آفت افسردگی در خرمن پزشکان

با توجه به تنش زا بودن و ساعت های طولانی کار دستیاران, افسردگی و خستگی مفرط پدیده ای نسبتا رایج بین این افراد به شمار می رود

طبق تحقیقات محققان بیمارستان کودکان بوستون بسیاری از پزشکان در دوره دستیاری دچار افسردگی می‌شوند...

نتیجه این تحقیق که در مجله پزشکی بریتانیا (BMJ) به چاپ رسیده، توجه بسیاری را به سلامت روانی پزشکان جلب کرده و در پی آن بحث بر سر تغییرات ممکن در برنامه کاری دستیاران و اقدامات پیشگیرانه عملی برای بهبود سلامت روانی آنها بالا گرفته است. با توجه به تنش‌زا بودن و ساعت‌های طولانی کار دستیاران، افسردگی و خستگی مفرط پدیده‌ای نسبتا رایج بین این افراد به شمار می‌رود.

محققان بیمارستان کودکان بوستون تخمین می‌زنند که بین ۴۱ تا ۷۶ درصد دستیاران از خستگی مفرط به معنای خستگی روانی و بی‌تفاوتی در پاسخ به وضعیت‌های حاد شغلی، رنج می‌برند. آمار افسردگی نیز حدود ۷ تا ۵۶ درصد است. با وجود انجام تحقیقات اولیه و انتشار این ارقام هنوز هیچ مطالعه‌ای به طور قطع نشان نداده است که تاثیر دو پدیده افسردگی و خستگی مفرط بر میزان خطاهای پزشکی و سلامت بیماران تا چه حد است.

خستگی مفرط یا افسردگی

دکتر فارن‌کوف و همکارانش که انجام این تحقیقات را بر عهده داشته‌اند از ۱۲۳ پزشکی که دوره تخصصی اطفال را در ۳ بیمارستان ایالات‌متحده می‌گذرانده‌اند، خواسته‌اند در مورد ۲ مشکل بزرگ سلامت روانی پزشکان به سوالات پرسشنامه‌ها پاسخ دهند. در کنار آن در طول بیش از یک ماه پرستاران و پزشکانی که به همین منظور آموزش‌دیده بودند ۳ خطای پزشکی – اشتباه در گرفتن شرح حال بیمار، نسخه‌نویسی و تجویز دارو- را ثبت کردند. این خطاها تنها در بخش‌های بیمارستان ثبت شدند و نه در مراکز درمان سرپایی یا بخش‌های مراقبت‌های ویژه.

بررسی‌ها نشان داد ۷۴ درصد دستیاران دچار خستگی مفرط و حدود ۲۰ درصد، (حدود ۲ برابر افراد معمولی در آمریکا)، به افسردگی دچارند. با این حال میزان خطای پزشکی بین آنها در حد پایین، حدود ۷/۰ درصد، یعنی ۴۵ خطا در ۶ هزار و ۷۸ دستور پزشکی بود. ارتباط خستگی مفرط با خطاهای پزشکی معنی‌دار نبود ولی میزان خطاهای پزشکی به وسیله پزشکان افسرده ۲/۶ برابر میزان آن بین همکاران‌شان بود که دچار این عارضه نبودند. بسیاری از خطاها یا جزیی بودند یا قبل از اینکه به بیمار آسیبی برسانند در شبکه درمانی شناسایی و اصلاح شدند. با این حال افراد تیم تحقیق و بسیاری از کارشناسان معتقدند در صورتی که به این مشکل پرداخته نشود خطاهای پزشکی ممکن است جبران‌ناپذیر باشند. به علاوه خطاهایی که امکان شناسایی و اصلاح آنها مشکل‌تر است مانند خطای در تشخیص بیماری ممکن است افزایش یابند.

تحقیقات می‌گویند تعداد کمی از دستیاران قبل از ورود به دوره دچار افسردگی بوده‌اند و رزیدنت شدن مشکل آنها را حادتر کرده است. دکتر فارن کوف می‌گوید: «جنبه نگرا‌ن‌کننده مساله ناآگاهی دستیاران از سلامت روانی خود است. با وجود آموزش‌های رشته پزشکی و به رغم داشتن برخی نشانه‌ها اکثریت این افراد نمی‌دانند دچار افسردگی هستند و حالت‌های خود را به فشارهای کاری این دوره نسبت می‌دهند. شاید مقصر فرهنگ پزشکی ما نیز باشد که این تصور را در بطن خود دارد که دستیاران همواره باید تحت فشار روانی باشند. به این جهت مرز میان ناشادی و علایم بیماری افسردگی مخدوش شده است. به دلیل شیوع افسردگی بین دانشجویان دستیاری مسوولان بخش‌ها ممکن است با این مساله کنار آمده باشند ولی به هر حال باید به فکر اقدامات پیشگیرانه بود و بیمارستان‌ها و مدیران برنامه‌های دوره رزیدنتی با آگاهی از این مساله باید در پی یافتن راه‌حل باشند.

● علت افسردگی چیست؟

در تحقیق دیگری که به وسیله موسسه «National Physician Survey» در کانادا انجام گرفته، ۳۶ درصد دانشجویان پزشکی که پرسشنامه را پر کرده‌اند، پیش‌بینی کرده‌اند وام‌های دانشگاهی آنها بیش از ۸۰ هزار دلار خواهد بود. دانشجویان پزشکی تا قبل از گذراندن ۲ سال از ۶ سال آموزش دستیاری ملزم به بازپرداخت وام دانشگاه نیستند ولی با رسیدن به پایان دوره دستیاری مبلغ وام‌های دانشگاهی بالغ به ۱۰۰ هزار دلار خواهد شد و این مساله برای پزشکانی که اقدام به تشکیل خانواده نیز کنند از منابع مهم ایجاد اضطراب است.

پزشکان جوان درصددند با به کار گرفتن راهکارهایی مانند ثبت‌ الکترونیکی سوابق بیمار ضمن کارآمدتر کردن روند درمان، ساعات کاری خود را نیز کاهش دهند. براساس همین تحقیق ۷۵ درصد دانشجویان سال دوم دستیاری خواهان استفاده از فناوری ثبت الکترونیکی سوابق پزشکی (EMRs) هستند ولی در حال حاضر تنها یک چهارم پزشکان کانادایی از EMRs استفاده می‌کنند.

دکتر فارن‌کوف معتقد است: «مدیران برنامه‌های دستیاری با مشاهده عملکرد نامناسب کاری این افراد باید به دنبال علایم افسردگی باشند و آنها را برای بررسی و درمان به مراکز مربوطه ارجاع دهند. باید به سلامت روانی دستیاران توجه کرد؛ نه تنها به خاطر خود آنها بلکه به خاطر سلامتی بیماران‌شان.»

ترجمه و گردآوری: مرجان یشایائی