كمبود سرمایه گذاری در طرح های برق و انرژی آمریكای لاتین

اقتصاد های عمده آمریكای لاتین پس از یك دهه شكوفایی اینك از كمبود سرمایه گذاری در طرح های انرژی رنج می برند آیا این وضعیت عوض خواهد شد

اقتصاد‌های عمده آمریكای لاتین پس از یك دهه شكوفایی اینك از كمبود سرمایه‌گذاری در طرح‌های انرژی رنج می‌برند. آیا این وضعیت عوض خواهد شد؟

زمانی كه «برونو ج.م.مژان» معاون ارشد مدیرعامل بانك «نوردویچ‌لندز» بانك جیروزنترال (Nord/lb) گفت كه درهنگام فروپاشی بخش انرژی، بانك او خوشحال‌تر شد كه در مسایل تامین مالی آمریكای لاتین گیر كرده ودر ایالت كالیفرنیا گرفتار شده است، چنین به نظر آمد كه تعداد اندكی هنگام تامین مالی پروژه‌های برق در آمریكای لاتین این نكته را كشف كرده‌اند. او گفت: هیچ بازاری به اندازه ایالات متحده به بانك‌های تجارتی خسارت نزده است.

در جایی كه تردید نیست نبود سرمایه‌گذاری جدید در بخش برق بازارهای بزرگ آمریكای لاتین ناشی از بیماری تاریخی و امكان تكرار آن است، پاپس كشیدن فعلی سرمایه‌گذاران خارجی تا اندازه‌ای ناشی از توقع بالای آن‌ها از بازارهای نوظهور دهه ۱۹۹۰ است كه سبب شده سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری در زیر بنای جدید (در آمریكای لاتین) غیرقابل دسترس شود.

موسسه‌های اعتباری نظیر «فیچ‌ریتینگ» و «استاندارد اندپور» كه امروز سرمایه‌گذاری در بازار انرژی آمریكای لاتین را توصیه نمی‌كنند، و هشدار داده‌اند كه در نبود فعلی سرمایه‌، خود منطقه مقصر نیست. نگاهی به جامعه بین‌المللی نشان می‌دهد كه سرمایه در همه جا كمیاب وگران است و شركت‌های اندكی با تراز‌نامه موجه توان جلب منابع مالی برای پروژه‌های جدید را دارند. پروژه‌های برق نه فقط در بازارهای نوظهور بلكه در كشورهای صنعتی نیازمند منابع مالی هستند. به هر صورت موسسات سهام و اعتباری نه فقط در ایالات متحده آمریكا بلكه در آمریكای لاتین با فرصت‌هایی روبرویند، كه بدون ریسك سیاسی و اقتصادی هستند.

اینك منطقه از سرمایه‌ای كه قبل از تراكم حساب در سال ۲۰۰۰ وارد آن می‌شد توسط همین موسسات از سرمایه تهی شده است. مسایل مالی جدی پیش آمده در بازارهای محلی، این شركت‌ها را وادار به بازگشت از بازارهای نوظهور كرد تا به كار خود در خاستگاهشان سروسامان دهند. چیزی كه وضع را بدتر كرده پراكندگی دارایی‌ها در منطقه است كه فروش آن دشوار بوده و دلیل آن خریدارانی‌ سنتی‌اند كه خود خریدارند.

●نقش پویا

كمبود بین‌المللی منابع از سرمایه‌گذاری در زیربناهای جدید انرژی در آمریكای لاتین جلوگیری می‌كند اما به گفته «مژان» گرچه میزان سرمایه‌گذاری به میزان زیادی كاهش یافته اما هنوز در «پروژه‌های خوب» در كشورهایی تحقق می‌یابد كه چارچوب مقرراتی شفافی دارند.

آژانس‌هایی مثل «سی‌دی‌سی گلابلك» - موسسهٔ اعتباری كه توسط دولت انگلستان برای كمك به زیربنا‌سازی و توسعه اقتصادهای نوظهور ایجاد شده- همچنان در پروژه‌های جدید دخیل‌اند، زیرا علت وجودیشان است. «تیتوسانخورخو» مدیر بخش آمریكای لاتین «سی‌دی‌سی گلابلك» می‌گوید كه جو فعلی برای آنان مناسب‌تر است زیرا قیمت‌ها از دهه ۱۹۹۰ ارزان‌تر است.

عاملان عمده محلی نیز نقشی پویا دارند، اگر چه توانمندی‌هایشان محدود است اما تمایل زیادی از خود نشان می‌دهند كه در تامین مالی مجدد پروژه‌ها یا تامین مالی پروژه‌های جدید مشاركت كنند. سرمایه‌گذاری جدید از طرف بانك‌های بازرگانی و توسعه محلی مثل BNDES برزیل یا «بانوبراس» مكزیك عرضه می‌شود.

●راهی به سوی بهبودی

سرمایه‌گذاری‌های جدید از آن رو در كشورهایی مثل برزیل، آرژانتین و حتی شیلی مورد نیاز‌اند تا مسایل جیره‌بندی و خاموشی در كوتاه‌ و میان مدت حل شود.

در برزیل یك فصل خوب بارانی و انقباض تقاضا عمدتاً از بخش‌های مسكونی و كسب و كارهای كوچك به معنای آن است كه تقاضا برآورده شده و در مواردی با افزایش عرضه روبرو بوده است. به هر حال این سناریو عمر كوتاهی داشت زیرا سطح تقاضا – كه سوابق پیش‌گفته را در ۱۹۹۵ ثبت كرده بود- انتظار می‌رود با بهبود وضع اقتصادی درسال ۲۰۰۴، بهبود یابد. به هر شكل «روبرتو پره ایرا دارائوخو» معاون مدیرعامل «التروبراس» اشاره می‌كند كه جیره‌بندی برق فقط به دلیل كمبود آب نیست بلكه ناشی از كمبود سرمایه‌گذاری نیز هست.

اما تنها تهدید افزایش تقاضا نیست كه توانایی بخش برق را به چالش گرفته بلكه به همان میزان فصل خشك، صنعتی را به شدت متكی به برق آبی است، تهدید می‌كند. تلاش‌های دولت برزیل برای ترویج سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های جدید حرارتی به دلیل تغییرات پی‌درپی قانون، بازی همچنان با شكست روبروست. حل بخشی از مساله در گرو افزایش سرمایه‌گذاری كمپانی‌های دولتی تنها در صورتی است كه منع قانونی نداشته باشند. در اینجا و كشورهای دیگر آمریكای لاتین، دولت‌ها با انتقاداتی به خاطر عدم ایفاء نقشی پویا برای پركردن فاصله به جا گذاشته از سوی بخش خصوصی روبرو شده‌اند.

نگاهی به تامین مالی (طرح‌ها) از سوی بخش عمومی در آمریكای لاتین گویای تصویری خوش‌بینانه نیست. رافائل‌هزتبرگ رئیس «اینتراكت» می‌گوید با توجه به ابهام‌های موجود، شركت‌های بین‌المللی نسبت به توان بازپرداخت دولت‌ها برای تسهیل جریان سرمایه گذاری جدید بدبین‌اند. دولت برزیل تنها با تغییر بودجه و حذف مزایای اجتماعی دیگر می‌تواند پول سرمایه‌گذاری را تامین كند اما به هر شكل، برای تامین نیازهای آینده كافی نخواهد بود.

سقوط اقتصاد آرژانتین در پایان سال ۲۰۰۲ تاثیر منفی گسترده‌ای به دلیل كاهش ارزش پول بر شركت‌های برق گذاشت. آرژانتین كه در سال‌های ۱۹۹۰ با سرمایه‌گذاری مازاد بر احتیاج روبرو بود. همچنین با پدیده اضافه عرضه روبرو گشت. این امر باعث شد كه فشار برای كاهش قیمت‌ها پدید آید و از سرمایه‌گذاری های جدید جلوگیری شود. دقیقاً دروضعیت سرمایه‌گذاری بیش از حد است كه دولت‌ها می توانند عملیات بهبود وضعیت را به تاخیر افكنند و امروزه تولید‌كنندگان با ناپایداری روبرو شوند.

●فرصت‌های بازار

سرمایه اگر چه نادر است اما كاملاً از عرصه پروژه‌های جدید ناپدید نشده است. مكزیك كشوری است كه سرمایه‌گذاران هنوز تمایل به گذاشتن پول خود در آن را دارند. ثبات سیاسی، كنترل دولت به شكل عمده بر بخش (برق)، بنیان اقتصادی كشور و نزدیكی جغرافیایی آن با آمریكا، كلید جاذبه مكزیك برای سرمایه‌گذاری جدیداست. و دراین میان عامل ریسك اقتصادی چندان مورد توجه نیست. با وجود این اصلاحات بخش برق در وضعیتی فلج‌گونه به سر می‌برد و بحث‌هایی كه در جریان است چندان شفاف نیست. شیلی هم نیازمند سرمایه‌گذاری جدید در تولید بخصوص در مناطق مركزی و جنوبی (SIC) است. حدود ۶۵ درصد انرژی SIC از طریق نیروگاه‌های آب تامین می‌شود و این وابستگی و نبود سرمایه‌گذاری جدید تهدیدی به كمبود گسترده برق در اوایل ۲۰۰۵ است اما در سیستم شمال (SING) نیروگاه‌های حرارتی فراوان و با افزایش عرضه مواجه است. قانونی جدید در دست تدوین است تا سرمایه‌های جدیدی را برای پروژه‌هایی تامین كند كه در جهت ایجاد تعادل در قابلیت‌های تولیدی كشور و اتكاء كم‌تر به نیروگاه‌های آبی و افزایش تعداد حرارتی در جنوب كشور است. به دلیل نبودن تعادل بین SING, SIC احداث یك انتقال دومداره پیشنهاد شده است. اما به نظر (توسعه) «سلفین كاپیتال» این كار تنها مساله كمبود برق را یكی دو سال به تعویق می‌افكند. این موسسه استدلال می‌كند كه سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های جدید حرارتی نسبت به ایجاد خط انتقال از دیدگاه اقتصادی مقرون به صرفه است. انتخاب هر یك از گزینه‌ها بستگی به جهت‌گیری سرمایه‌گذاران دارد.

در سال‌های اوج توجه به آمریكای جنوبی و رشد سرمایه‌گذاری در برق، آمریكای مركزی نادیده گرفته شد اما توجه به این منطقه در سالهای اخیر رو به افزایش است. به گفته «سانخورو» اندازه، وضعیت اقتصادی و ثبات سیاسی بازار آمریكای مركزی آن را به ورودی مطمئن برای حضور كمپانی‌های جدید و حركت آنها به سوی آمریكای لاتین می‌شود. رواج دلار به عنوان واحد پولی در «پاناما» و «گواتمالا» عواملی هستند كه باعث جذب سرمایه‌گذاران می‌شوند.

همبستگی منطقه‌ای نیز نقشی مهم در دیدن كل منطقه به عنوان محل بالقوه سرمایه‌گذاری ایفاء می‌كند. پروژه خط انتقال SIEPAC نویددهنده وجودصنعت‌برق كارآمدتری در منطقه و بسترساز سرمایه‌گذاری‌های بزرگ‌تر است.

●پیشروی

با استناد به گفته «دانیل. ر. كاستهولم» مدیرعامل كمپانی‌ تامین مالی آمریكای لاتین باید گفت كه وضع نسبت به پایان سال ۲۰۰۲ بدتر نخواهد شد. شركت‌ها ترازنامه خود را بهبود می‌بخشند و به سخن دیگر معنای این سخن آن است هنگامی كه وضع كمپانی‌ها در ایالات متحده آمریكا بهبود پیدا كند، آنها قطعاً به جستجوی بازارهای جدید برای سرمایه‌گذاری خواهند پرداخت و دوباره بازارهای نوظهور، هدف آنها خواهد شد اما به گفته «كاستهولم» این روند بهبودی، دردناك و كند خواهد بود.

به دنبال برگشت بازار جهانی به روال و روند معمول بازار آمریكای لاتین دراكثر موارد باید چارچوب‌های قانونی خودرا با تحولات سازگار كند. سرزنش كردن این منطقه به خاطر مسایل فعلی آن، كوته بینانه است. به هر شكل اقتصاد جهانی نمی‌تواند عذرو بهانه‌ای برای وضعیت انرژی در منطقه (آمریكای لاتین) باشد. باید اشاره شود كه بسیاری از دولت‌های این منطقه‌ تلاش می‌كنند كه عملكرد بازارشان را دگرگون سازند با تمام اینها، قانع كردن جامعه بین‌المللی به دگرگون‌سازی چارچوب‌ها و پایداری این حركت كار آسانی نیست.

●●فناوری‌های فتوولتائیك: روندی بسیار مطلوب در برق‌رسانی غیرمتمركز

نشریه ریفوكاس

مسایل عرضه برق در دنیا صرفاً ناشی از تحلیل رفتن منابع معمول انرژی نیست بلكه به رشد مصرف نیز ارتباط پیدا می‌كند. فراباری چه در ایستگاه‌های برق یا شبكه‌های توزیع پی‌آمدهایی جدی بر دسترسی به برق، امنیت (عرضه) و كیفیت آن گذاشته است. در نتیجه راه‌حل‌هایی مورد نیاز است كه به لحاظ فنی موجه بوده و با شرایط پایداری سازگار باشد. در مقاله حاضر «جی‌كرامر»، «ام‌ابراهیم» و «دابلیو كلانیكوف» روند رو به كمال و چشم‌انداز سیستم‌های فتوولتائیك (pv) خورشیدی را به عنوان راه‌حلی برای یك ساختار عرضه غیرمتمركز و متصل به شبكه شرح می‌دهند.

در دهه گذشته فناوری‌های انرژی تجدید‌پذیر به استانداردهای مهندسی بالایی دست پیدا كردند كه این امر نه تنها به دلایل زیست‌محیطی بلكه به خاطر طبیعت غیرمتمركز انرژی‌های تجدید‌پذیر بود كه آنها را به مشاركت در حل مسایل برق‌رسانی توانمند می‌ساخت. با فرض این كه سیستم‌های PV و فناوری آن نمونه‌ای بارز از فناوری تجدید‌پذیر انرژی است، در این مقاله به احتمالات حال حاضر یكپارچه شدن سیستم‌های PV با ساختارهای موجود یا برنامه‌ریزی شده عرضه و مناسب بودن آن برای برق‌رسانی به نقاط دوردست پرداخته می‌شود.

منابع:

• كمبود سرمایه‌گذاری درطرحهای برق و انرژی آمریكای لاتین

نشریه: پوتنسیا

• فناوری‌های فتوولتائیك: روندی بسیار مطلوب در برقرسانی غیرمتمركز

نشریه: ریفوكاس

• میلمران نیروگاه ذغالی جدید استرالیا با طراحی قطعه‌ای (مدولار)

نشریه: بكتل‌پاور آمریكا

مترجم: مهرداد غروی

مسئول اجرایی: مهرناز تهرانی

روابط‌عمومی و امور بین‌الملل شركت توانیر

---