مسمومیت با ضد یخ

مسمومیت با الکل یکی از مسمومیت‌هایی است که متاسفانه روز به روز رو به افزایش است. الکل واژه‌ای کلی است و نشان از ماده‌ای خاص ندارد. اگر بخواهیم دقیق‌تر صحبت کنیم باید از نوع الکل …

مسمومیت با الکل یکی از مسمومیت‌هایی است که متاسفانه روز به روز رو به افزایش است. الکل واژه‌ای کلی است و نشان از ماده‌ای خاص ندارد. اگر بخواهیم دقیق‌تر صحبت کنیم باید از نوع الکل صحبت کنیم. الکل‌هایی که عمدتا ایجاد مسمومیت می‌کنند اتانول، متانول و اتیلن گلیکول هستند. این هفته به معرفی اتیلن گلیکول یا همان ضدیخ پرداخته می‌شود. این ماده در ضد یخ، نگهدارنده‌ و به عنوان جانشین گلیسیرین به کار می‌رود، همچنین در مواد بهداشتی، براق‌کننده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها کاربرد دارد. مایعی بی‌رنگ، بدون بو و با مزه شیرین است.

علائم بالینی

مسمومیت اتیلن گلیکول اغلب ۳ مرحله بالینی مجزا را ایجاد می‌کند که شدت و روند هر کدام از این مراحل، به مقدار مصرف شده وابسته است.

مرحله اول:

این مرحله با تضعیف سیستم عصبی بیمار آغاز شده و معمولا در مدت ۱ تا ۲ ساعت بعد از مصرف بروز می‌کند. بیماری که از اتیلن گلیکول استفاده کرده است، دچار اختلال کلام و عدم تعادل شده ولی بوی اتانول در هوای تنفسی وی استشمام نمی‌شود. توهم، تشنج، رفتن به حال کما و مرگ ممکن است دراین مرحله به وقوع بپیوندد.

مرحله دوم:

این مرحله که ۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد از مصرف اتیلن گلیکول ایجاد می‌شود، موجب درگیری قلب و ریه شده و تپش قلب، تندی تنفس و افزایش فشار خون شایع‌ترین علایم در این مرحله است.

مرحله سوم:

این مرحله که ۲۴ ساعت تا ۷۲ ساعت بعد از مصرف اتیلن گلیکول ایجاد می‌شود، با آسیب کلیوی مشخص می‌شود. علایم اولیه شامل درد پهلو بوده که به سمت نارسایی کلیوی پیش می‌رود. بیشتر بیماران پس از انجام درمان مناسب، بدون آسیب کلیوی بهبود می‌یابند.

برخورد با فرد مسموم

هر فرد مشکوک به مصرف را باید به اورژانس رساند. بنابراین اولین اقدام تماس با اورژانس پیش‌بیمارستانی (۱۱۵) است. عدم وجود مهار در فرد مسموم عاملی برای آسیب به دیگران است که باید احتیاط لازم را به عمل آورد. بدلیل افت در هوشیاری باید بیمار را بر یک پهلو خواباند تا در صورت بروز استفراغ مواد غذایی وارد مجاری هوایی نشود.

یکی از نکات جالب برای درمان مسمومیت با اتیلن گلیکول، تجویز اتانول است. در این روش به واسطه تداخل مابین اتانول و اتیلن گلیکول، در تغییر و دگرگونی اتیلن گلیکول در کبد تغییراتی ایجاد می‌شود که از بروز اثرات سمی ممانعت به عمل می‌آورد. در واقع افرادی که مصرف اتانول و اتیلن گلیکول همزمان دارند خطر آسیب کلیوی کمتر دارند. اگر فردی اتیلن گلیکول به تنهایی مصرف کرده باشد، شرایط به شدت وخیم‌تر خواهد بود.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس