک گذاشته ‌شود یا شاید مجازاتی برای انسان در برابر گناهانش باشد. تنها احساس صادقانه توکل و اعتقاد قلبی به اینکه از طرف خداوند در ایجاد هر پدیده‌ای خیر و صلاحی تصور شده، می‌تواند درنهایت التیام‌بخش غم عمیقی باشد که با درد و رنج خود یا عزیزانمان در درون ما سر باز می‌کند. حضرت داوود در مزامیر فصل ۸۹ آیه ۳ می‌فرماید: «جهان بر مبنای لطف و احساس الهی آفریده شده است.»

در خلقت هر موجودی به خصوص انسان، معنا و مفهومی گنجانده شده و تقدیر الهی برای ما انسان‌ها همیشه قابل درک نیست، ولی به باور ما در هر تقدیر حتی درد و رنج خیر و صلاحی نهفته است. این اولین قدم برای ارتباط انسان با بیمار و بیماری است. در هنگام عیادت بیمار و برآورده کردن نیازها و التیام رنج‌های او که در تمام کتب مذهبی بسیار به آن سفارش شده، با همین جهان‌بینی برای بیمار توصیه شود که بیماری آخر راه نیست، بلکه وسیله‌ای برای آزمایش و اصل نزدیک شدن به خداوند است.

«رحمت‌های خداوند بر تمام مخلوقاتش است.» (مزامیر داوود). فصل ۴۵ آیه ۹ با وجود آنکه هر پدیده‌ای تقدیر الهی دانسته می‌شود راه‌هایی برای تغییر اعمال و رفتار اوست. اولین توصیه در بروز بیماری و گرفتاری، توبه از اعمال گذشته و تغییر راه و روش زندگی است. در کتاب مقدس یونس نبی آمده است که خداوند به واسطه تغییر اعمال و رفتار اهالی نینوا از نابود کردن این شهر چشم پوشید.

مورد بعدی تغییر مکان زندگی است. گاه با تغییر شرایط زندگی جسم و سلامتی انسان دچار تحول می‌شود. تغییر دیگر تحول در شرایط کسب و کار فرد است.

مورد دیگر تغییر نام فرد است که در مورد بیماری‌های حاد این مراسم از دیرباز وجود داشته و در تلمود (از کتب فقهی یهودیان) آمده است که در مواردی تغییر نام انسان تقدیر او را متحول می‌کند.

«و خداوند نام حضرت ابراهیم و سارا را تغییر داد و آنان صاحب فرزند شدند» سفر پیدایش فصل ۱۷ – آیه ۵ و ۱۵ مقدس.

در این مورد طی مراسمی که در آن قسمت‌هایی از مزامیر حضرت داوود قرائت می‌شود حروفی به نام فرد اضافه شده و افرادی که به همین منظور گرد آمده‌اند دعای سلامتی می‌خوانند. توکل به خداوند به این معنی است که خود او پیش از هر دردی درمان و شفای آن را هم فراهم کرده است. ممکن است شفای خداوند در هر لحظه حادث شود. پس باید در هر شرایطی امیدوار بود و این امیدواری را به بیمار و اطرافیان او هم منتقل کرد.

هر نوع کوتاهی یا ایجاد مزاحمت در امر درمان یا نگهداری و مراقبت از بیمار که به نوعی به او آزار برساند شرعا ممنوع است. شریعت حضرت موسی کلیم‌الله بر این باور است که این جهان، جهان عمل و آزمایش است و حتی داشتن فکری خوب نوعی عمل صالح به حساب می‌آید و قدمی در راه تعالی روح آدمی است. در صورتی که جهان باقی جهان پاداش و کیفر است و کارنامه اعمال هر فرد در این دنیا بسته می‌شود و در این دنیا حتی تا آخرین لحظه حیات انسان می‌تواند تعالی پیدا کند و به خدا نزدیک‌تر شود و هر لحظه زندگی بسیار باارزش است. به همین دلیل انجام اعمالی که حتی با موافقت بیمار در صورت حاد شدن بیماری به عمر او پایان داده شود دخالت در تقدیر الهی و مزاحمت برای ارتقای روح انسان در این جهان تلقی می‌شود. در همین ارتباط در فصول پدران آمده است «یک لحظه از زندگی این دنیا در حال توبه و انجام اعمال نیک به تمام جهان آخرت ارجحیت دارد.»

در شریعت حضرت موسی(ع) جان انسان از همه چیز مهم‌تر است و حتی انجام قطعی‌ترین تعهدات مذهبی مثل تقدس روز شنبه یا روزه بزرگ یا فراز دیگری در صورت به خطر افتادن جان خود یا دیگری یا برای نجات جان خود را می‌توان کنار گذاشت. «این است قوانین و احکام من که انجام می‌دهید تا انسان زنده بماند.» سفر لاویان فصل ۱۸ – آیه ۵

آگاه کردن فرد از شدت بیماری بستگی به وضعیت روحی و جسمی بیمار دارد و آن هم با همان بینش جان آدمی از هر چیزی مهم‌تر است با احتیاط به شرطی انجام می‌گیرد که آگاهی بیمار ضربه‌ای به روند درمان وارد نکند. بهتر است فرد را به نوعی به اقرار گناهان در پیشگاه خداوند تشویق کرد. در این مورد متن نمازهایی وجود دارد که در صورت ناتوانی فرد کلمه به کلمه می‌گویند تا وی تکرار کند. در نمازهای جماعت پس از خواندن طومار تورات دعایی به عنوان درخواست سلامتی افراد جامعه می‌خوانند که در قسمتی از آن نام بیمار به همراه نام مادر او ذکر شده و طلب بهبودی می‌کنند و در نهایت از بیمار می‌خواهند آیه توحید را که از مهم‌ترین آیات تورات است را بخواند. تورات مقدس، سفر تثنیه، فصل۶- آیه۴

«بشنو ای بنی‌اسراییل، خدای خالق ما خدای یکتاست.»

کنکاش - دکتر یونس حمامی‌لاله‌زار - متخصص داخلی و روحانی کلیمی