چند توصیه ساده برای کاهش مصرف سوخت

واضح است که بهترین راه حل برای کاهش مصرف سوخت, استفاده کمتر از خودروست آمار نشان می­دهد که ظرف ۲۰ سال گذشته, مسافت طی شده توسط هر خودرو, به طور میانگین دو برابر شده است

در این مقاله سعی شده است چند توصیه ساده به دارندگان خودروهای شخصی ارائه شود تا با کاهش مصرف سوخت، بتواند از مقدار سهمیه روزانه بنزین خود، بیشترین بهره را ببرند. درضمن با توجه به آن که یکی از مهمترین منابع آلوده کننده هوا را خودروها تشکیل می‌دهند، کاهش مصرف سوخت باعث کم شدن درصد آلاینده‌ها و نیز کمک به کاهش روند گرم شدن هوا کره زمین نیز می­شود. به­منظور استفاده از بهینه سوخت، چهار توصیه ساده وجود دارد:

۱) پرهیز از رانندگی بی مورد،

۲) انجام به­موقع سرویس‌های خودرو،

۳) استفاده درست از خودرو،

۴) سوخت گیری صحیح.

با به کار بستن این توصیه­‌ها، ضمن کاهش مصرف بنزین و کمک به پاکیزگی بیشتر هوا، عمر خودروی شما نیز افزایش می­یابد و هزینه تعمیرات آن نیز کمتر خواهد شد.

۱) پرهیز از رانندگی بی مورد:

واضح است که بهترین راه حل برای کاهش مصرف سوخت، استفاده کمتر از خودروست. آمار نشان می­دهد که ظرف ۲۰ سال گذشته، مسافت طی شده توسط هر خودرو، به طور میانگین دو برابر شده است. راه­ها‌یی وجود دارند که می‌تواند در کاهش مسافتی که با خودرو طی می‌کنید، به شما کمک کنند، از جمله: ادغام سفرهای درون شهری، تماس با تلفن، هم­پیمائی(چند سرنشینی). استفاده از وسایل نقلیه عمومی و استفاده از وسایل حمل و نقل بدون آلودگی مانند دوچرخه.

برای مثال، قبل از آن که به سمت فروشگاه برانید، می‌توانید با تماس تلفنی از باز بودن آنجا و وجود کالای مورد نظرتان اطمینان یابید. به­علاوه در ذهنتان طرحی بریزید که وقتی برای خرید جنسی از خودرو استفاده می‌کنید، در طول مسیر، کار یا خریدهای دیگر خود را نیز انجام دهید. خودرو را در محلی در مرکز مسیر فروشگاه پارک کنید و پیاده به این مکان‌ها بروید. هم­پیمایی یکی دیگر از راه­های مؤثر در کاهش سوخت است. با همکاران خود تنظیم کنید تا مسیر اداره را چند نفری با یک خودرو رفت و آمد کنید. اگر به دیدن تئاتر یا تماشای مسابقه‌ای می‌روید، با دوستانتان هماهنگ کنید تا تنها از یک خودرو استفاده شود. استفاده اشتراکی از یک خودرو در مسیرهای بین­شهری نیز کاهش مصرف را در پی دارد. پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری هم ضمن کاهش در مصرف سهمیه بنزین، عدم آلودگی و سلامت شما را نیز تضمین می‌کند.

۲) انجام به­موقع سرویس‌های خودرو

با انجام سرویس‌هایی که در کتابچه راهنمای خودرو شما درج شده است، می‌توانید ضمن افزایش کارایی وسیله نقلیه خود و کاهش مصرف سوخت، عمر خودرویتان را افزایش دهید و از آلودگی هوا نیز بکاهید؛ به­علاوه هنگام فروش نیز ارزش خودروی شما بیشتر خواهد بود. دفترچه راهنمایی که به همراه خودرو به شما تحویل داده می­شود، منبع بسیار خوبی از اطلاعات است. اگر آن را گم کرده‌اید برای دریافت جایگزین، به نزدیک‌ترین نمایندگی فروش مراجعه کنید. شایسته است که سازندگان خودرو یک فایل الکترونیکی از دفترچه را در وب سایت خود قرار دهند تا مشتریان به­راحتی بتوانند آن را مطالعه یا دانلود کنند. نوع و فاصله زمانی سرویس‌ها در این دفترچه قید شده است که توصیه می‌شود آنها را به­موقع انجام دهید. علاوه بر آن، در خودرومواردی وجود دارند که باید به طور مرتب چک یا تعویض شوند، از قبیل فیلترهای هوا، روغن و بنزین، روغن موتور، واسکازین و .... مایع خنک کننده، شمع‌ها و شیلنگ‌های رابط.

تنظیم باد تایرها در سطحی که توسط سازنده توصیه شده است، کاهش مصرف سوخت و سایش لاستیک‌ها را تضمین می‌کند. توصیه می‌شود این­گونه سرویس‌ها توسط نمایندگی­های مجاز انجام شود که با گذراندن آموزش‌های کافی، به سیستم خودرو به­خوبی واقف هستند. تنظیم موتور(تون­آپ) ساده توسط مکانیک‌های غیر مجاز نمی‌تواند اثر چندانی بر بهبود کارکرد موتور داشته باشد، اما یک تکنسین مجرب برای مثال، به خوبی می‌داند که افزایش مصرف بنزین یا آلاینده‌های اگزوز چه منشایی دارد.

معمولاً سؤال می‌شود آیا استفاده از بنزین سوپر سبب کاهش مصرف سوخت می‌شود؟

باید بدانیم مقاومت بنزین سوپر و معمولی در افزودنی‌هایی است که باعث می‌شود عدد اکتان بنزین زیاد شود. کاری که برخی با افزودن "مکمل‌های بنزین" در باک خودرو روی بنزین معمولی انجام می‌دهند. بر خلاف تصور، عدد اکتان معیار توان بالاتر این نوع بنزین نیست و بر کیفیت برتر آن نیز دلالت ندارد. عدد اکتان تنها نشان­دهنده آن است که قبل از انفجار، سوخت به چه میزانی می‌تواند در سیلندر فشرده شود. تنها درصد کمی از خودروها واقعاً به بنزین با عدد اکتان بالا احتیاج دارند (مثلاً خودروهای توربو شارژ). بهتر است فقط در خودرو‌هایی که سازنده بر استفاده از بنزین سوپر در آنها تأکید می­کند، از این نوع سوخت استفاده شود زیرا این نوع بنزین اثری بر بهبود کارایی خودروی شما یا کاهش آلودگی ندارد و تنها هزینه بیشتری می‌شوید.

۳) استفاده درست­تر از خودرو:

حتی اگر خودرویی به خوبی سرویس و نگهداری شود، در صورت استفاده نادرست، باز هم مصرف سوخت بالا می‌رود. به موارد زیر دقت کنید:

▪ در جا کار کردن:

اگر بیش از ۳۰ ثانیه در محلی متوقف هستید (مثلاً چراغ قرمز طولانی)، بهتر است موتور خودروی خود را خاموش کنید؛ استارت مجدد، سوخت کمتری را هدر می‌دهد. امروزه در بسیاری از تقاطع‌های شهر‌های بزرگ آلمان، قبل از سبز شدن چراغ راهنمایی، یک چراغ با علامت سوئیچ روشن می‌شود که علامت می‌دهد اکنون زمان استارت زدن است. به­جای آن که در صف طویل خودروها به انتظار بمانید تا خود را دقیقاً به در ورودی بانک یا رستوران برسانید، خودرو را خاموش کرده و پیاده به آنجا بروید.

▪ حرکت در ترافیک:

احتراز از ورود به نقاط پر ترافیک، همیشه میسر نیست. اما توصیه می‌شود تا حد ممکن برنامه خود را طوری تنظیم کنید که از حرکت در نقاط و ساعات اوج شلوغی دوری شود. همیشه سعی کنید خودرو را به "نرمی" حرکت دهید؛ یعنی از سریع شتاب دادن و ترمزهای پی درپی بپرهیزید. اگر در مسیر شما چراغ قرمز یا "سرعت گیر" وجود دارد، رسیدن به آن را در نحوه کاهش سرعت، پیش بینی کنید.

▪ کولر:

استفاده از کولر، بار زیادتری بر موتور خودرو تحمیل می‌کند که باعث ازدیاد مصرف بنزین تا ۳۰ درصد می‌شود. دقت کنید تا حد ممکن خودرو در سایه پارک شود، یا دست­کم آفتابگیری را در پشت پنجره یا شیشه جلو خودرو بگذارید تا از داغ شدن هوای اتاق خودرو کاسته شود. پس از سوار شدن در خودرویی که هوای داخل آن گرم شده است، به جای بستن پنجره‌ها و روشن کردن کولر روی درجه آخر، پنجره‌ها و دریچه ورودی هوا را باز و اقدام به حرکت کنید. پس از تعویض هوای درون اتاق، کولر را روشن کنید. نگه داشتن خودرو در آفتاب، از یک جنبه دیگر نیز سبب اتلاف بنزین می‌شود: تبخیر از باک موتور، این خود عامل پراکنده شدن هیدرو کربورهای نسوخته در محیط زیست است.

▪ فشار آوردن به موتور:

اگر موتور تحت فشار و بار اضافی کار کند، مصرف سوخت بالا می‌رود، مواردی همچون شتاب دادن سریع، راندن با سرعت‌های بالا، انتخاب مسیرهای سربالایی و حمل بی دلیل بار(مثلاً نهادن کپسول گاز خانگی، جعبه‌های نوشابه و... به­مدت چند روز در صندوق عقب تا هنگامی که خرید آنها انجام شود).

▪ روزهای زمستانی:

امروزه خودروهایی مدرن نیازی به درجا کار کردن در روزهای سرد برای گرم کردن موتور ندارند و با شروع حرکت، خیلی بهتر گرم می‌شوند واقعیت آن است که در جا کار کردن در هوای سرد، تنها باعث استهلاک سیستم موتورخودروی شما و البته افزایش مصرف بنزین خودرو خواهد شد.

۴) سوخت‌گیری صحیح:

یکی از موارد عمده‌ی اتلاف بنزین که به­درستی در رسانه‌های گروهی تذکر داده می‌شود سرریز بنزین از باک خودروست. معمولاً برای سرراست کردن بهای بنزین و یا مراجعه کمتر به جایگاه، رانندگان سعی می‌کنند باک خود را لب­ریز از بنزین کنند. این موضوع اغلب سبب می‌شود مقداری بنزین به بیرون پاشیده شود که علاوه بر هدر رفتن آن، باعث آلودگی هوا نیز می­شود. نگارنده در یک تحقیق، دریافت که ترکیبات کاملاً سمی و مضر برای لایه اوزن ناشی از تبخیر بنزین، در یک جایگاه سوخت گیری می‌تواند تا ۳۰۰ برابر حد مجاز نیز برسد. حتی اگر بنزین به بیرون مخزن سوخت نریزد، نباید باک کاملاً از بنزین پر شود. زیرا تا لبریز شدن باک اشکالاتی را به­وجود می‌آورد که در زیر به آن اشاره شده است (به همین دلیل هم امروزه با تعبیه سیستم قطع­کن روی نازل تلمبه، سعی شده است که از پر شدن کامل باک، جلوگیری شود):

پر کردن کامل باک، مخصوصاً در هوای گرم باعث می‌شود تا در اثر انبساط، بخشی از بنزین از روزنه تعادل تبخیر شود و به درون سیستم جمع آوری بخار خودرو یا اتاق سرنشین راه یابد. وجود ترکیبات حلقوی معطره در این بخارات (مانند مشتقات بنزن) برای سلامت افراد، به­ویژه کودکان بسیار مضر است. برای جلوگیری از فرار بخارهای بنزین به هوا قطع­کن پمپ‌های جدید، مجهز به سیستم جمع­آوری گاز هستند که پس از اتمام سوخت­گیری، با مکش، هوا غنی از بنزین را به محفظه‌های خاصی هدایت می‌کند. اگر سعی کنید مقدار اضافی بنزین به داخل باک وارد کنید محتمل است که این سیستم مکش مقدار اضافی بنزین را از درون باک خارج و به مخازن سوخت باز گرداند امید است با به­کارگیری چند توصیه‌ی ساده‌ی بالا، ضمن صرفه جویی در مصرف سهمیه بنزین خود، به کاهش آلودگی هوا نیز کمک کنیم.

دکتر مسعود کیخواهی

عضو هیئت علمی گروه شیمی دانشگاه علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان