نامهربانی های خورشید خانم

● نگاهی به آثار مخرب آفتاب بر پوست
پیری زودرس، چروک خوردگی، کدر شدن و ایجاد لک صورت؛ تنها بخشی از آثار نامطلوب نور خورشید بر پوست هستند. اشعه ماوراء بنفش نوع A و( B (UVB و (UVA) موجود در نور …

نگاهی به آثار مخرب آفتاب بر پوست

پیری زودرس، چروک خوردگی، کدر شدن و ایجاد لک صورت؛ تنها بخشی از آثار نامطلوب نور خورشید بر پوست هستند. اشعه ماوراء بنفش نوع A و( B (UVB و (UVA) موجود در نور خورشید، باعث ایجاد بیش از ۹۰ درصد از علائم پیری زودرس می شود.

در حقیقت اکثر تغییرات مانند ایجاد چین و چروک و خشک شدن پوست که به نظر می رسد به خاطر پیر شدن پوست ایجاد می شوند به خاطر تابش طولانی مدت نور خورشید به پوست است.

اشعه ماوراء بنفش

دکتر احمدی متخصص پوست و مو، اشعه ماوراء بنفش خورشید را دسته ای اشعه با طول موج ۱۰۰ الی ۴۰۰ نانومتر تعریف می کند که به ترتیب زیر طبقه بندی می شوند:

UVA:

۳۲۰ تا ۴۰۰ نانومتر

UVB:

۲۹۰ تا ۳۲۰ نانومتر

UVC:

۱۰۰ تا ۲۹۰ نانومتر

این پزشک معتقد است، از این میان نوع C، تقریباً بطور کامل توسط لایه ازن جذب شده و تأثیری بر پوست نمی گذارد. این نور همچنین در لامپ های جیوه یافت می شود.

نوع B یا UVB، اشعه ای است که لایه خارجی پوست، موسوم به اپیدرم را تحت تأثیر قرار داده و مسبب آفتاب سوختگی های جزئی می شود. این اشعه خصوصاً بین ساعت ۱۰ صبح تا دو بعدازظهر در بیشترین میزان خود وجود دارد. همچنین اشعه UVB در تابستان، بیش از ۷۰ درصد دوز اشعه C را که هر کس از خورشید دریافت می کند، شامل می شود. این اشعه از شیشه رد نمی شود.

دکتر حمیدی با اشاره به اشعه نوع A)UVA) که پیش تر تصور می شد این اشعه تأثیر ناچیزی بر پوست دارد، می گوید: امروز مطالعات نشان می دهد UVA مهمترین عامل آسیب های پوستی است. این اشعه به لایه های عمقی پوست نفوذ کرده و تأثیر مخرب بیشتری دارد. در ضمن شدت تابش آن از UVB بیشتر بوده و در روزهای مختلف، تغییر قابل توجهی ندارد و توسط شیشه فیلتر نمی شود.

تأثیرات مخرب UVA و UVB

دکترسلیمانی متخصص پوست، مو و زیبایی، مهمترین تأثیرات دو اشعه UVA و UVB روی پوست را شامل چروک خوردگی، کاهش ایمنی در مقابل عفونت ها، پیر شدن زودتر از موعد پوست و سرطان معرفی کرده و معتقد است: با این وجود؛ هنوز ما از کل تأثیری که این دو اشعه بر پوست می گذارند بی خبریم. به نظر می رسد شکستن کلاژن موجود در پوست، شکل گیری رادیکال های آزاد، ممانعت از ترمیم DNA و مهار سیستم ایمنی از جمله آثار UVA و UVB بر روی پوست هستند.

شکستن کلاژن پوست

تحلیل رفتن کلاژن (پروتئین حیاتی پوست که مسبب انعطاف پذیری و شکل پوست است) از جمله آثار سالخوردگی است اما اشعه های مضر خورشید می توانند این پروسه را تسریع کرده و در سنین پائین نیز موجب کاهش درصد کلاژن پوست شوند. به گفته دکتر سلیمانی، متخصص پوست و بیماری های پوستی، نتایج تحلیل رفتن کلاژن عبارت است از: از بین رفتن انعطاف پذیری و شادابی پوست و ایجاد چین و چروک های عمقی.

تشکیل رادیکال های آزاد

اشعه های مضر خورشید بزرگترین ایجادکنندگان رادیکال های آزاد در پوست هستند. رادیکال های آزاد، ملکول های ناپایدار اکسیژن هستند که قادرند به ساختار سلول ها آسیب رسانده و موجب بروز سرطان شوند.

ترمیم DNA

دکتر عباسی، درماتولوژیست در این خصوص می گوید: زمانی که اشعه های UVA و UVB به پوست می تابند، روند ترمیم DNA سلولی را کند کرده و در نتیجه آسیب های ایجاد شده، در سلول پایدار می شوند. این نیز دلیل دیگری برای سرطان پوست است.

تغییرات پوستی مهم که به وسیله خورشید ایجاد می شوند

در نتیجه تابش اشعه های مضر، برخی نقاط پوست کلفت و برخی نقاط دیگر نازک می شوند. کلفت شدن پوست خصوصاً در ناحیه پشت گردن ایجاد شده و موجب ظهور چروک می شود. گاهی نیز پوست بشدت خشن و پررنگ شده، به راحتی کبود و برخی مواقع نیز به سرعت پاره می شود.

تغییرات عروق خونی

اشعه های مضر خورشید دیواره های عروق خونی را نازک کرده و باعث می شوند پوست نقاط در معرض خورشید با یک ضربه کوچک کبود شود. همچنین UVA و UVB سبب بروز حالتی موسوم به Telangiectasias هستند که در این حالت عروق خونی کوچک و نازک روی پوست، مخصوصاً پوست صورت ظاهر می شوند.

تغییرات رنگ پوست

طبق اظهارات دکتر عباسی متخصص پوست، مشخص ترین علامت اشعه های خوشید، تغییر رنگ پوست است. در افراد سفید پوست این تغییر رنگ واضح تر بوده و به صورت ظاهر شدن لکه های بزرگ روی پوست (به علت آسیب دیدن سلول های ملانوسیت) مشخص می شود. این لکه ها غالباً روی پوست دست، شانه، بازو و پشت ایجاد می شوند.

برخلاف عقیده عموم، این لکه ها ناشی از پیر شدن پوست نیستند بلکه مستقیماً بر اثر آفتاب ایجاد می شوند.

ایجاد سرطان در پوست

دکتر جمشیدی در این باره می گوید: توانایی خورشید در ایجاد سرطان پوست، غیرقابل انکار است. سه سرطان عمده پوست شامل «ملانوما»، «کارسینو مای سلول پایه» و «کارسینومای سلول سنگفرشی پوست»، همگی مستقیماً به علت قرار گرفتن در معرض UVA و UVB ایجاد می شوند. ملانوما کشنده ترین نوع سرطان محسوب می شود، زیرا به سرعت متاستاز می دهد. به نظر می رسد عمده ترین عامل ابتلا به این سرطان، مواجهه طولانی مدت با آفتاب قبل از ۲۰سالگی باشد. کارسینومای سلول پایه، شایع ترین نوع سرطان پوست بوده و به سرعت به نقاط اطراف پوست انتشار می یابد اما متاستاز نمی دهد. کارسینومای سلول سنگفرشی نیز دومین سرطان شایع پوست بوده و قدرت متاستاز دارد (نه به اندازه ملانوما) خطر این که فردی به هر یک از سرطان های سلول پایه و یا سلول سنگفرشی مبتلا شود، به رنگ پوست و محل زندگی او و قرار گرفتن برابر نور خورشید در طول مدت زندگی اش، بستگی دارد.

مونا کربلایی