رفتار امام علی ع در ۲۵ سال انزوا

هر حکومت و هر نظامی که بر پا شود , در مقابل خود اپوزیسیون هم دارد منظور از اپوزیسیون آن جماعتی هستند که معترضند اشکالاتی در کار حکومت می بینند و می خواهند انتقاد کنند انتقاد برای راهنمایی , اصلاح و رفع نواقص

هر حکومت و هر نظامی که بر پا شود ، در مقابل خود اپوزیسیون هم دارد . منظور از اپوزیسیون آن جماعتی هستند که معترضند . اشکالاتی در کار حکومت می بینند و می خواهند انتقاد کنند . انتقاد برای راهنمایی ، اصلاح و رفع نواقص .

امام علی ( ع ) در دوره ۲۵ سال بعد از رحلت پیامبر ( ص ) که ابوبکر و عمر و عثمان در مصدر حکومت بودند ، جزو اپوزیسیون بوده و می خواهد راهنمایی کند و جلو اشتباهات را بگیرد . به حکومت معترض است ولی نه اعتراض خصمانه ، بلکه اعتراض خیرخواهانه و مصلحانه ، برای اینکه به حرکت تکاملی جامعه کمک کند .

در آن دوران که ۳ خلیفه اول حاکم بودند ، علی ( ع ) منزوی بود . ولی انزوا به معنای خانه نشینی و قهر نبوده ، بلکه به معنای این بود که حکومت در دستش نبود ، اما در عین حال برخوردش با حکومت که مدیریت جامعه در دستش است بگونه ای بود که بایستی مورد بازبینی دقیق قرار گیرد .

علی ( ع ) هرگز قهر نکرد و جدا نشد و نگفت حال که شما به من ظلم کردید و مرا کنار گذاشتید ، به خانه من حمله کردید و به همسرم جسارت و اهانت نمودید قهر می کنم ، بلکه در کنار آن ۳ خلیفه هر کمکی که توانست انجام داد .

در این خصوص چند اقدام مهم امام علی ( ع ) به عنوان تذکاریه ، بیان شده تا نگاه اصلاحی ایشان به حکومت بهتر تبیین گردد :

۱) در زمان ابوبکر فتنه ای پیش آمد ، یعنی یک جنگ داخلی . عده ای از مسلمانان مقابل حکومت ایستادند و گفتند که ما به حکومت مالیات نمی دهیم . چرا که خطاب در قرآن " خذ من اموالهم صدقه ۱ " اخذ مالیات توسط پیامبر است نه ابوبکر . علی با آنکه خودش نقطه ضعف هایی در حکومت می بیند ، ولی در این ماجرا در کنار حکومت قرار گرفته و در لشگری که حکومت برای مبارزه با آنها آماده کرد جزو فرماندهان آن قرار گرفته و در ریشه کنی آن حرکت ارتدادی ، نقش عمده ای را بازی می کند ۲.

۲) در جنگ بین سپاه اسلام ( در زمان عمر ) با ایران ، به حکومت خبر داده می شود که نزدیک است دشمن غالب شود . عمر خلیفه وقت یک جلسه مشورتی تشکیل داده و علی را نیز در آن جلسه دعوت می کند . علی ( از فرصت استفاده نکرده ) و نگفت من قهر کرده ام ، بلکه در آن جلسه شرکت کرد و نظر خود را مبنی بر ماندن خلیفه در مرکز حکومت اعلام و نهایتا نظر ایشان نیز پذیرفته می شود . ( عمر مردد شده بود که آیا خودش شخصا به جبهه برود و فرماندهی را بعهده بگیرد و یا در مرکز بماند و نیرو بفرستد . ولی امام علی فرمود ( در نهج البلاغه هست ) : نه ! تو حکم آن قطب آسیاب را داری . اگر تو از این وسط بروی ، نظم کارها بهم می خورد . تو باید در مرکز بمانی و نیروی کمکی بفرستی و از همین جا نیروهای جبهه را هدایت کنی ۳.

۳) در جنگ بین سپاه اسلام ( در زمان عمر ) با روم ، به حکومت خبر داده می شود که نزدیک است دشمن غالب شود . عمر خلیفه وقت مجددا جلسه ای مشورتی تشکیل داده و علی را نیز در آن جلسه دعوت می کند . ایشان بصراحت می فرمایند " .. هرگاه خود بسوی دشمن بروی و مشکلی پیدا کنی ، مسلمانان دیگر پناهگاهی ندارند ..... . مردی دلیر با یارانی آزموده بفرست ،اگر پیروز شود ، مطابق میل توست و اگر غیر آن شد لااقل تو پناه و مرجع مسلمین خواهی بود . "۴

۴) علی ( ع ) برای اینکه به مردم نشان دهد که ما در حفظ وحدت اسلامی وظیفه سنگینی داریم ، اسم یکی از پسرها یش را ابوبکر گذاشت ، یکی را عمر و یکی را عثمان . برای اینکه به مردم بفهماند من با این ۳ نفر دشمنی ندارم ، چرا که دشمنی به شکست کل جامعه می انجامد .۵

۵) در تمام ۲۵ سال ، علی به نماز جماعت خلفای وقت رفت . به آنها اقتدا کرد . در نمازهای جمعه شان شرکت نمود و به خطبه هایی که می خواندند گوش داد آنهم برای حفظ وحدت اسلامی .

بهر حال رفتار امام علی ( ع ) چیزی جز کمک به اصلاح جامعه و حفظ وحدت جامعه مسلمین برای رسیدن به اهداف بالاتر و آن گسترش دین اسلام نبود که باید الگوی جامعی برای ما مسلمانان ( چه سنی و چه شیعه ) باشد .

محمد صالحی

زیر نویسها :

۱- سوره توبه، آیه ۱۰۳

۲- نامه امام علی ( ع ) به مردم مصر : حتی رأیت راجعة الناس قد رجعت عن‏ الاسلام ،...... – نامه ۶۲

۳- - نهج البلاغه ، فکن قطبا ... خطبه ۱۴۶

۴- نهج البلاغه ، خطبه ۱۳۴

۵- http://www.hawzah.net (بحار الأنوار ج ۴۵ ص ۳۸ )

منابع :

۱- نهج البلاغه

۲- کتاب قضاوت زن در فقه اسلامی – مقاله اپوزیسیون در صدر اسلام – صالحی نجف آبادی

مرجع : http://mahsan.parsiblog.com/