سیاست مشارکت و مقاومت روسیه در برابر سپرموشکی آمریکا

در شرایطی که تلاش آمریکا برای استقرار سپر دفاع موشکی به افزایش تنش ها در جهان انجامیده است روسیه با اتخاذ سیاست مشارکت و مقاومت سعی در تضعیف طرح واشنگتن دارد

در شرایطی که تلاش آمریکا برای استقرار سپر دفاع موشکی به افزایش تنش ها در جهان انجامیده است روسیه با اتخاذ سیاست مشارکت و مقاومت سعی در تضعیف طرح واشنگتن دارد. روز سه شنبه ۱۸ تیر، کاندولیزا رایس و کارل شوارزنبرگ، وزیران امور خارجه آمریکا و چک قرارداد استقرار رادارهای مربوط به سپر دفاع موشکی را در چک امضا کردند. هر چند در هفته های اخیر اختلافاتی میان لهستان و آمریکا درباره سپر موشکی به وجود آمده، اما با این وجود رایس هیچ برنامه ای برای سفر به ورشو برای مذاکره با مقام های لهستان ندارد. در ادامه نقطه نظرات دکتر مهدی سنایی، کارشناس مسایل روسیه و رییس موسسه مطالعات روسیه و آسیای مرکزی (ایراس) را در گفت و گوبا خبرگزاری مهر می خوانید.

▪ اصولا طرح سپر دفاع موشکی از طرف امریکا برای نخستین بار از چه زمانی و با چه اهداف و اغراضی مطرح شد؟

ـ آمریکا در ژانویه سال ۲۰۰۷ به دو کشور لهستان و جمهوری چک که پیشتر از اقمار شوروی بودند و در حال حاضر از اعضای اتحادیه اروپا و ناتو هستند، پیشنهاد داد تا یک سامانه دفاع ضد موشکی شامل ۱۰ موشک رهگیر در لهستان و یک سیستم راداری را در خاک چک مستقر کند.

واشنگتن توجیه خود را از این اقدام به زعم خود مقابله با تهدیدهای موشکی کشورهایی مانند ایران اعلام کرده، اما روسیه به عنوان مخالف اصلی استقرار چنین سامانه ای بر این باور است که تهران فاقد چنان توان موشکی است که بتواند منافع واشنگتن را مورد هدف قراردهد، بنابراین به باور کرملین هدف استقرار چنین سامانه ای ازسوی آمریکا در اروپای شرقی کنترل سیستم های موشکی روسیه است.

چندی پیش و در پی شرط لهستان برای همکاری در این رابطه اعلام شد که واشنگتن از پیگیری همکاری با ورشو منصرف شده و درصدد استقرار این سامانه در لیتوانی است.

لهستان برای قبول استقرار این ۱۰ فروند موشک رهگیر در خاک خود پیش شرط هایی را مطرح کرده که یکی از آنها نوسازی توان نظامی این کشور توسط آمریکاست.

▪ موفقیت یا شکست این طرح را چگونه می بینید؟

ـ این طرح تنش را در جهان افزایش خواهد داد و توازن نظامی و امنیتی را در جهان به هم می زند و حتی ممکن است در صورت موفق شدن این طرح، واشنگتن طرحهای دیگری را هم پیگیری کند.

این طرح در صورت انجام اشراف زیادی به واشنگتن می دهد و لازم است کشورهای مستقل در مقابل آن بایستند.

عملی شدن تمام خواسته های آمریکا در این طرح بعید است و اگر تعاملی بین آمریکا و دیگر طرف ها در این زمینه صورت پذیرد نهایتا طرح راداری در چک اجرایی و طرح سپر موشکی در لهستان مسکوت خواهد ماند.

▪ به اعتقاد شما آمریکا در پیگیری برای اجرای این طرح چه اهدافی را دنبال می کند؟

ـ این طرح که وجهه امنیتی و نظامی طرح نظم نوین آمریکاست از منظر دکترین دفاعی ایالات متحده در واقع گسترش مرزهای دفاعی این کشور به سرزمین هایی بسیار دورتر از واشنگتن در اروپاست.

آمریکا در گذشته از طریق ایجاد ایستگاه هایی درخاک خود، کانادا و دانمارک سعی کرد تهدیداتی را که از طرف چین، روسیه و خاور دور متوجه اوست از خود دور کند. از سویی دیگر این طرح به نوعی بازخورد دکترین دفاع پیشگیرانه نومحافظه کاران بعد از ۱۱ سپتامبر است.

تلاش آمریکا برای استقرار سپر در لهستان و رادار در چک نشان دهنده برجستگی اروپای مرکزی در سیاست خارجی آمریکاست.

▪ هدف رایس از سفر روز دوشنبه به پراگ چیست؟

ـ سفر کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا به پراگ ناشی از تحول شرایط طرفین قرارداد آمریکا در این موضوع در ماههای اخیر است.

از طرفی لهستان نسبت به انجام قرارداد تا داده شدن تضمین های امنیتی لازم ابراز تردید کرده و به نوعی در حال چانه زنی با ایالات متحده برای گرفتن امتیازات بیشتر است.

از طرف دیگر چک حاضر به امضاء قرارداد با ایالات متحده شد که برای نومحافظه کاران حاکم بر سیاست های کنونی آمریکا بسیار مهم است.

دولت نومحافظه کار کنونی ایالات متحده سعی دارد تا پیش از به پایان رسیدن ریاست جمهوری جرج بوش، قرارداد را به نتیجه برساند.

تحولاتی که در این شرایط به ضرر و یا نفع آمریکا در حال شکل گیری است همگی نشان دهنده ابهام موجود در این موضوع و پیچیدگی فنی و سیاسی انجام پروژه است.

▪ با توجه به مخالفت های اخیر لهستان با استقرار موشک ها در خاک این کشور و مطرح شدن گزینه احتمالی دیگر لیتوانی شما کدام یک از این دو کشور را محل استقرار نهایی موشک ها می دانید؟

ـ لهستان نسبت به میزبانی این سپر به خاطر منافعی که برای این کشور خواهد داشت بی میل نیست، اما نگرانی هایی هم در زمینه امنیت خود دارد و هم در تلاش برای بالا بردن قدرت چانه زنی خود در ارتباط با آمریکاست.

با توجه به مخالفت روسیه با این طرح که خود را هدف اصلی آن قلمداد می کند و همچنین نگرانی هایی که از سوی چین و دیگر رقبای آمریکا در عرصه بین المللی وجود دارد در صورت استقرار سپر در هر کشوری، آن کشور سیبل هدف برای دشمنان واشنگتن خواهد شد.

▪ حساسیت ها و مخالفت روسیه با این طرح اساسا ریشه در کدام عوامل دارند و اساسا واکنش روسیه در این زمینه را چگونه ارزیابی می کنید؟

ـ مسکو خود را هدف این سپر قلمداد کرده و مخالف اصلی آن است، این کشور برای اینکه ثابت کند هدف این سپر است به آمریکا پیشنهاد مشارکت در طرح و استفاده از پایگاه راداری قبله آذربایجان را داد که تا شش هزار کیلومتر را پوشش می دهد و جهان غرب و خاور دور همگی تحت سیطره آن هستند. پس از رد این طرح روسیه از سوی آمریکا، ادعای مسکو راست آزمایی شد.

در چنین شرایطی مسکو که در اوایل دهه نود براساس تز «خانه مشترک واحد اروپایی »همکاری گسترده با آمریکا را درپیش گرفت و بعد از ۱۱ سپتامبر هم بر اساس تز «مشارکت متحد و همکاری راهبردی» با آمریکا تعامل کرد اکنون به سیاست مشارکت و مقاومت در تعامل با واشنگتن روی آورده است.

سیاست روسیه که عملگرایانه با مسایل برخورد می کند با افزایش وزن روسیه در بعد اقتصادی و سیاسی و بالا رفتن قدرت چانه زنی این کشور با غرب، اکنون طرح مشارکت با آمریکا برای مقاومت در مقابل زیاده خواهی های این کشور است.

منبع: ایراس