انتخاب طبیعی در قرن بیست و یکم

انتخاب طبیعی, نه تنها برای دانشمندان علم بیولوژی, که برای مردم عادی نیز واژه آشنایی است

انتخاب طبیعی، نه تنها برای دانشمندان علم بیولوژی، که برای مردم عادی نیز واژه آشنایی است. براساس همین تئوری، بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی در طول تاریخ از بین رفته‌اند و گونه‌هایی که با شرایط محیطی هماهنگ‌تر بوده‌اند به جا مانده‌اند. همه ما انتخاب طبیعی را می‌شناسیم، گرچه ممکن است تعریف دقیق آن را ندانیم...

با این وجود هیچ‌کس از انتخاب طبیعی در میان انسان‌های کنونی صحبتی به میان نمی‌آورد چون همواره تصور شده است که بشر عملا بر این راهکار طبیعت فایق آمده و با پیشرفت‌های علمی‌و پزشکی خود عملا این روند را به انتها رسانده است. در گذشته تصور می‌شد که آن دسته از موجودات که با محیط اطرف سازگارتر بوده‌اند، این فرصت را می‌یافتند تا نسل دیگری از خود به جای بگذارند و به این ترتیب نسل عده‌ای از موجودات روی زمین باقی می‌ماند و نسل عده‌ای دیگر از بین می‌رفت اما با پیشرفت علم، تقریبا تمامی ‌انسان‌ها به سنی می‌رسیدند که بتوانند صاحب فرزند شوند. کاهش مرگ و میر نوزادی و تکامل علم پزشکی در مبارزه با بیماری‌ها – حتی بیماری‌هایی با ریشه ژنتیکی – باعث می‌شد که انواع نسل‌های جدید به وجود آید و همین مساله عمل انتخاب طبیعی را در مورد انسان جدید، بی‌معنی می‌کرد.

با این وجود داده‌های جدید از یک پروژه بسیار معروف پزشکی موسوم به پروژه قلب فرامینگهام حرف‌های تازه‌ای برای گفتن دارد.

● فرامینگهام، نیم قرن قبل

پروژه فرامینگهام یکی از طولانی‌ترین تحقیقات پزشکی تاریخ است. این تحقیق در سال ۱۹۴۸ در فرامینگهام در ماساچوست آغاز شد و در آن زمان ۵۲۰۹ نفر از مردم آن شهر در این پروژه شرکت داده شدند. در آن زمان هدف این پروژه بررسی روند ایجاد بیماری‌های قلبی طی سال‌های متمادی بود و عملا اطلاعات مهمی‌مانند نقش کلسترول و مصرف سیگار در ایجاد بیماری‌های قلبی از دل این تحقیق به دست آمده است. خوشبختانه در آن زمان، به دلیل اینکه اطلاعات کافی در زمینه بیماری‌های قلبی وجود نداشت، مسوولان این پروژه سعی کردند تمام فاکتور‌های ممکن را در تحقیق خود دخیل کنند. آنها در مقاطع مختلف به بررسی بیش از ۸۱ شاخص حیاتی در میان این ۵۲۰۹ نفر پرداختند و با گذر زمان، فرزندان و نوه‌های این افراد نیز در تحقیق شرکت داده شدند. این پروژه همچنان در جریان است و اکنون بیش از ۱۴ هزار نفر در آن شرکت دارند.

● همه جا پای یک زن در میان است!

از میان داده‌های تحقیقات فرامینگهام، پروفسور دیوید استرن، استاد بیولوژی دانشگاه ییل، نشانه‌هایی از انتخاب طبیعی در انسان‌ها را بیرون کشیده است. وی معتقد است که انتخاب طبیعی در عصر ما دیگر بر میزان بقای انسان در برابر بیماری‌ها و شرایط محیطی استوار نیست بلکه بر میزان زاد و ولد و توانایی تولید نسل زنان استوار است. در واقع به نظر می‌رسد در تعریف انتخاب طبیعی، کمی ‌اشتباه کرده‌ایم. انتخاب طبیعی گونه‌های «مناسب‌تر» یا «قوی‌تر» را انتخاب نمی‌کند بلکه در طی این پروسه، گونه‌هایی از موجودات انتخاب می‌شوند که توانایی تولیدمثل بیشتر و موفق‌تری در آن شرایط داشته باشند. پرفسور استرن و تیم همکار وی اطلاعات بیش از ۲۰۰۰ زن بالای سن یائسگی را از شرکت‌کنندگان در پروژه فرامینگهام بررسی کرده‌اند. آنها فاکتورهایی مانند وزن، قد، میزان کلسترول و همچنین تعداد فرزندان این زنان را مورد بررسی قرار داده‌اند. بر اساس این داده‌ها، زنانی با جثه‌های نسبتا درشت و کمی‌فربه (و نه چاق) تعداد فرزندان بیشتری خواهند داشت. پرفسور استرن می‌گوید: «زنان بسیار لاغر تخمک‌گذاری نمی‌کنند.» (مساله‌ای که درمیان ورزشکاران حرفه‌ای زن نیز دیده شده است). بررسی و آنالیز‌های آماری بسیار پیچیده‌ای صورت گرفته است تا تاثیر انواع فاکتورهای فرهنگی و اجتماعی در این نتایج کمرنگ شود و در نهایت تیم تحقیقاتی پروفسور استرن به این نتیجه رسیده است که این خصوصیات از طریق این زنان به دختران و نوه‌های آنها انتقال می‌یابد. اگر این روند در میان ساکنان فرامینگهام به همین شکل ادامه یابد، در سال ۲۴۰۹ و با گذشت حدود ۱۰ نسل، یک زن ساکن فرامینگهام به طور متوسط یک سانتی‌متر کوتاه‌تر و یک کیلوگرم چاق‌تر خواهد بود، قلب سالم‌تری خواهد داشت، اولین فرزند خود را ۵ ماه زودتر از زن امروزی به دنیا خواهد آورد و البته ۱۰ ماه دیرتر از زن امروزی به سن یائسگی خواهد رسید! پرفسور استرن می‌گوید: «روند تکامل بسیار کند است اما همین روند در میان همه گیاهان و جانوران دیده شده است و البته بشر نیز از این قضیه مستثنا نیست.»

تحقیقات دیگری نیز این نظریه را تایید کرده‌اند. در یک مورد از این تحقیقات که در سال ۲۰۰۷ منتشر شد، تیمی‌ به رهبری جان‌هاکس، استاد دانشگاه ویسکانسین، دریافت که حدود ۱۸۰۰ ژن به خاطر هماهنگی آنها با شرایط زندگی امروزی در میان نسل بشر گسترش پیدا کرده‌اند. در این میان می‌توان از ژنی که قابلیت هضم شیر را به انسان می‌دهد و یا ژنی که توانایی مقاومت در برابر مالاریا را در بدن ایجاد می‌کند، نام برد.

با این وجود این تحقیق مورد انتقاداتی نیز قرار گرفته است. ضمن آنکه تصورات ما از تکامل در انسان به راحتی ممکن است با یک تغییر در رژیم غذایی یا شرایط جوی دستخوش تغییر شود. با این وجود، به نظر می‌رسد طبیعت دست از سر ما بر نخواهد داشت و ما هم همچنان، انتخاب می‌شویم!

منبع: تایم

ترجمه: دکتر سارا احسانی