ادغام های پر دردسر

بررسی تحولات سال ۲۰۰۷ فلزات

سال ۲۰۰۷ در مجموع در ادامهء دورهء چند سالهء رونق مواد معدنی، سال خوبی بود هر چند تحولات مختلف و غالبا غیرقابل پیش‌بینی در این بین نقشی غیرقابل انکار داشتند. عدم تخمین صحیح میزان تقاضای جهانی و مشکلات به وجود آمده در عرضه، شاید بیش‌ترین نقش را داشت که در مورد هر یک از فلزات در یادداشت‌های گذشته بررسی شد اما شرایط موجود و تحلیل‌های متفاوت از چشم‌انداز پیش‌رو، اتفاقات جالبی را در عرصهء صنایع معدنی دنیا به وجود آورده که تاثیراتی شگرف بر قیمت‌ها و تعادل بازارها خواهد داشت. نگاه به برخی از این تحولات که دامنهء اثرشان بی‌شک به سال‌جاری نیز کشیده خواهد شد، خالی از لطف نخواهد بود.

● ادغام‌های شگفت‌انگیز

چند سالی است که در صحنهء اقتصاد بین‌الملل، موجی از تجمیع شرکت‌ها به منظور تطبیق بیش‌تر با شرایط به شدت رقابتی عرصه‌های گوناگون صنعتی به وجود آمده است. این ادغام‌ها مرزهای جغرافیایی را نیز تا حدی تحت تاثیر قرار داده و هر چند به ارایهء کالاها و خدمات بهتر به مشتریان منجر شده اما از جهاتی هم نگرانی‌هایی جدی را به وجود آورده است. یکی از اهداف بدیهی «اقتصاد بازار»، ایجاد شرایطی برای افزایش بازیگران موثر عرصه‌های کاری به منظور جلوگیری از انحصار بوده است. هنگامی که پراکندگی فعالان بازارها و تشدید رقابت، ادغام فعالیت‌ها را چه از طریق تملک و یا مشارکت بیش‌تر اجتناب‌ناپذیر کرد، شاید هیچ‌کس در این اندیشه نبود که ظرف چند سال، کار به آن جا می‌کشد که قدرت هر عرصه‌ای به انحصار چند بازیگر درآید و ولع عجیبی برای تجمع کارها، کاهش رقبا و در دست گرفتن کنترل بازارها به زیان متقاضیان به وجود آید.

دیر هنگامی بود که نارضایتی‌ها دربارهء انحصار در بازار نفت توسط سازمان «اوپک» به گوش می‌رسید. این سازمان اندکی بیش از ۴۰ درصد عرضهء این بازار را در اختیار داشت حال آن که تولیدکنندگان غیرعضو سال به سال نقش بیش‌تری در تامین انرژی جهان می‌یافتند اما دیگر این انحصار چندان به چشم نمی‌آید. به هر بازاری که نگاه می‌اندازیم از نرم‌افزار تا خودرو، عرضه‌کنندگان پرقدرت اندک‌تر شده‌اند. استخراج و عرضهء مواد معدنی نیز در مسیری مشابه گام برمی‌دارند. البته ادغام‌ها در این عرصه پر سر و صداتر از دیگر عرصه‌هاست چون شرکت‌های معدنی و فلزی در نقش تولیدکنندگان کالاهای واسطه برای دیگر صنایع هستند و انحصار عرضهء تولیداتشان، اثراتی به وسعت تمامی بازارها خواهد داشت.

در سال ۲۰۰۷، ادغام‌های بزرگ و پرحاشیه‌ای در بخش معادن و فلزات به وقوع پیوست و در حالی وارد سال ۲۰۰۸ شدیم که صحبت‌ها از ادغامی شگفت انگیز در این عرصه می‌شود. تملک «آلکان» توسط «ریو تینتو» با ۱/۳۸ میلیارد دلار و تشکیل بزرگ‌ترین کنسرسیوم تولید آلومینیوم جهان و خرید «اینکو» تولیدکنندهء کانادایی نیکل، توسط «ویل ریو دوکه» از جمله مهم‌ترین اتفاقات سال سپری شده در این بخش بود اما بی‌شک پر سروصداترین رویداد تاریخ معدن‌کاری جهان، ارایهء پیشنهاد ۱۳۸ میلیارد دلاری «بی‌. اچ. ‌پی بیلیتون» برای خرید ریوتینتو بود. بی. اچ. پی به عنوان بزرگ‌ترین فعال بخش معادن جهان، سهم عمده‌ای در عرضهء بسیاری از مواد معدنی در جهان دارد و ریوتینتو نیز در جایگاه سوم از این نظر است. طبق محاسبات در صورت ادغام این دو شرکت درصد قابل توجهی از بازار بسیاری از مواد معدنی به ویژه سنگ‌آهن و زغال‌سنگ در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد و به عنوان مثال حدود ۲۰ درصد از بازار سنگ‌آهن جهان در انحصار این دو شرکت قرار خواهد گرفت.

البته پس از مطرح شدن این پیشنهاد، ریوتینتو و در راس آن تام آلبانیز - مدیرعامل این شرکت - با آن مخالفت کرده و حتی این پیشنهاد را به «مرده‌ای در آب» تشبیه کرد. کش‌وقوس‌های میان بی‌اچ‌پی بیلیتون و ریوتینتو همچنان ادامه دارد و مسوولان ریوتینتو با شدت هرچه تمام‌تر بر مخالفت خود با این پیشنهاد اصرار دارند. در این بین حتی برخی از رسانه‌های خبری از تلاش چینی‌ها برای خرید ریوتینتو خبر دادند که البته بلافاصله از سوی چینی‌ها تکذیب شد.

در هر صورت طبق آخرین اظهارنظرها، بی.‌اچ. ‌پی بیلیتون قصد دارد با راضی کردن سهام‌داران ریوتینتو، آنان را وادار به پذیرش پیشنهاد خود کند و از طرفی نیز مسوولان این شرکت با امضای قرارداد با کشورهای دیگر در زمینهء معدن‌کاری قصد دارند استقلال خود را در تصمیم‌گیری‌ها نشان دهند. باید منتظر ماند و دید آیا بی. ‌اچ.‌پی بیلیتون سرانجام می‌تواند پیشنهاد خود را به کرسی نشانده و ریوتینتو را تصاحب کند یا این‌که مسوولان ریوتینتو به هر ترتیبی شده شانه از زیر این ادغام خالی می‌کنند؟

علی محسنی