ضرورت پرهیز از اسراف در ولیمه های حج

یکی از مستحبات در اسلام, ولیمه برای مناسبت های شاد و اعیاد است در قرآن بر اطعام به عنوان مصداقی از انفاق تأکید بسیار شده است ولیمه نوعی اطعام خاص است که در مناسبت های ویژه داده می شود از مهم ترین ولیمه ها و مشهورترین آن ها می توان به ولیمه عروسی, ولیمه تولد, ولیمه عقیقه و ولیمه حج اشاره کرد

یکی از مستحبات در اسلام، ولیمه برای مناسبت های شاد و اعیاد است. در قرآن بر اطعام به عنوان مصداقی از انفاق تأکید بسیار شده است ولیمه نوعی اطعام خاص است که در مناسبت های ویژه داده می شود. از مهم ترین ولیمه ها و مشهورترین آن ها می توان به ولیمه عروسی، ولیمه تولد، ولیمه عقیقه و ولیمه حج اشاره کرد.

● اهمیت ولیمه دادن

بر مؤمنان است تا به شکرانه نعمت ازدواج و فرزند و حج، ولیمه دهند و مردم را بر سر سفره طعام خویش دعوت کنند. در روایات است که از اخلاق پیامبر(ص) این بوده که به عیادت بیماران می رفت و در تشییع جنازه مردگان شرکت می کرد و ولیمه می داد و در سر سفره ولیمه دیگران حاضر می شد.

کاربرد نخستین لفظ ولیمه به معنای جمع و بند و زنجیر، برای مراسم اطعام عروسی بوده است که در آن زن و شوهر جمع می شوند. از این رو به این اطعام و طعام ولیمه گفته اند. البته بعدها این اصطلاح در تمامی مراسم شادی به کار رفته است.

شیخ طوسی دادن ولیمه را مستحب می داند؛ زیرا سنت پیامبر(ص) و امامان(ع) این گونه بوده است. این استحباب درمورد عروسی مورد تاکید است. (بحارالانوار، ج۴۳،ص۹۵) از امام باقر(ع) روایت است که فرمود: «الولیمه یوما او یومین مکرمه و ثلاثه ایام ریاء وسمعه؛ ولیمه دو روز نخست، بزرگواری و کرامت و در روز سوم، ریاست. (المحاسن، البرقی، ج۲، ص۷۱۴)

ریا یعنی تظاهر به چیزی و معنای سمعه از سمع می آید، این است که شخص دوست دارد مردم کار او را بشنوند و اطلاع بیابند و مشهور شود. بنابراین چنین شخصی در کارش خلوص ندارد.

● پرهیز از اسراف در ولیمه ها

باید به این نکته توجه داشت که هرگونه اسراف و تبذیر یعنی خروج از اعتدال و ریخت و پاش، در ولیمه همانند هر کار دیگری حرام است. فردی که برای هر کاری از جمله حج و عروسی ولیمه می دهد می بایست ولیمه را به دور از چشم و هم چشمی که نوعی ریا و سمعه است، انجام دهد.

ولیمه برای حج همانند دیگر ولیمه ها، امری واجب نیست، بلکه مستحب است؛ زیرا هدف از ولیمه، اطعام دادن به ویژه به فقیران و مسکینان است. اما اگر این ولیمه برای تشریفات و ریا و سمعه باشد، کاری حرام و گناه است. هرگونه اسراف و ریخت و پاش نیز حرمت را چند برابر می کند. بنابراین، باید توجه داشت که هدف از سفر حج، دست یابی به تقوای الهی است که ولیمه های همراه با تشریفات و اسراف و تبذیر دقیقاً به معنای مخالفت با اصل تقوای الهی است که شخص با سفر به خانه خدا و انجام مناسک حج درپی آن بوده است. هرگونه کاری که برخلاف این هدف و حکمت حج باشد، در حقیقت دور شدن ا زمنزل حقیقت است.

در شرح حال رجبعلی خیاط آمده است: در بازگشت از سفر حج، شیخ و جمعی دیگر را برای دادن ولیمه حج به منزل دعوت کردم، چلوکباب درست کرده بودیم. برای جناب شیخ و چند نفر- خصوصی ها- سفره دیگری در بالا- ایوان- انداختیم. شیخ که متوجه این داستان شد مرا صدا کرد و فرمود: «چرا پز می دهی؟! خودت را نگیر! میان مردم فرق نگذار، اگر برای خدا هست همه را با یک چشم نگاه کن، چرا به عده ای امتیاز می دهی؟ نه، من هم قاطی همه این ها، هیچ فرقی قائل نشو!»

افرادی که نزدیک یک ماه در دوره آموزشی مناسک حج و گسستن از همه تعلقات دنیوی کوشیده اند تا به تصفیه درون بپردازند، اگر در برگشت از این سفر روحانی، با تدارک مهمانی های آن چنانی، خود را دوباره به دنیای مادی می چسبانند و دنبال تشریفات، چشم و هم چشمی، ریا و سمعه هستند، گویی اصلاً به چنین سفر معنوی نرفته اند.

در روایتی از پیامبر(ص) درباره نشانه های آخر الزمان آمده است: زمانی می رسد که ثروتمندان امت من برای تفریح به حج می روند و مردم عادی برای تجارت و فقرای امت برای خودنمایی و کسب عنوان و اعتبار به این سفر می پردازند؛ بلکه در آن زمان گروهی قرآن را برای غیر خدا آموزش می دهند و آن را به صورت ترانه درمی آورند. (سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، بهار۳۶۳۱، نشر بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، ص۴۳۴)

محمد شرفی