زندان, ویروس HIV و بیماری ایدز

آموزش باید هم زندانیان و هم كاركنان زندان را در بر گیرد و برای كلیه افراد زندانی اعم از مرد یا زن اجباری باشد زیرا امكان ندارد كه بتوان با بیماری ایدز جنگید, مگر آنكه با تمام معضلات آن به طور جدی برخورد كرد

ویروس اچ، آی، وی (HIV) موجود بسیار ریزی است كه اختصاصا انسان را درگیر می‌كند و سیستم ایمنی (دفاع) بدن را ضعیف می‌نماید.

بیماری ایدز AIDS نقص اكتسابی ایمنی بدن انسان است كه سال‌ها بعد از ورود ویروس HIV به بدن ایجاد می‌شود، در اثر آن فرد دچار عفونت‌های فرصت طلب شدید مانند سل، برخی سرطان‌ها و ... می‌شود.

نكته قابل توجه این است كه آلودگی با HIV می‌تواند سال‌ها طول بكشد و به بیماری ایدز تبدیل نشود.

چهار راه اصلی انتقال ویروس عبارتند از :

۱) انتقال از طریق رابطه جنسی محافظت نشده با فرد مبتلا.

۲) انتقال از طریق استفاده از وسایل تزریقی مشترك آلوده.

۳) انتقال از طریق مادر مبتلا به كودك در دوران بارداری، زایمان و شیردهی.

۴) انتقال از طریق خون و فرآورده‌های خونی آلوده.

درحالی كه جهان وارد سومین دهه مبارزه با بیماری همه‌گیر " ایدز" شده‌است گزارش‌های نگران كننده همچنان حكایت از گسترش روزافزون این بیماری دارد.

طبق آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) تاكنون در جهان بیش از ۴۲ میلیون نفر مبتلا به بیماری ایدز هستند، بیش از سه میلیون نفر در سال ۲۰۰۵ فوت كرده‌اند كه حدود ۵۰۰ هزار نفر آنان را كودكان تشكیل می‌دادند و از این ۴۲میلیون نفر حدود پنج میلیون نفر در سال ۲۰۰۵ به این بیماری مبتلا شده‌اند.

ویروس HIV با ورود به بدن و مبتلا ساختن افراد به بیماری ایدز در پربارترین سال‌های عمر، موجب از دست رفتن نیروهای انسانی و مالی كشورها شده، كاهش درآمد سرانه و تولیدات داخلی و افزایش بودجه بهداشت و درمان جوامع را درپی دارد. تاكنون تلاش‌های انجام شده برای كشف واكسن به منظور درمان این بیماری به نتیجه‌ای نرسیده و داروهای شناخته شده و موثر در افزایش طول عمر بیماران به دلیل سنگینی هزینه آن در دسترس همه آنان قرار ندارد، به همین دلیل پیشگیری از طریق آموزش بهترین گزینه و امید برای كنترل این بیماری شناخته شده‌است.

تقریبا همه كشورهایی كه موفق به مهار این بیماری شده‌اند، برنامه‌های آموزش پیشگیری از ایدز را در سطوح مختلف انجام داده و هر نوع اطلاعات ضروری و مورد نیاز را در دسترس عامه مردم قرار می‌دهند. در بسیاری از كشورها آموزش بهداشت مسائل جنسی و احترام به خود و مهارت‌های لازم برای نه گفتن در شرایط خاص و حل مسئله را به كودكان، نوجوانان و جوانان از مقطع پیش‌دبستانی تا دانشگاه دنبال می‌نمایند. این كشورها با تلفیقی از برنامه‌های آموزش‌ در مدارس، رسانه‌های گروهی (رادیو، تلویزیون، مطبوعات)، موسیقی و تاتر عامه پسند برنامه‌های خود را طراحی می‌كنند. ولی هنوز در بسیاری از جوامع خصوصا در كشورهایی كه بحران ایدز با تأخیر بروز كرده‌است این روش‌ها یا ناشناخته مانده و یا به درستی اجرا نمی‌شود.

در ابتدا بیشترین آلوده‌ها به ویروس HIV و بیماری ایدز در كشورهای غربی دیده شدند و پس از آن آفریقا محل اصلی بروز این عفونت گردید و هم اكنون علاوه بر آفریقا همه‌گیری اصلی HIV/ایدز در كشورهای آسیایی دیده شده است. با توجه به نكته فوق، مسئولان باید اقدامات عاجلی در مورد پیشگیری از انتقال ویروس HIV در سطح ملی را در دستور كار و برنامه‌ریزی‌های كلان كشور قرار دهند، زیرا فردا خیلی دیر خواهد بود.

در كشور ایران اولین موارد بیماری ایدز از طریق فرآورده‌های خونی آلوده در سال ۱۳۶۶ مشاهده شد و سپس الگوی انتقال آن از طریق استفاده از وسایل تزریقی مشترك و آلوده توسط معتادین تغییر پیدا كرد، اینك از طریق الگوی ارتباط جنسی درحال گسترش است.

طبق آخرین آمار مركز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت و درمان تا تاریخ فروردین ۸۵ تعداد شناخته شده آلوده شدگان به ویروس HIV در كشور ایران ۱۳۰۴۰ نفر(۴/۵ درصد زن و ۶/۹۴ درصد مرد)، تعداد مبتلایان به بیماری ایدز ۷۳۶ نفر و تعداد جان باختگان در اثر این بیماری ۱۵۴۱ نفر بوده است. ولی رقم واقعی‌ای كه می‌توان طبق فرمول‌های موجود تخمین زد بین ۶۰ تا ۱۰۰ هزار نفر مبتلا به ویروس HIV در ایران وجود دارد زیرا افزایش این بیماری به طور لگاریتمی است نه هندسی و اگر اقدامات پیشگیرانه لازم اعمال نگردد حدث زده می‌شود كه تا سال ۱۴۰۰ این تعداد به ارقامی حدود ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار نفر برسد.

هر كشور بسته به شرایط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... خود برنامه ملی‌ای را برای پیشگیری و مقابله با این بیماری طراحی می‌نماید، اما آنچه مسلم است، راه‌های ابتلا و طرق پیشگیری از آن و پی آمدهای آن در سطح وسیعی از جهان یكسان است.

سپری شدن دو دهه از بحران ایدز درجهان به ما آموخته است كه پیشگیری از سرایت HIV بهترین راه مقابله با این بیماری است. این موضوع علاوه بر آموزش عامه مردم جوامع، دربرگیرنده گروه‌های خاص آسیب‌پذیر نیز می‌شود. از جمله این اقشار می‌توان از زندانیان نام برد. زندانی به دلیل جرمی كه مرتكب شده‌است. مجبور است دوران محكومیتی را بگذراند و از آزادی محروم باشد. اما هیچ دلیلی برای از دست دادن سلامت و عدم توجه به بهداشت وی، وجود ندارد. بنابراین تمام آموزش‌ها و یا امكاناتی كه در خارج از زندان در دسترس افراد در معرض ابتلا یا مبتلا به ویروس HIV و یا بیماری ایدز قرار می‌گیرد، باید در اختیار تمام زندانیان هم قرار گیرد.

طبق آخرین گزارش اداره كل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی كشور علی‌رغم اینكه معتادین و مجرمین مواد مخدر در زندان‌ها بیش از ۴۵ درصد جمعیت كیفری زندان‌ها را تشكل می‌دهند، میزان افراد آلوده به HIV و یا مبتلا به بیماری ایدز نسبت به آمار مبتلایان زندانی در جهان رقم پایین‌تری را نشان می‌دهد ولی سرعت گسترش آن همچون گسترش آن در جامعه عادی ایران رو به افزایش است.

به همین دلیل اتخاذ آموزش‌های فراگیری كه موجب شود هر زندانی شخصا از خود در مقابل این بیماری محافظت نماید را ضروری می‌سازد. زیرا آزمایشات پزشكی تك تك زندانیان نه تنها هزینه سنگینی را بر دوش سازمان زندان‌های كشور بار می‌كند كه به دلیل وجود دوره پنجره‌ای نمی‌توان وجود ویروس در بدن افراد را به سرعت تشخیص داد.

دوره پنجره‌ای "دوره‌ای است كه پس از ورود ویروس به بدن از طریق آزمایش قابل شناسایی نیست، ولی فرد می‌تواند ناقل ویروس باشد. این دوره ممكن است از ۲ تا ۶ ماه طول بكشد".

● آموزش و پیشگیری از HIV/ایدز در زندان‌ها:

با علم به اینكه در زندان‌ها همواره با یك جمعیت سیال و در حال تغییر از لحاظ جنس، نژاد، فرهنگ، زبان و تمایلات جنسی، سطح سواد و توانایی‌های ذهنی و روانی متفاوت مواجه هستیم. بنابراین توصیه می‌شود برنامه‌‌ریزی‌ها همواره با توجه به این تفاوت‌ها طراحی و اجرا شوند. ولی آنچه مهم‌تر به نظر می‌رسد، اتخاذ خطی مشی‌های منسجمی است كه برای آموزش پیشگیری از HIV و وسایل بهداشتی توزیع شده در درون زندان باید توسط مسئولین طراحی ‌شود. زیرا رعایت مسائل بهداشتی در همه زمان‌ها و مكان‌ها ضروری است و ارتباطی با مدت زندان و یا مكانی كه فرد در آن زندانی است، ندارد.

آموزش باید هم زندانیان و هم كاركنان زندان را در بر گیرد و برای كلیه افراد زندانی اعم از مرد یا زن اجباری باشد. زیرا امكان ندارد كه بتوان با بیماری ایدز جنگید، مگر آنكه با تمام معضلات آن به طور جدی برخورد كرد.

---